Fot. Schell
Bieżąca woda w budynkach to medium niezbędne do wielu procesów, jak pranie, gotowanie czy higiena osobista. Tymczasem instalacje ciepłej wody użytkowej mogą w niektórych warunkach dostarczać doskonałych warunków do rozwoju organizmów, które mogą być potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia i życia jej użytkowników. Należą do nich między innymi bakterie rodzaju Legionella pneumophila, będące przyczyną między innymi ciężkich chorób układu oddechowego. Według statystyk podawanych przez Europejskie Centrum Prewencji i Kontroli Chorób Zakaźnych (ECDC - European Centre for Disease Prevention and Control) w 2016 roku na obszarze całej Europy odnotowanych zostało aż 7069 zachorowań na chorobę legionistów, z czego 441 osób zmarło. W samej Polsce zarejestrowano 27 przypadków. Warto zwrócić uwagę, że te statystyki z roku na rok wzrastają. Za jedno z prawdopodobnych źródeł zachorowań podaje się właśnie instalację wodociągową.

W jakich warunkach rozwija się Legionella?

Pałeczki bakterii Legionella występują w naturze powszechnie, a miejscem ich występowania jest środowisko wodne, jak kałuże, strumyki czy wilgotna gleba. W takich ilościach zasadniczo nie zagrażają one zdrowiu ludzkiemu. Dopiero stworzone przez człowieka instalacje wodne w budynkach stworzyły idealne warunki do intensywnego wzrostu ich liczebności. Za doskonałe warunki do namnażania się bakterii uznaje się wodę o temperaturze zbliżonej do ludzkiego ciała, w zakresie od 25 do 45 stopni C. Takie parametry może mieć stojąca woda w zasobniku ciepłej wody, jeśli nie jest podgrzewana powyżej tych wartości lub w zbiorniku zimnej wody, który znajduje się blisko źródła ciepła. Za potencjalne źródło zagrożenia uznaje się także rzadko używane, tak zwane „ślepe” odcinki instalacji, w których dochodzi do zastoju wody. Kolejnym czynnikiem ułatwiającym namnażanie się bakterii jest osad nanoszony z wodociągu, jak piasek czy cząstki korozji, które dostarczają bakteriom składników odżywczych. Podczas uruchamiania dopływu wody może wówczas dojść do wtórnego zanieczyszczenia instalacji. Chorobotwórcze organizmy przedostają się do płuc drogą wodno-powietrzną, za pośrednictwem aerozolu unoszącego się w powietrzu podczas uruchamiania natrysku, urządzenia do masażu wodnego czy baterii umywalkowej.

Głównym warunkiem zapobiegania rozwojowi groźnych organizmów w instalacji jest utrzymywanie odpowiedniej temperatury wody. Bakterie Legionelli przestają się namnażać w temperaturze niższej niż 20 stopni C i około 55 - 60 stopni C. Kolejnym ważnym warunkiem jest zapewnienie ciągłej cyrkulacji wody, która pozwoli zapobiec stagnacji wody w zbiornikach, rurach, urządzeniach i armaturze czerpalnej. Wymogi te zawarto w warunkach technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które mówią, że we wszystkich budynkach, oprócz jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej powinien być zapewniony ciągły obieg w instalacji ciepłej wody. Co więcej, powinna ona być projektowana w taki sposób, by umożliwiała dostarczanie do punktów czerpalnych wody o temperaturze nie niższej niż 55 stopni C i była przystosowana do dezynfekcji metodą termiczną i chemiczną. Warto jednak zwrócić uwagę, że przepisy te nie odnoszą się do budynków powstałych przed 2002 rokiem, które stanowią zdecydowaną większość. Dlatego Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody z 17 listopada 2015 roku nakłada na właścicieli i administratorów budynków zamieszkania zbiorowego oraz zakładów opieki zdrowotnej wyraźny obowiązek regularnego monitorowania jakości wody w określonych punktach instalacji ciepłej wody.

W procesie poboru materiału do badań laboratoryjnych niezwykle ważną rolę odgrywa sterylność próbek, która jest gwarancją rzetelności wyniku. Z myślą o takich zastosowaniach powstał zawór probierczy SCHELL, montowany na stałe w wybranych punktach instalacji jako armatura regulacyjna. Kombinowane rozwiązanie składa się z zaworu kątowego oraz zaworu do poboru próbek wody pitnej wg wymagającej normy DIN ISO 458 i jest dostępne w komplecie z rurką probierczą ze stali szlachetnej z nakrętką złączkową. Wysokiej jakości mosiądz, z jakiego są produkowane zawory probiercze SCHELL, jest obojętny chemicznie i nie wchodzi w reakcję z wodą. W momencie poboru próbki do badania wystarczy wysterylizować rurkę, opalając ją przez chwilę otwartym ogniem, a następnie napełnić wodą pojemnik laboratoryjny. Konstrukcja zaworu jest odporna na wysokie temperatury powstające przy wymaganej przez laboratoria procedurze sterylizacji. Uszczelnienia zachowują swoje właściwości nawet w temperaturze 120 stopni C. Zawory probiercze SCHELL są produktem spełniającym wszystkie krajowe i europejskie regulacje prawne w zakresie czystości wody, a tym samym zapewniają wiarygodność badania.