Znajdujące się w nim bakterie, grzyby, roztocza namnażają się szczególnie szybko w hermetycznie zamkniętych pomieszczeniach. Im większy dom czy apartament, tym bardziej absorbująca i męcząca staje się praca związana z utrzymaniem go w czystości. A nawet najlepszy i najbardziej skuteczny odkurzacz nie usunie wszystkich drobnych zanieczyszczeń, nie wspominając już o konieczności przenoszenia go z jednego pomieszczenia do drugiego, nierzadko też na wyższy poziom. By uniknąć niepotrzebnego wysiłku oraz by skutecznie pozbyć się zanieczyszczeń z domu, warto zdecydować się na system centralnego odkurzania.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Co to jest centralny odkurzacz?

To system, który od tradycyjnego odkurzacza różni się tym m.in., że urządzenie jest zamontowane w jednym z pomieszczeń gospodarczych (jest niewidoczne, praktycznie niesłyszalne, nie trzeba go przenosić z jednego pomieszczenia do drugiego, nie wydmuchuje części kurzu ponownie do sprzątanego wnętrza itp.). Żeby rozpocząć sprzątanie, wkładamy długi, elastyczny wąż do gniazda ssącego, które jest połączone rurami z jednostką centralną. Urządzenie może załączać się automatycznie, po otwarciu gniazda lub włożeniu do niego końcówki węża, lub ręcznie – poprzez naciśnięcie przycisku na rączce węża albo na pilocie. W podobny sposób wyłączamy jednostkę.

Z czego składa się system centralnego odkurzania?

Elementy tworzące system centralnego odkurzania to:
- jednostka centralna, czyli wyposażonego w system filtrów agregatu zasysającego powietrze. Należy tak ją umiejscowić, by można było swobodnie dojść do pojemnika z zanieczyszczeniami w celu jego opróżnienia. Zaleca się lokalizowanie jej min. 60 cm nad poziomem podłogi. Powietrze przez nią przefiltrowane jest usuwane na zewnątrz (odprowadzenie powinno być min. 30 cm nad poziomem gruntu) lub do wolnego przewodu wentylacyjnego;
- system rur i kształtek z PVC, o niskich oporach przepływu, które łączą jednostkę centralną z gniazdami ssącymi i transportują zanieczyszczenia. Rozprowadza się je w pionach i poziomach;
- gniazda ssące – montuje się je na każdym poziomie obiektu. Gniazda są zabezpieczone klapką;
- instalacja elektryczna – przewód niskiego napięcia prowadzony jest wzdłuż rur tworzywowych i dochodzi do każdego gniazda, dzięki czemu może ono działać po włożeniu rury ssącej;
- kilkumetrowy wąż ssący z rurą teleskopową oraz odpowiednią szczotką – do sprzątania;
- akcesoria – ssawki i szczotki do wykładzin, dywanów, miejsc trudno dostępnych, tapicerek samochodowych, sufitów, mebli itd., rury teleskopowe (lekkie, stabilne, z możliwością wydłużenia), szufelka automatyczna.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Na czym polega działanie systemu?

Jednostka ssąca jest za pomocą sieci rur połączona z gniazdami rozlokowanymi w różnych miejscach budynku. System zaczyna pracę po podłączeniu węża do gniazda – zebrane zanieczyszczenia są transportowane rurami do jednostki centralnej, która filtruje powietrze i – wstępnie oczyszczone – usuwa na zewnątrz. Tym samym drobnoustroje i drobiny kurzu, które nie zostały wyłapane przez system filtrów, nie trafiają z powrotem do wnętrz, jak to się dzieje w przypadku tradycyjnych odkurzaczy, lecz są neutralizowane. Aby zakończyć pracę, wystarczy wyciągnąć wąż z gniazda.

Do odkurzania przeznaczone są lekkie, poręczne i ergonomiczne rury – teleskopy pozwalają na dostosowanie długości sztywnej części do indywidualnych wymagań osoby sprzątającej (dzięki temu nie musi się ona schylać podczas sprzątania). Wąż ssący jest lekki, łatwo nim manewrować, nie niszczy ani nie rysuje mebli. Uruchomienie odkurzacza następuje po użyciu włącznika znajdującego się na uchwycie lub w momencie włożenia rury do gniazda ssącego – z jednego poziomu na drugi przenosimy jedynie rurę i szczotkę, nie musimy dźwigać ciężkiej jednostki centralnej.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Jak konserwować system?

System nie wymaga ona skomplikowanych i częstych zabiegów konserwacyjnych. Pojemnik na śmieci wymaga opróżnienia mniej więcej raz na 6 miesięcy; z podobną częstotliwością trzeba czyścić filtr. Jego montaż i demontaż jest nieskomplikowany. Wymiana filtra następuje na ogół co 5 lat.

Aby system był skuteczny, trwały i cichy, należy zadbać o wyciszenia silnika jednostki centralnej oraz poprawne wykonanie instalacji. Rury muszą mieć gładkie wewnętrzne ścianki; należy też unikać załamań w instalacji, powodujących rozwarstwienie strumienia zasysanego powietrza, gdyż skutkiem będzie wyraźnie słyszalny hałas podczas pracy systemu. Komfort, ciszę i wygodę zapewni stosowanie elementów systemowych – nie zastępujmy ich tańszymi podróbkami.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Czy centralne odkurzanie jest bezpieczne dla alergików?

Tak; bardziej niż klasyczny odkurzacz. Dzięki bardzo dużej prędkości przepływu wewnętrzne ściany rur są czyste i pozbawione osadów. Nie trzeba ich czyścić ani dezynfekować podczas eksploatacji systemu – nie ma też ryzyka namnażania się bakterii, roztoczy czy grzybów w przewodach instalacji ssącej. Nie trzeba się też obawiać jakichkolwiek nieprzyjemnych zapachów z rur – szczelnie przylegająca do gniazda klapka skutecznie przed tym zabezpiecza.

W jaki sposób i co można odkurzać?

Odkurzać można dwojako: na sucho (czyli na zasadzie zbliżonej do tradycyjnego odkurzacza) lub na sucho-mokro (zyskujemy dodatkowo możliwość prania lub czyszczenia na mokro dywanów, tapicerki itd. – zarówno instalacja, jak i jednostka centralna są w tym przypadku przygotowane na zbieranie zarówno zanieczyszczeń suchych, jak i płynów). System nadaje się do usuwania zanieczyszczeń z każdej powierzchni nie tylko wykładzin i dywanów.

Nie należy jednak wykorzystywać systemów centralnego odkurzania do usuwania zanieczyszczeń budowlanych – np. resztek wapna, cementu czy gipsu. Mogą one bowiem doprowadzić do zatkania się zarówno rur ssących, jak i filtrów agregatu. Lepiej więc posprzątać po remoncie wykorzystując sprzęt do tego przeznaczony albo tradycyjny odkurzacz.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Ile gniazd ssących potrzebuję i gdzie je umieścić?

Ich liczba zależy od powierzchni poziomu – w domach parterowych o dużej powierzchni wygodnie będzie przewidzieć kilka gniazd w centralnych miejscach, tak by ułatwić sobie pracę. W przypadku średniej wielkości domów z więcej niż jednym poziomem użytkowym na ogół wystarczy zaplanowanie jednego lub dwóch gniazd na danym poziomie. Zwykle wystarcza jedno gniazdo na ok. 70÷90 m2 powierzchni domu.

Odpowiednia lokalizacja gniazd ma zasadnicze znaczenie dla komfortu i efektywności pracy instalacji. Po podłączeniu do nich węża użytkownik musi mieć możliwość swobodnego dostępu do każdego zakamarka na danym poziomie. Najlepiej jeśli znajdują się w centralnym punkcie – na korytarzu, w holu. Nie powinny znajdować się w punktach o utrudnionym dostępie (za drzwiami, za meblami itp.), ponieważ obniży to wygodę użytkowania. Gniazdo umieszczone np. w korytarzu pozwala często na posprzątanie całej kondygnacji wężem o długości 7,5 m lub 9,0 m.

Gniazda mogą być np. ścienne, podłogowe, meblowe (tzw. szufelki automatyczne). Cechuje je nowoczesne wzornictwo, estetyczne wykonanie i dostępność w szerokiej gamie kolorystycznej i designerskiej, dzięki czemu łatwo je dopasować do każdego wnętrza. Są one podłączone do instalacji sterującej niskiego napięcia. Ramka montażowa i kolanko zabezpieczające chronią instalacje przed dostaniem się do niej za długich elementów. Ponadto gniazda są także zabezpieczone klapką, którą podnosi się w momencie podłączania węża ssącego.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Jakie są zalety systemu centralnego odkurzania?

To komfort i wygoda użytkowania oraz cisza. Ponieważ wyciszona jednostka centralna umieszczona jest poza pomieszczeniami mieszkalnymi, nie słychać jej pracy. Ponadto system całkowicie usuwa z pomieszczeń brud, bakterie i mikrocząsteczki kurzu zawierające niebezpieczne dla życia roztocza. Wbrew pozorom, instalacja nie jest też bardzo droga. Można ją budować etapami: najpierw zamontować przewody poziome i pionowe oraz doprowadzić instalację elektryczną do gniazd ssących, później zaś kupić jednostkę centralną, same gniazda i akcesoria do sprzątania kupić później. Koszt zależy m.in. od wybranego systemu, liczby montowanych gniazd, wybranych akcesoriów – system z dwoma gniazdami, jednostką centralną oraz zrestawem sprzątającym można mieć już za nieco ponad 1500 zł brutto.

Czy mogę zamontować system centralnego odkurzania w nowo budowanym domu?

Jak najbardziej! System centralnego odkurzania można zaprojektować i zamontować w każdym obiekcie. Trzeba pamiętać, by rury prowadzić po liniach prostych, minimalizują załamania. W tym przypadku najłatwiej jest wykonać instalację, ponieważ będzie ona wykonywana równocześnie z innymi (elektryczną, wodną, grzewczą, wod.-kan.). Układając instalacje na etapie wznoszenia obiektu, rury pionowe można schować w kanałach instalacyjnych lub przygotowanych specjalnie bruzdach. poziome ukrywa się albo pod wylewką, albo prowadzi w przestrzeni stropowej.

Fot. M.D. Manufacturing, BEAM

Czy system nadaje się do montażu w już użytkowanym domu?

Tak, choć wiąże się to z określonymi problemami i uciążliwościami. W budynku remontowanym podstawowym problemem, z jakim projektant musi sobie poradzić, jest przeprowadzenie instalacji pomiędzy piętrami i połączenie jej z jednostką centralną. Najłatwiej jest wykorzystać w tym celu już istniejący kanał, np. wentylacyjny czy instalacyjny, i poprowadzić nim rury. Z kolei jeśli mamy do czynienia z obiektem zamieszkałym i użytkowanym, projektant musi sprostać dodatkowym wyzwaniom, takim jak ograniczenie do minimum uciążliwości dla lokatorów, konieczność ukrycia rurek, dopasowanie lokalizacji gniazd ssących z jednej strony do możliwości, jakie stwarza konstrukcja budynku, z drugiej – do wygody użytkowników. Ale są to trudności do pokonania zarówno dla profesjonalnej ekipy, jak i nawet dla inwestora, który decyduje się na samodzielny montaż systemu. Średnica rur jest niewielka, jeśli więc konieczne będzie poprowadzenie któregoś z fragmentów instalacji natynkowo, nie będzie ona zasadniczo zakłócać estetyki wnętrza.

Mam mieszkanie w bloku – czy mogę zainstalować system centralnego odkurzania?

Tak! I to zarówno w bloku nowo budowanym czy remontowanym, jak i zamieszkałym. Od pewnego czasu na rynku dostępne są jednostki centralne, które nie wymagają oddzielnego pomieszczenia i nie zajmują dużo miejsca.

W nowych budynkach sprawdzi się jednostka przeznaczona do montażu w ścianie zewnętrznej, której montaż jest nieskomplikowany i krótki. Jednostkę podłącza się do instalacji centralnego odkurzania, na którą składają się rury o średnicy 50 mm oraz gniazda ssące. Wzdłuż rur należy rozprowadzić instalację sterującą, która pozwala na włączanie i wyłączanie systemu. Specjalna, dźwiękochłonna i odporna na warunki atmosferyczne obudowa sprawia, że praca jednostki jest cicha i nie zakłóca komfortu życia mieszkańców, dzięki czemu może być montowana nie tylko w ścianie, ale i m.in. na balkonach czy tarasach. Charakteryzują ją te same właściwości, jakie mają centrale zaawansowane – czyli całkowicie i efektywnie usuwa z pomieszczeń kurz, roztocza i drobnoustroje.

Oferowane są także jednostki nie wymagające podłączenia do instalacji rurowej, a tym samym znakomicie sprawdzające się w już użytkowanych mieszkaniach. Przykładem jest BRAVO – odkurzacz do wbudowania w ścianę, który – po przefiltrowaniu – wyrzuca zużyte powietrze na zewnątrz budynku podobnie jak klasyczny odkurzacz centralny. Nie wymaga jednak umieszczania rurociągów w ścianie, lecz jedynie otworu o średnicy 25 cm. Montaż jest prosty i nie zajmuje dużo czasu.