Rynek biodegradowalnych tworzyw sztucznych do 2031 roku ponad trzykrotnie zwiększy swoje obroty. Również tworzywa biopochodne są coraz częściej rozwijane i wykorzystywane. Choć rynki na świecie notują dynamiczny rozwój, napędzany nie tylko świadomością klientów, ale też surowymi przepisami środowiskowymi, w Polsce ten potencjał jest wykorzystywany szczątkowo. Tymczasem biotworzywa mogą z powodzeniem zastąpić większość materiałów syntetycznych.

– Biotworzywa są termoplastami, z których można wykonywać produkty bardzo zbliżone do tych, którymi się otaczamy na co dzień, tylko mają jedną z dwóch albo łącznie dwie cechy: mogą być biopochodne, czyli wykonane z surowców odnawialnych, i mogą być również biodegradowalne. Biodegradacja jest procesem, który naokoło nas występuje. W rozumieniu biotworzyw obejmuje ona aż osiem, być może nawet dziewięć środowisk, w których zachodzi. Mówimy o kompostowaniu, może kompostowaniu przydomowym, biodegradacji w środowisku otwartym, a może pod ziemią, a może w wodzie morskiej, słodkiej, w końcu w organizmie człowieka czy oczyszczalni ścieków. Każde z tych środowisk charakteryzuje się swoistym pH i warunkami, więc za każdym razem mówiąc o biodegradacji w kontekście biotworzyw, trzeba podkreślić, w jakim środowisku ta biodegradacja ma zajść – wyjaśnia w rozmowie z agencją Newseria Wojciech Pawlikowski, prezes zarządu Noweko. – Rynek biotworzyw biopochodnych w relacji do biotworzyw biodegradowalnych, niezależnie od środowiska, w którym te tworzywa będziemy stosować, rośnie i w tym momencie jest przeważający.

Z danych opublikowanych przez European Bioplastics wynika, że globalna zdolność produkcyjna biotworzyw ma wzrosnąć z około 2,47 mln t w 2024 roku do około 5,73 mln t w 2029 roku.

– Wśród 10 największych firm chemicznych świata aż dziewięć już zajęło się produkcją biotworzyw. Pokazuje to, że z jednej strony biotworzywa są swego rodzaju zieloną twarzą wielu koncernów chemicznych. Z drugiej strony jest to odpowiedź na oczekiwania konsumentów. Proszę pamiętać o tym, że weszło sporo dyrektyw, w tym nie tak dawno wprowadzono, co prawda z dwuletnim opóźnieniem, rozporządzenie tzw. SUP, czyli dotyczące produktów jednorazowego użycia, i za tym idą jednak oczekiwania społeczne, które biotworzywa łączą z szeroko rozumianą ekologicznością. Biotworzywa są tym segmentem, który nie tylko w rozumieniu eksperckim, ale również społecznym powinien i prawdopodobnie będzie zdobywał coraz większą popularność – dodaje Wojciech Pawlikowski.

Pierwszym z kluczowych czynników napędzających rozwój będą surowe przepisy środowiskowe. Wspomniana już dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku wymaga zmniejszenia liczby tego typu produktów i promuje biodegradowalne alternatywy. Według Komisji Europejskiej dyrektywa ta ma na celu zmniejszenie emisji ekwiwalentu CO₂ o 3,4 mln t.

– Rozwój biotworzyw jest ściśle powiązany i z samą produkcją tradycyjnych tworzyw sztucznych, jak i z tym, w jaki sposób regulacje unijne kształtują tę politykę. Należy wziąć pod uwagę, że biotworzywa są na razie w dalszym ciągu droższą alternatywą dla tworzyw sztucznych, stąd przeważnie, jeżeli ktoś się decyduje na biotworzywa, idzie jednym z dwóch kierunków: albo są to właśnie wybory legislacyjne, które są narzucone, albo własne preferencje, wybory, nazwijmy je, ekologiczne – mówi prezes Noweko. – Szacuje się, że rynek tworzyw sztucznych tradycyjnych rozwija się aktualnie w tempie około 3–4 proc. rocznie, podczas gdy rynek biotworzyw rozwija się w tempie około 23–24 proc. rok do roku, więc to pokazuje tę dynamikę zmian.

Jak podkreśla, w Polsce jest to w dalszym ciągu rynek raczkujący.

– Mamy głęboką, sięgającą mniej więcej lat 70., tradycję produkcji wyrobów z tradycyjnych tworzyw sztucznych, a biotworzywa są w dalszym ciągu z jednej strony postrzegane jako konkurencja dla tradycyjnych tworzyw sztucznych, z drugiej strony nie mamy rynku, nie mamy regulacji i przede wszystkim brakuje wiedzy, informacji wśród konsumentów, którzy mogliby w sposób łatwy rozumieć, czym są biotworzywa, rozpoznawać je i znaleźć dla nich zastosowanie. Stąd rzekłbym, że rynek się rozwija, ale bardzo opornie – ocenia Wojciech Pawlikowski.

Tymczasem również europejskie firmy inwestują w rozwiązania, które mogą zrewolucjonizować podejście do biotworzyw. Holenderski Avantium zawarł już 16 umów na odbiór PEF – nadającego się do recyklingu polimeru roślinnego, który może zastąpić PET, znany z butelek na napoje. W gronie odbiorców znalazły się koncerny takie jak Carlsberg, Royal Vezet, LVMH czy Kvadrat.

– Biotworzywa mogą w bardzo dużej części zastąpić nam tworzywa sztuczne. Mówimy tutaj o potencjale być może 200, a może 300 mln t – wskazuje Wojciech Pawlikowski. – Zależnie od tego, jakie zastosowanie chcielibyśmy znaleźć, takie typy – biopochodne i biodegradowalne – będziemy wykorzystywać. Tam, gdzie właściwością będzie biodegradowalność, będziemy wykorzystywać surowce biodegradowalne. Przykładem jest medycyna – nici i implanty, które są absorbowane przez organizm. Tam, gdzie będzie to biopochodność, mamy słynne przykłady zastosowania w budownictwie. Już w 1930 roku Henry Ford budował z konopi elementy samochodu. Możliwość wykorzystywania i zastępowania tradycyjnych tworzyw sztucznych i również budowania nowych obszarów jest bardzo duża.