W ciągu dnia zadbany ogród zachwyca feerią barw, dywanem idealnie skoszonej, soczyście zielonej trawy, urokliwymi zakątkami z szemrzącym potokiem czy orzeźwiającą fontanną … Wieczorem jednak te wszystkie elementy ogrodowej architektury giną w mroku. Aby je wydobyć, niezbędne jest zastosowanie różnorodnego oświetlenia.
Światło nie tylko podkreśli urodę ogrodu i romantyczny nastrój, ale też ułatwi poruszanie się po nim, zwiększy poczucie bezpieczeństwa. Jakie oświetlenie wybrać?Fot. Philips Na to pytanie trudno odpowiedzieć, gdyż każdy powinien kierować się własnym gustem i potrzebami. Oferta producentów jest tak bogata, że każdy znajdzie wyroby idealne do jego ogrodu. Należy pamiętać, by wybrany system oświetleniowy charakteryzował się trwałością, odpornością na warunki atmosferyczne, a przy tym był jak najbardziej funkcjonalny i dopasowany do stylu ogrodu.Elementy systemu dobieramy w zależności od przeznaczenia i miejsca montażu oraz tego, czy konkretne oświetlenie ma pełnić wyłącznie funkcję użytkową, czy też dekoracyjną. Przede wszystkim pamiętajmy, że spektakularny efekt osiągniemy podświetlając nie tylko pojedyncze rośliny bądź też ich grupy, ale także elementy małej architektury, murki i pergole, elewację, taras i inne punkty wokół domu. Ważne jest też, by kształtować przestrzeń i budować nastrój za pomocą różnej intensywności oświetlenia – zamontowanie wszędzie źródeł światła o tej samej mocy sprawi, że ogród będzie wyglądał albo nijako, albo niczym sala operacyjna. Tymczasem – podobnie jak w mieszkaniu – postarajmy się wykreować intrygujące efekt.
A. Z przodu, z tyłu czy z obu stron?
Umieszczając reflektor z przodu danej rośliny lub elementu architektury ogrodowej, sprawimy, że będą one rzucać cień na znajdujące się za nimi płaskie płaszczyzny czy inne rośliny. Takie oświetlenie dodaje dramatyzmu (zwłaszcza gdy cień jest długi) – jest efektowne, ale lepiej go unikać, jeśli wśród naszych najbliższych są osoby, które łatwo przerazić, szczególnie dzieci.Z kolei umieszczenie lampy za elementem, który chcemy oświetlić, sprawi, że z mroku wydobędziemy jedynie jego zarys – ciemny kształt otoczony delikatną poświatą. Brak cieni powoduje, że taki rodzaj oświetlenia jest łagodny i subtelny.Jeśli zależy nam natomiast na uwypukleniu detali interesującego elementu, miękkim i czystym, pozbawionym ostrych cieni wydobyciu go z mroku, warto zastosować oświetlenie obustronne – umieścić oprawy zarówno z przodu, jak i z tyłu obiektu.
B. Z góry czy z dołu?
Fot. PraktikerDecydując się na montaż opraw skierowanych w dół możemy wyodrębnić i rozświetlić miejsca, na których nam specjalnie zależy. Taką oprawę umieszcza się np. na jednym z górnych konarów wysokiego drzewa – nabiera ono natychmiast magicznych cech, a sama lampa rozświetla teren wokół niego. Ponadto oświetlenie z góry sprawdza się np. przy altanach lub miejscach z grillem – za pomocą jednej lampy dającej rozproszone łagodne światło możemy oświetlić wystarczająco dużą przestrzeń. Jeżeli umieszczone tam zostaną lampy wyposażone w matowy klosz, uzyskamy efekt zbliżony do światła księżycowego.
O ile światło z góry stosowane jest często w funkcji użytkowej, o tyle oświetlenie z dołu ma wymiar raczej stricte dekoracyjny. Lampy umieszczone w gruncie umożliwiają nie tylko iluminację elewacji, ale też wyodrębnienie i podkreślenie rozmaitych elementów architektury ogrodowej, zwłaszcza konstrukcji pionowych (pergoli, murków, drzew, altan itp.)
Pamiętajmy, że montowane na zewnątrz oprawy muszą być wytrzymałe na destrukcyjny wpływ ekstremalnych warunków atmosferycznych – deszcze, mróz, wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia itp. Ponadto zewnętrzna część musi być całkowicie bezpieczna dla ludzi i zwierząt – nie może grozić porażeniem prądem, oparzeniem itp. I najważniejsze – generalnie na zewnątrz powinno się stosować oprawy o wysokim IP – minimum 43. Stosowanie opraw o IP 23 dopuszcza się w zasadzie tylko, jeśli planowany jest ich montaż w podbitce, natomiast w miejscach, gdzie oświetlenie narażone jest na bezpośrednie zalewanie wodą, IP opraw musi wynosić 65 (68 dla opraw zanurzalnych).
Planowanie
Fot. PhilipsNajlepiej jest zaplanować rozmieszczenie punktów świetlnych już na etapie projektowania ogrodu. Pozwoli to uniknąć zniszczenia trawy i roślin, a także umożliwi uzyskanie zaplanowanej a nie przypadkowej aranżacji. Lampy winny oświetlać ścieżki, wjazd na posesję i do garażu, miejsca relaksu – w tych lokalizacjach podstawowym zadaniem oświetlenia jest komfort poruszania się i bezpieczeństwo mieszkańców. Można je wyposażyć w czujniki ruchu – włączą one światło, kiedy zaistnieje taka potrzeba, a jednocześnie pozwolą obniżyć rachunki za prąd. Z kolei źródła światła usytuowane w pięknych i atrakcyjnych zakątkach – w pobliżu drzew, fontanny czy oczka wodnego, przy krzewach czy elewacji – pełnią głównie funkcję dekoracyjną. Mogą być wyposażone w czujniki zmierzchowe, dzięki czemu automatycznie włączą się, gdy nadejdzie zmrok. Bezwzględnie należy pamiętać o bezpieczeństwie instalacji. Przede wszystkim musi być ona zabezpieczona przed działaniem wody. Do doprowadzenia zasilania do wybranych miejsc można wykorzystać wodoodporne przedłużacze albo – co jest opcją bardziej bezpieczną – zamontować wodoszczelne puszki o IP66, które gwarantują pełną wodoszczelność i pyłoszczelność.Fot. Philips Mogą być one instalowane zarówno w wykonanych w trawie wylewkach podłogowych, jak i wewszelkiego rodzaju podłogach tarasów, basenów, altan itp. Pozwalają one na bezpieczne korzystanie z praktycznie wszystkich urządzeń elektrycznych. Przewody prowadzone są w zlokalizowanych pod podłogą rurkach, listwach lub kanałach. Najczęściej mają one uchylną pokrywę, którą można wykończyć panelami, wykładziną, bądź płytkami. Dzięki takiemu zabiegowi doskonale współgrają z otaczającą je przestrzenią. Pamiętajmy, że zewnętrzna instalacja elektryczna o napięciu 230V musi jako zabezpieczenie posiadać odrębny wyłącznik nadprądowy i różnicowoprądowy o czułości 15 mA (max 30 mA).Dom od frontu
Fot. PhilipsUłatwmy obcym osobom i bliskim dotarcie do nas po zmroku oświetlając jeśli nie cały budynek od frontu, to przynajmniej jego numer, furtkę i bramę wjazdową. Światło w tych miejscach również właścicielom ułatwi poruszanie się po terenie. Nie ma potrzeby instalowania źródła o dużej mocy – przy furtce i bramie wjazdowej wystarczą lampy, które zapewnią łagodne, ciepłe i niezbyt intensywne światło. Zadbajmy ponadto o oświetlenie ścieżki prowadzącej do domu oraz drogi prowadzącej do garażu czy na podjazd. Dzięki temu, zwłaszcza osobom, które słabo znają otoczenie naszego domu, łatwiej będzie bezpiecznie dotrzeć do drzwi wejściowych (lub do furtki – jeśli akurat opuszczają nas). Aby poprawić komfort poruszania się, można zastosować dowolne rodzaje opraw: wiszące, stojące, z czujnikiem ruchu lub bez, dekoracyjne lampy solarne itd. W zależności od rodzaju, mocuje się je w gruncie, instaluje na specjalnie przygotowanych, niskich słupkach. Interesującym, a zarazem ciekawym sposobem oświetlenia ciągów komunikacyjnych jest postawienie kilku wolnostojących latarni – prezentują się one intrygująco i stylowo, jeśli podjazd do domu jest stosunkowo długi.Fot. Philips Zastosowane oprawy powinny dawać światło łagodne, rozproszone, skierowane w dół – nie mogą oślepiać. Schody, ganek i drzwi – tutaj musi być jasno, gdyż w przeciwnym razie ryzykujemy potknięcie się na stopniach, co może mieć opłakane skutki. Ponadto brak jakiegokolwiek światła zdecydowanie utrudnia np. włożenie klucza do zamka i otwarcie drzwi. Po obu stronach drzwi warto zamontować np. kinkiety dopasowane do stylu budynku i aranżacji otoczenia. Jeśli wejście do domu posiada zadaszenie, można pod jego stropem także zaplanować punkt świetlny. Garaż najlepiej oświetlić za pomocą opraw z czujnikiem ruchu, który zapewni automatyczne załączenie się oświetlenia, gdy zbliżymy się do niego. Nie ma potrzeby oświetlać go przez całą noc.Elewacja
Fot. OsramJej oświetlenie powinno współgrać z iluminacją otoczenia. Planując je, musimy wziąć pod uwagę, czy w pobliżu znajdują się inne oświetlone obiekty, czy jest oświetlenie uliczne itp. Im mniej innych skupisk świetlnych, tym łatwiej uzyskać spektakularny efekt za pomocą lamp o małej mocy. Jeśli konkurencja świetlna jest duża, moc zastosowanych źródeł światła też musi być, niestety, większa. Podświetlenie fasady budynku można realizować montując pod okapem oprawy punktowe o wąskim kącie rozsyłu światła i ukierunkowując je w dół. Można też zamontować oprawy na elewacji – mogą one mieć np. kształt walca i być wyposażone w dwa odbłyśniki (każdy z oddzielnym źródłem światła) skierowane w przeciwne strony (góra-dół). W zależności od kąta rozsyłu światła, możemy uzyskać efekt wąskiej lub szerokiej klepsydry. Innym sposobem wyodrębnienia budynku z mroku jest zainstalowanie punktów świetlnych w gruncie wokół niego i skierowanie wiązki światła na elewację. W tym przypadku należy zwrócić uwagę na to, by kąt rozsyłu był raczej wąski a ustawienie lamp nie powodowało efektu olśnienia i nie utrudniało funkcjonowania wewnątrz domu. W żadnym z zastosowanych rozwiązań nie powinniśmy dopuścić do tego, by światło kierowane było w przestrzeń – to marnotrawstwo energii. Korzystajmy z lamp wyposażonych w odbłyśniki, klosze, dających w miarę skoncentrowane światło. Oświetlenie zewnętrzne – także elewacji – warto wyposażyć w czujniki ruchu lub zmierzchowe, automatyczny programator czasowy itp. rozwiązania, pozwalające zmniejszyć zużycie energii. Tam, gdzie jest to możliwe, warto stosować lampy solarne.REKLAMA:
Miejsca relaksu
Fot. PhilipsŚwiatło w ogrodzie ma podkreślać jego urodę, a zarazem tworzyć nastrój i uprzyjemniać spędzanie czasu na świeżym powietrzu. Zadbajmy więc zarówno o atrakcyjne podświetlenie ciekawych i wartych wyodrębnienia elementów architektury ogrodowej, jak i miejsc, w których odpoczywamy, czyli tarasu, altany bądź patio.Taras możemy oświetlić za pomocą np. kinkietów zamocowanych do elewacji domu, opraw wbudowanych w zadaszenie lub przymocowanych do słupów podtrzymujących dach. Można też umieścić źródła światła na podłodze tarasu albo pod znajdującymi się na nim ławkami. Świetnie prezentują się też wiszące i wolnostojące niewielkie latarnie. Aby rozproszyć mrok delikatnym i przytłumionym światłem, można zamontować niewielkie punktowe reflektory na rosnącym blisko tarasu drzewie liściastym.Roślinność i mała architektura
Fot. PhilipsWyjątkowe kwiaty, oryginalne krzewy, ciekawe kompozycje roślinne warto podziwiać nie tylko w świetle dziennym. Do wydobycia ich z mroku można wykorzystać np. przenośne lampy solarne, które w ciągu dnia gromadzą energię w LED-owych akumulatorach, a oddają ją po zmroku. Intensywność tego oświetlenia jest niezbyt duża, ale stabilna i stała. Jeśli zostaną wyposażone w czujniki zmierzchowe, załączą się po zmroku, a zgasną, gdy wzejdzie słońce. Wybór wzorów i kształtów solarnych lamp ogrodowych jest bardzo szeroki – bez problemu znajdziemy produkty, które będą pasować do naszego ogrodu.Za pomocą oświetlenia solarnego można też podkreślać pergole z pnącymi się po niej roślinami, skalniaki, oświetlać ścieżki (ciekawą propozycją są np. solarne kostki brukowe), murki itp. Jeśli zamierzamy obok solarnego zastosować też tradycyjne oświetlenie zasilane energią elektryczną, możemy wybierać spośród szerokiej gamy opraw idealnych do podświetlania niskich i wysokich roślin, kwiatów i architektury ogrodowej. Można stosować oprawy dogruntowe, oprawy mocowane za pomocą bolców ziemnych, reflektory z możliwością regulowania kąta świecenia itp.Oczko wodne
Fot. OsramWoda w ogrodzie daje ogromne możliwości dekoracyjne. Oczko wodne z nawet niewielką fontanną działa kojąco i relaksująco. Podświetlone, stanowi nocą efektowny element ogrodu. Do iluminacji oczek wodnych należy stosować oprawy dedykowane specjalnie takim zastosowaniom. Lampy wyposażone są w różnobarwne, wymienne filtry świetlne; mogą być przeznaczone do montażu wokół oczka lub jako zanurzalne. Lampy zanurzalne cechuje wysoka wodoszczelność na poziomie IP 68; ponadto muszą być one zasilane prądem o napięciu do 12V. Konieczne jest wyposażenie instalacji w transformator bezpieczeństwa, który zagwarantuje, że za nim nie pojawi się prąd 230V. Jako źródło światła w oprawach instalowanych w basenach czy oczkach wodnych występują najczęściej halogeny i diody LED. Aby podkreślić piękno oczka, można zastosować technikę lustrzanego odbicia.Jak oświetlać?
Fot. PhilipsPrzemyślana lokalizacja odpowiednio dobranych lamp pozwala na uzyskanie fantastycznych efektów oświetleniowych w ogrodzie. Wiele zależy od tego, w jaki sposób skierujemy światło na dany element czy kompozycję, jakiej użyjemy oprawy, jaką moc będzie miało źródło światła.A. Z przodu, z tyłu czy z obu stron?
Umieszczając reflektor z przodu danej rośliny lub elementu architektury ogrodowej, sprawimy, że będą one rzucać cień na znajdujące się za nimi płaskie płaszczyzny czy inne rośliny. Takie oświetlenie dodaje dramatyzmu (zwłaszcza gdy cień jest długi) – jest efektowne, ale lepiej go unikać, jeśli wśród naszych najbliższych są osoby, które łatwo przerazić, szczególnie dzieci.Z kolei umieszczenie lampy za elementem, który chcemy oświetlić, sprawi, że z mroku wydobędziemy jedynie jego zarys – ciemny kształt otoczony delikatną poświatą. Brak cieni powoduje, że taki rodzaj oświetlenia jest łagodny i subtelny.Jeśli zależy nam natomiast na uwypukleniu detali interesującego elementu, miękkim i czystym, pozbawionym ostrych cieni wydobyciu go z mroku, warto zastosować oświetlenie obustronne – umieścić oprawy zarówno z przodu, jak i z tyłu obiektu.
B. Z góry czy z dołu?
Fot. PraktikerDecydując się na montaż opraw skierowanych w dół możemy wyodrębnić i rozświetlić miejsca, na których nam specjalnie zależy. Taką oprawę umieszcza się np. na jednym z górnych konarów wysokiego drzewa – nabiera ono natychmiast magicznych cech, a sama lampa rozświetla teren wokół niego. Ponadto oświetlenie z góry sprawdza się np. przy altanach lub miejscach z grillem – za pomocą jednej lampy dającej rozproszone łagodne światło możemy oświetlić wystarczająco dużą przestrzeń. Jeżeli umieszczone tam zostaną lampy wyposażone w matowy klosz, uzyskamy efekt zbliżony do światła księżycowego.
O ile światło z góry stosowane jest często w funkcji użytkowej, o tyle oświetlenie z dołu ma wymiar raczej stricte dekoracyjny. Lampy umieszczone w gruncie umożliwiają nie tylko iluminację elewacji, ale też wyodrębnienie i podkreślenie rozmaitych elementów architektury ogrodowej, zwłaszcza konstrukcji pionowych (pergoli, murków, drzew, altan itp.)
Źródła światła i oprawy
Fot. PhilipsW ogrodzie stosuje się zarówno lampy tradycyjne (stojące, wiszące czy naścienne), zasilane prądem o napięciu 230V, jak i solarne, LED-y, oprawy specjalne (np. do oczek wodnych), najazdowe (umieszczane na drodze, płaskie, odporne na nacisk przejeżdżających po nich samochodów), słupki ogrodowe (do wyznaczania drogi lub ścieżki). LED-y cechuje energooszczędność, trwałość, możliwość montowania zarówno wewnątrz pomieszczeń, jak i na zewnątrz. W oświetleniu zewnętrznym wykorzystywane są także świetlówki energooszczędne, a w instalacjach niskonapięciowych – żarówki halogenowe. Wybór opraw też jest bardzo szeroki. Należy pamiętać, że w pewnych zastosowaniach konieczne jest użycie specjalnych produktów – np. w oczku wodnym stosujemy wyłącznie oprawy wodoszczelne o IP 68, w podłogach tarasów, w podjazdach i ścieżkach używamy opraw o możliwie najwyższej odporności na uszkodzenia i uderzenia. Wygodnym rozwiązaniem są oprawy przenośne – solarne (źródłem energii jest słońce, a magazynem – wewnętrzny akumulator) lub oparte na technologii LED. Np. oryginalne, dekoracyjne lampy stylizowane na pochodnie świetnie sprawdzą się jako oświetlenie nie tylko tarasów czy patio, ale też innych, godnych wyodrębnienia zakątków ogrodu. Wbudowany panel LED daje jasne, ciepłe światło, migoczące niczym płomień ognia.Pamiętajmy, że montowane na zewnątrz oprawy muszą być wytrzymałe na destrukcyjny wpływ ekstremalnych warunków atmosferycznych – deszcze, mróz, wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia itp. Ponadto zewnętrzna część musi być całkowicie bezpieczna dla ludzi i zwierząt – nie może grozić porażeniem prądem, oparzeniem itp. I najważniejsze – generalnie na zewnątrz powinno się stosować oprawy o wysokim IP – minimum 43. Stosowanie opraw o IP 23 dopuszcza się w zasadzie tylko, jeśli planowany jest ich montaż w podbitce, natomiast w miejscach, gdzie oświetlenie narażone jest na bezpośrednie zalewanie wodą, IP opraw musi wynosić 65 (68 dla opraw zanurzalnych).
REKLAMA:
REKLAMA:
Źródło: Philips