Od kilku lat, po długim okresie dominacji dachów płaskich, które pokrywały masowo stawiane jednorodzinne klocki i betonowe bloki – brzydkie, zunifikowane, niczym się od siebie nie różniące – budowane są domy jedno- i wielorodzinne o ciekawych formach i kształtach. Ich architektura dopasowana jest do charakterystycznego dla danej okolicy stylu, na ogół harmonijnie współgrają z otoczeniem. Zmieniły się też preferencje dotyczące dachów – płaskie zastąpione zostały spadzistymi o zróżnicowanej konstrukcji. Pozwoliło to automatycznie na urozmaicenie pokryć dachowych i ich kolorystyki.

Choć dachy spadziste są bez wątpienia znacznie bardziej atrakcyjną konstrukcją niż płaskie, ich wybór wiąże się z większymi wydatkami inwestycyjnymi. Im bardziej skomplikowana konstrukcja, tym więcej zużytych materiałów i więcej odpadów. Jednocześnie jednak urozmaicony kształt dachu nadaje budynkowi ciekawy i przyciągający uwagę wygląd; wyróżnia go z otoczenia, a jednocześnie osadza w nim.

Typy dachów:

Najprostszy podział dachów ze względu na ich konstrukcję to dachy płaskie i pochyłe.
Konstrukcje - Dach i jego kształty

Dach płaski

Konstrukcja ta znana jest od ok. wieku. Zwana jest też stropodachem, ponieważ pełni jednocześnie dwie funkcje: stropu i dachu. Może być wykonany jako pełny (o tradycyjnym lub odwróconym układzie warstw), odpowietrzany albo wentylowany (kanalikowy, szczelinowy lub dwudzielny). Mimo nazwy, jego powierzchnia nie jest całkowicie płaska – spadek połaci pod niewielkim kątem jest niezbędny, by można było odprowadzać z niego wodę. Kąt nachylenia dachu płaskiego wynosi do ok. 20°.

Ta konstrukcja dachu (stropodach pełny o odwróconym układzie warstw) znakomicie nadaje się również do zagospodarowania na tarasy z elementami małej architektury oraz jako dach zielony.

Stropodachy pełne nieużytkowe pokryte są najczęściej papą termozgrzewalną. W przypadku stropodachu wentylowanego dwudzielnego można, obok materiału bitumicznego, wykorzystać jako pokrycie np. blachę płaską czy powlekaną blachę profilowaną.

Dachy pochyłe

Podzielić je można na wysokie i niskie albo – ze względu na złożoność konstrukcji – jedno-, dwu-, cztero- lub wielospadowe, naczółkowe, półszczytowe, namiotowe, mansardowe, dwukondygnacyjne. Specyficznymi konstrukcjami są dachy szedowe (pilaste), kombinowane.

Dach jednospadowy – zwany jest też inaczej dachem pulpitowym. Charakteryzuje się tym, że posiada tylko jedną połać, jeden okap i jedną kalenicę. Tylna ściana budynku zwana jest pulpitową, boczne – szczytowymi. W zależności od konstrukcji, ściany te mogą być przykryte dachem lub wystawać ponad pokrycie. Ten rodzaj dachu sprawdza się przede wszystkim w przypadku różnego rodzaju przybudówek. Jest również znakomitym rozwiązaniem dla obiektów wolnostojących, ale długich i wąskich, w przypadku których zastosowanie innej konstrukcji pokrycia jest znacznie utrudnione.

Dach dwuspadowy – zwany jest też siodłowym lub szczytowym; posiada dwie połacie, dwa okapy i jedną kalenicę; ma ściany szczytowe, które mogą być przykryte pokryciem lub wznosić się ponad nie. Jest prostą i łatwą do realizacji konstrukcją, której dużą zaletą jest też materiałooszczędność przy realizacji prac pokryciowych. W zależności od indywidualnego projektu i stopnia pochylenia połaci, dach ten może wznosić się nad poddaszem użytkowym lub nieużytkowym. Jeśli poddasze jest użytkowe, należy zachować szczelinę wentylacyjną pomiędzy izolacją a pokryciem dachu. W przypadku nieużytkowego nie jest to konieczne – przestrzeń poddasza zapewnia wentylację. Najczęściej dachy dwuspadowe są pochylone pod kątem 35-45°. Ale na obszarach o intensywnych opadach śniegu owo pochylenie przekracza 45°, dzięki czemu łatwo zsuwa się z niego śnieg.

Dach czterospadowy – nazywany jest też dachem kopertowym, charakteryzuje się dużą sztywnością oraz tym, że ma po cztery połacie – dwie trójkątne i dwie trapezowe, okapy i naroża oraz jedną kalenicę. Połacie dachowe w tej konstrukcji mają na ogół takie samo nachylenie. Może wznosić się zarówno nad poddaszem użytkowym, jak i nieużytkowym, przy czym – w porównaniu z dachem dwuspadowym – zastosowanie tej konstrukcji zwiększa liczbę skosów, ale znacznie zmniejsza powierzchnię użytkową poddasza.

Dach wielospadowy – połączenie różnych typów konstrukcji dachowych (min. dwóch), charakteryzuje się dużą liczbą krzyżujących się połaci o zróżnicowanych kształtach: trapezowych, trójkątnych, równoległobocznych. Poszczególne połacie łączą się z sobą wzdłuż krawędzi poziomych, czyli kalenic, oraz ukośnych (co jest możliwe dzięki umieszczeniu w nich ukośnych krokwi. Dach wielospadowy jest konstrukcją skomplikowaną i trudną do wykonania. Najczęściej jest wykonywany na obiektach o dużej powierzchni, z użytkowym poddaszem.

Dach naczółkowy – odmiana dachu dwuspadowego, którego cechą charakterystyczną są dodatkowe niewielkie, krótkie połacie na ścianach szczytowych (tzw. ścięte szczyty). Podobnie jak dach dwuspadowy, może znajdować się nad poddaszem użytkowym lub nieużytkowym. W pierwszym przypadku konieczne jest zapewnienie szczeliny wentylacyjnej, w drugim – przestrzeń poddasza ją zapewnia.

Dach półszczytowy – zwany też przyczółkowym, bardzo popularny np. na Podhalu. Jest odmianą dachu dwuspadowego, z okapem w ścianie szczytowej. Widoczny nad okapem fragment ściany zwany jest półszczytem górnym.

Dach namiotowy – charakteryzuje się przede wszystkim brakiem kalenicy. Składa się z czterech połaci w kształcie trójkąta, które zbiegają się w jednym punkcie szczytowym. W efekcie swą formą konstrukcja dachu nawiązuje do piramid czy niewielkich namiotów. Znajduje zastosowanie do pokrywania obiektów wzniesionych na planie kwadratu, więc wszystkie połacie są równe. Może wznosić się nad poddaszem użytkowym lub nieużytkowym. Odmianą dachu namiotowego jest dach wieżowy na planie wieloboku.

Dach mansardowy – to inaczej dach dwukondygnacyjny; ma konstrukcję łamaną – gzyms, uskok lub mur oddzielają od siebie dwie tworzące go połacie; w zależności od konstrukcji może być dachem dwu- lub czterospadowym. Pokrywa poddasze użytkowe, a jego zastosowanie umożliwia optymalne zagospodarowanie tej przestrzeni, ponieważ do minimum ograniczone są tzw. niskie strefy. Każda połać dachowa zbudowana jest z dwóch płaszczyzn o innym nachyleniu. Dach mansardowy może być typu francuskiego (z częścią dolną o spadku około 60°, górną - o spadku około 30° ) lub polskiego (z jednakowym spadkiem obu części).

Inne konstrukcje

Dach pilasty – zwany też szedowym stanowi grupę dachów jedno- albo dwuspadowych, usytuowanych jeden za drugim; jego konstrukcja z boku przypomina brzeszczot piły; często wykorzystywany przy pokrywaniu obiektów przemysłowych.

Dach hełmowy – wykorzystywany przede wszystkim w obiektach o architekturze (lub jej detalach) stylizowanej na starą; drewniana więźba pokryta jest blachą, gontem lub dachówką; może mieć kształt stożka, ostrosłupa, iglicy; z architektury cerkiewnej wywodzi się hełm baniasty, zbudowany z powierzchni wypukłych, rozszerzający się powyżej podstawy dachu, zwany także dachem cebulastym.

Dach kopulasty – konstrukcja również charakterystyczna dla architektury sakralnej; dach ma formę kopuły o różnym kształcie (np. wielobok, kopuła obrotowa, żebrowa).