Zgodnie z art. 52 § 1 kodeksu pracy („kp”) pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, bez wypowiedzenia z winy pracownika w trzech następujących przypadkach: ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienia przez pracownika przestępstwa oraz zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Fakt popełnienia przestępstwa nie zawsze powoduje rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 kp.

Jakie przesłanki muszą zostać spełnione aby przestępstwo było powodem rozwiązania umowy o pracę?

Poniżej wskazuje się przesłanki (wynikające bezpośrednio z przedmiotowego przepisu kp) które muszą zaistnieć aby fakt popełnienia przestępstwa zainicjował rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika, tj.:
1) przestępstwo zostało popełnione w czasie trwania stosunku pracy. Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu popełnienia przestępstwa może dotyczyć zachowania pracownika w trakcie trwania wcześniejszej umowy o pracę, o którym pracodawca dowiedział się już w czasie realizowania kolejnej umowy, zawartej bezpośrednio po ustaniu poprzedniego stosunku pracy;
2) popełnione przestępstwo dyskwalifikuje pracownika do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku; 
3) fakt popełnienia przestępstwa jest oczywisty lub został stwierdzony prawomocnym wyrokiem.

Czy do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 kp wystarczy podejrzenie popełnienia przestępstwa przez pracownika?

Podejrzenie (o ile nie świadczy o „oczywistości”) popełnienia przestępstwa, nie jest jeszcze wystarczającą przesłanką do rozwiązania umowy. Przestępstwo pracownika powinno być stwierdzone wyrokiem skazującym i winien to być wyrok prawomocny (czyli taki, od którego nie przysługuje środek odwoławczy).

Co w sytuacji gdy wyrok nie został wydany?

W sytuacji gdy wyrok nie został wydany, pracodawca może zwolnić pracownika, jeśli okoliczności popełnienia przestępstwa są oczywiste.

Należy ponadto wskazać, że odmowa wszczęcia postępowania karnego przez uprawnionego oskarżyciela publicznego z powodu braku dostatecznych przesłanek podejrzenia o popełnienie przestępstwa, nie wyklucza uznania zasadności niezwłocznego rozwiązania stosunku pracy z powodu dopuszczenia się oczywistego przestępstwa.

Co to znaczy, że przestępstwo musi być oczywiste?

Przestępstwo jest oczywiste, jeżeli stan faktyczny (nie nasuwający wątpliwości) pozwala na pewne stwierdzenie, że pracownik dopuścił się czynu zagrożonego sankcją karną przez ustawę. Względnie należy wskazać, że nie można uznać oczywistości przestępstwa pracownika, jeżeli brak jest pewności, czy przestępstwo w ogóle zostało popełnione albo kto dopuścił się czynu przestępnego.

Wartym wskazania jest, że prawomocne orzeczenie sądu karnego uniewinniające pracownika, wyłącza możliwość przyjęcia, że przestępstwo miało charakter oczywisty.

Czy tymczasowe aresztowanie pracownika może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę?

Tymczasowe aresztowanie pracownika (o ile nie świadczy o oczywistości popełnienia przestępstwa) nie stanowi podstawy do rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 2 kp.

Czy ubytek/niedobór w mieniu powierzonym pracownikowi uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę?

Ujawnienie ubytku/niedoboru (o ile nie świadczy o oczywistości popełnienia przestępstwa) w mieniu powierzonym pracownikowi nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 2 kp.

Jakie przestępstwo będzie dyskwalifikowało pracownika do pracy na zajmowanym stanowisku?

Ewidentnymi przykładami są następujące sytuacje:
1)pracownik zatrudniony na stanowisku głównego księgowego dopuszcza się przestępstwa skarbowego;
2)pracownik wykonujący pracę w charakterze dozorcy dopuszcza się kradzieży; 
3)pracownik zatrudniony w zakładzie pracy do prowadzenia spraw kadrowych przerabia lub używa przerobionego świadectwa pracy.
Charakter tych przestępstw zdecydowanie przekreśla kompetencje pracownika do sprawowania dotychczasowej funkcji;

Szkoda poniesiona przez zakład pracy, a rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 kp.

Rozwiązanie umowy o pracę przez zakład pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika może nastąpić niezależnie od tego, czy pracownik popełnił przestępstwo na szkodę zakładu pracy czy jakiekolwiek osoby trzeciej. Ponadto nie jest istotne czy szkoda pozostaje w związku z pracą.

Robert Czaplicki, prawnik

Czy do pracowników służby cywilnej mają zastosowanie przepisy art. 52 § 1 pkt 2 kp?

W odniesieniu do pracowników służby cywilnej zatrudnionych na podstawie mianowania, do których stosuje się przepisy ustawy  r. o pracownikach urzędów państwowych (z dnia 16 września 1982) nie stosuje się przepisu art. 52 kp.

Czy usiłowanie kradzieży lub przywłaszczenia mienia pracodawcy mające znamiona wykroczenia może być podstawą do zwolnienia w trybie art. 52 § 1 pkt 2 kp?

Usiłowanie kradzieży lub przywłaszczenia mienia pracodawcy mające znamiona wykroczenia (nie przestępstwa) nie może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 2 kp, Przedmiotowa sytuacja może być zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych z art. 52 § 1 pkt 1 kp.