Fot. www.ekoprom.com.pl
Klienci, którzy decydują się na oczyszczalnie, to klienci świadomi. Wiedzą czego chcą i nie trzeba ich przekonywać do tego typu rozwiązania. Jednak są oni w mniejszości. Duża część Polaków podchodzi do tematu nieufnie, gdyż nie wyobraża sobie: „aby kilka kęp krzaków oczyściło brudną wodę, z którą nie radzi sobie czasami wyrafinowana technika”. Jak daleki od prawdy jest powyższy cytat postaramy się pokazać w poniższym artykule.

Jak funkcjonuje oczyszczalnia gruntowo-korzeniowa:

- Etap pierwszy - osadnik

Oczyszczanie w złożach gruntowo-roślinnych polega na redukcji zanieczyszczeń ze ścieków, z wykorzystaniem działalności biologicznej roślin oraz mikroorganizmów. Zbudowane są z osadnika gnilnego i filtra gruntowo-roślinnego. Ścieki wpływają do osadnika, w którym „stoją” przez kilka dni. Na tym etapie następuje oddzielenie się tłuszczów od zanieczyszczeń, część pozostaje na powierzchni w postaci kożucha, a część opada na dno i rozkłada się na prostsze związki rozpuszczalne w wodzie. Płynne zanieczyszczenia wędrują dalej, do filtra gruntowo-roślinnego. Tutaj, rośliny i mikroorganizmy rozkładają substancje organiczne na proste.

Fot. www.ekoprom.com.pl

- Etap II – filtr gruntowo-roślinny

Złoże żwirowe wraz z wytworzoną błoną biologiczną oraz korzeniami i obumarłymi częściami roślin tworzą filtr posiadający zdolność do zatrzymywania i rozkładu zanieczyszczeń. Udział roślin w procesie oczyszczania ścieków stanowi zaledwie 10-15%, kluczowa jest rola mikroorganizmów. To one rozkładają i pochłaniają większość zanieczyszczeń. Zlokalizowane są w złożu z wypełnieniem gruntowym (np. piaskowo-żwirowym).
Oczyszczalnie wykorzystują procesy, jakie dzieją się w warunkach naturalnych, na terenach podmokłych i bagiennych. Ważnym jest, by rośliny stosowane w oczyszczalni, co roku puszczały nowe kłącze. Idealnie nadaje się do tego trzcina. Jej głównym zadaniem jest:
– Dostarczenie do złoża tlenu (przez źdźbła do kłączy i korzeni, a następnie do strefy gruntu wokół korzenia).
– Rozluźnienie struktury gruntu przez przerost korzeniami (ułatwiają przepływ ścieków, co pozwala na wieloletnią, sprawną eksploatację oczyszczalni).
– Zwiększenie przyrostu mikroorganizmów w strefie gruntowo-wodnej.
– Wbudowywanie w komórki własne substancji pokarmowych.

Fot. www.ekoprom.com.pl

Rodzaje oczyszczalni

Rodzajów oczyszczalni jest kilka, poniżej prezentujemy dwie najpopularniejsze:

- Oczyszczalnie z przepływem podpowierzchniowym poziomym

W tym wariancie ścieki przepływają w kierunku poziomym, kilka centymetrów pod powierzchnią złoża. Powierzchnia oczyszczalni wypełniona jest żwirem lub piaskiem o jednakowej średnicy ziaren. Na wlocie, jak i na wylocie oczyszczalni stosuje się obsypkę kamienną, by ścieki były równomiernie rozprowadzane.

Fot. www.ekoprom.com.pl

- Oczyszczalnie z przepływem podpowierzchniowym pionowym

W tym typie oczyszczalni ścieki rozprowadzane są nad powierzchnią i wędrują w kierunku dna. Ścieki nie napływają w sposób ciągły a cykliczny (ten rodzaj oczyszczalni nadaje się do wykorzystania przy szkołach, gospodarstwach agroturystycznych). W oczyszczalni „pionowej” stosuje się warstwowe ułożenie materiału filtrującego, od najmniejszej średnicy na powierzchni do kamieni na dnie.
Oczyszczalnie z przepływem pionowym charakteryzuje wysoka skuteczność w usuwaniu substancji organicznej (BZT5, ChZT*) oraz zawiesin.

Główne bariery decyzyjne:

- Wydajność

Mikroorganizmy znajdują się w złożu i dlatego ich funkcjonowanie nie jest zależne od pory roku. Inaczej sprawa ma się z roślinami. Podczas zimy ustają zachodzące w nich procesy biologiczne. Nie przechodzi to bez echa, gdyż spada wydajność oczyszczalni (o kilkanaście procent). Trzeba to wziąć pod uwagę i obliczyć moc takiej oczyszczalni „na górkę”. Oczyszczalnia z filtrem poziomym wymaga większej powierzchni (5-7 m na osobę), zaś w przypadku filtra pionowego mniej (3-5 m).

Fot. www.ekoprom.com.pl

- Czas

Trzeba również zdawać sobie sprawę, że zanim oczyszczalnia będzie wydajna, musi upłynąć czas. Liczy się, że na osiągnięcie optymalnej wydajności potrzebuje 2 - 3 lata. W tym okresie trzeba o oczyszczalnię szczególnie dbać (pomóc trzcinie się zaadaptować, gdyż nie jest jeszcze dobrze ukorzeniona). Do naszych zadań należy usuwanie chwastów, spulchnianie itp.

- Koszt budowy

Kolejna rzecz, to koszt budowy takiej oczyszczalni. Wydawałoby się, że ze względu na małą ilość urządzeń technicznych koszta nie będą wysokie. A jednak projekt wraz z wykonaniem to koszt kilkunastu tysięcy złotych. Jeżeli patrzy się perspektywicznie, to żywotność takich oczyszczalni jest bardzo długa, a koszt eksploatacji niski w porównaniu z oczyszczalniami klasycznymi (brak urządzeń mechanicznych, nie ma konieczności dodawania środków chemicznych).

- Zapach

Oczyszczalnia nie jest perfumerią, z tego należy zdawać sobie sprawę i nie oczekiwać, że oczyszczalnia będzie pachnieć różami. Rzecz polega na tym, by oczyszczalnię dobrze ulokować. W Niemczech odległość od domu wskazują normy, jest to 15 metrów. W Polsce z kolei normy te nie funkcjonują i stąd rodzą się problemy, bo inwestorzy często życzą sobie, by oczyszczalnia funkcjonowała w bliskim sąsiedztwie okien...

Fot. www.ekoprom.com.pl

Nie lekceważ!

To, czy oczyszczalnia będzie funkcjonować prawidłowo, w dużej mierze zależy od jej prawidłowej budowy. Przede wszystkim, ważna jest jakość złoża wypełniającego dno oczyszczalni, jej odpowiednio dobrana powierzchnia (wielkość oczyszczalni trzeba liczyć po dnie złoża!), odpowiedni rozstaw roślin. Do sadzenia roślin, warto zatrudnić ogrodników.
Przy budowie takiej oczyszczalni nie ma sensu szukać oszczędności. Wykonawca, który kusi niską ceną nie daje gwarancji prawidłowego wykonania. Szacuje się, że te 15 tysięcy złotych trzeba zainwestować.

Zalety
– Długowieczność.
– Odporność na nierównomierny dopływ ścieków o różnorodnym składzie i stężeniu
zanieczyszczeń.
– Niska energochłonność (niski koszt eksploatacji). Nie powodują wtórnego zanieczyszczenia środowiska.
– Oczyszczalnia wkomponowuje się w krajobraz ogrodowy.
– Latem funkcjonuje lepiej niż oczyszczalnie klasyczne.
– Oczyszczają ścieki hormonalne, jak również środki przeciwbólowe.

Wady
– Wysoki koszt budowy (kilkanaście tysięcy).
– Oczekiwanie na adaptację roślin w oczyszczalni do 2-3 lat.
– Pod powierzchnię oczyszczalni gruntowo-wodnej trzeba przeznaczyć więcej miejsca niż w przypadku oczyszczalni klasycznej, na 5-6 osobową rodzinę potrzebne jest złoże 16-20 m².

*ChZT i BZT5, to chemiczne i biochemiczne parametry używane do oceny stanu wody lub ścieków. Interpretowane jako ilość tlenu potrzebna do utlenienia zawartych związków organicznych i nieorganicznych.