Instalacje wodociągowe to ważna część każdego obiektu użytkowego i mieszkalnego. Utrzymanie prawidłowej temperatury transportowanego przez nie medium stanowi kwestię kluczową, nie tylko z uwagi na potencjalne straty ciepła i wyższe rachunki za przygotowanie ciepłej wody użytkowej, lecz także na… dobre zdrowie. Zarówno budynku, jak i jego użytkowników.

Instalacje ciepłej wody użytkowej to układy spełniające wymogi stawiane wodzie pitnej oraz przeznaczonej na cele użytkowe. Wymagana temperatura ciepłej wody użytkowej (cwu) to 55-60°C. W niewielkich budynkach do podgrzania cwu stosowane są kotły lub pompy ciepła. W budynkach większych wykorzystuje się do tego nieco bardziej skomplikowane kotłownie, w których źródła ciepła mogą być znacznie oddalone od punktów poboru wody.

Często, zwłaszcza w obiektach zamieszkania zbiorowego, biurowcach czy innych budynkach użyteczności publicznej, do utrzymania wody w odpowiedniej temperaturze do momentu dostarczenia jej do miejsca przeznaczenia, niezbędna jest odpowiednia izolacja termiczna instalacji.

– Dopasowane rozwiązanie w postaci mat lub otulin, przede wszystkim pozwala zapobiec stratom ciepła, a co za tym idzie – ograniczyć wydatki eksploatacyjne – wyjaśnia Paweł Stankiewicz, ekspert firmy Owens Corning PAROC Polska.

Stracić można nie tylko ciepło

Utrzymanie prawidłowego działania instalacji CWU leży w interesie dysponentów i użytkowników budynków nie tylko ze względu na rachunki za ogrzewanie, ale również … za ewentualne leczenie. Jeżeli temperatura ciepłej wody użytkowej spadnie bowiem zbyt mocno, istnieje zwiększone ryzyko przenoszenia przez nią bakterii, wśród których najbardziej groźną jest legionella.

Legionelloza to zbiorcze określenie chorób dróg oddechowych wywołanych zakażeniem bakterią legionella, do których zaliczamy najcięższą przypadłość – chorobę legionistów, a także inną, łagodniejszą postać zakażenia – gorączkę Pontiac. Choroba legionistów stanowi potencjalnie śmiertelną formę zapalenia płuc, na które zapaść może każdy. Do zakażenia się dochodzi poprzez wdychanie mieszaniny wodno-powietrznej, np. myjąc się pod prysznicem.

Kolonizacji bakterii legionella sprzyja środowisko wilgotne o temperaturze w przedziale 20-45°C, przy czym za optymalną temperaturę dla rozwoju tego drobnoustroju przyjmuje się ok. 35°C. Dodatkowymi czynnikami przyspieszającymi namnażanie się legionelli jest obecność kamienia kotłowego i rdzy, a także niewielki przepływ wody w zbiorniku lub rurach.

Co na temat bakterii legionella mówią przepisy?

Po pierwsze, obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 czerwca 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Art. 22. 1.) stanowi, że właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym.

Przechodząc do konkretów – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, dopuszczalna zawartość mikroorganizmów w wodzie w budynkach zamieszkania zbiorowego nie może przekraczać 100 jednostek tworzących kolonie w 100 ml objętości badanej próbki.

Warto również zwrócić uwagę na obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zawarte w nim zapisy wskazują, że instalacja CWU powinna umożliwiać okresowe stosowanie dezynfekcji cieplnej, bez obniżania trwałości instalacji i zastosowanych w niej wyrobów.

Lepiej zapobiegać, niż leczyć

W celu przeprowadzenie dezynfekcji cieplnej instalacji CWU niezbędne jest zapewnienie możliwości uzyskania w punktach czerpalnych temperatury wody nie niższej niż 70°C i nie wyższej niż 80°C. W takich warunkach bakteria legionelli ginie, jednak ta metoda rodzi potencjalnie kilka problemów. Okazuje się bowiem, że nie każda instalacja wodociągowa może przejść taką „kurację” w sposób bezproblemowy.

– W starszych budynkach, liczących po kilkanaście lub kilkadziesiąt lat, ale nie tylko, często mamy do czynienia z rurami ze stali ocynkowanej. W obliczu wysokiej temperatury, warstwa cynku zanika, pozostawiając podatną na korozję stal – mówi Paweł Stankiewicz. – Bardzo wysoka temperatura wody może być również problemem w rurach z tworzywa sztucznego, należy upewnić się, że ich wykonanie i stan będzie w stanie skompensować możliwe odkształcenia plastyczne – dodaje.

Izolacja termiczna – w trosce o stan zdrowia i budżetu

Co prawda wspomniane wcześniej zalecenia i przepisy dotyczące instalacji wodociągowych wskazują, że systemy ciepłej wody użytkowej powinny umożliwiać uzyskanie w punktach czerpalnych temperaturę wody nie niższą niż 55°C, jednak nie zawsze jest to możliwe. Tutaj powracamy do kwestii wspomnianej na początku, a więc braku lub niedostatecznej izolacji termicznej rur.

– Podstawową rolą izolacji termicznej jest utrzymanie odpowiedniej temperatury transportowanego medium – tłumaczy Paweł Stankiewicz. – Odpowiednio dobrane otuliny, takie jak np. PAROC Hvac Section AluCoat T czy PAROC Hvac Combi AluCoat T, nie tylko pozwalają zmniejszyć straty ciepła, ograniczając ryzyko namnażania się bakterii w systemach grzewczych, lecz także chronią przed niekontrolowanymi zyskami ciepła z otoczenia, nie dopuszczając do korozji biologicznej w instalacjach niskotemperaturowych – podsumowuje.

Wynika z tego, że prawidłowe zaizolowanie przewodów instalacji wodociągowych to inwestycja, która zwraca się z nawiązką. Podobnie wygląda izolowanie przewodów klimatyzacyjnych, w których temperatura przesyłanego czynnika również ma wielkie znaczenie. Podziękuje nam za to grubszy portfel oraz lepszy stan zdrowia.