Dwór w wsi Łopusznej w gminie Nowy Targ. Fot. Monier Braas

Zacznijmy od początku

Litwo, ojczyzno moja! Historia dworu szlacheckiego sięga XVI wieku i związana była ze strukturą społeczną I Rzeczpospolitej, a przede wszystkim z uprzywilejowaną i zazwyczaj zamożniejszą grupą społeczną – szlachtą, która mieszkała z reguły poza miastami w domach, z czasem nazywanych dworami. W miarę upływu stuleci zarówno bryła, budulec, jak i dekoracyjne elementy architektoniczne dworku ulegały zmianom, jednak geograficznie ten typ budownictwa zawsze był ograniczony do terenów dawnego państwa polsko-litewskiego. W XIX wieku dworek stał się jednym z symboli polskości. Na początku XX wieku styl wraca na fali euforii niepodległościowej, jako manifestacja przywiązania do tradycji. Wiek XXI z kolei przynosi zwulgaryzowanie stylu, który coraz częściej w uproszczonej formie spotkać można na nowych osiedlach polskich miast.

Fot. Monier Braas

Jaki dworek jest, każdy widzi

Początkowo drewniane, z czasem murowane o bielonych ścianach dwory budowane były na planie prostokąta. Przed wejściem znajdował się ganek wsparty na kolumnach lub słupach, a po bokach dobudowywano alkierze. Prosta bryła, czterospadowy dach, który z biegiem czasu zmieniał swoją formę – od XVII wieku spotyka się dachy mansardowe czy typowe dla dworków tzw. łamane dachy polskie kryte gontem bądź dachówką w naturalnym kolorze czerwieni. Dzisiejszy styl dworkowy oczywiście upraszcza te formy, dlatego najczęściej mamy do czynienia z dachem dwuspadowym. Ze względu na fakt, że poddasze stało się użytkowe, na dachu pojawiły się lukarny. Został niewielki ganek i kolumny. Czasami spotkać można więcej charakterystycznych dla dworków detali jak ryzalit, czyli wysunięta część elewacji będąca jednak integralną częścią budynku. Ponadto okna ze szprosami, gzymsy czy brak wysuniętego okapu dachu to najczęściej spotykane elementy dekoracyjne składające się na styl dworkowy.

Jakie można zastosować pokrycie, aby stworzyć styl dworkowy?

Dwory pełniły funkcję przede wszystkim użytkową, a dopiero od XVIII wieku rezydencjalną. Obecnie są przejawem prestiżu i awansu społecznego. Domy w stylu dworkowym kryje się, jak to było dawniej, gontem bądź dachówką. W przypadku dachówki znacząco uległa zmianie technologia produkcji, co pociąga za sobą większą żywotność i mnóstwo estetycznych możliwości. Bogactwo kształtów i kolorów tego typu pokrycia pozwala na eksperymenty, jednak powodzeniem cieszą się tradycyjne kształty. Doskonale w tego typu budowlach sprawdzi się karpiówka w kolorze czerwieni jesieni czy bukowym. Nieco ekstrawaganckim, ale ciekawym wyborem może być kolor sosnowy, którego zieleń współgra z rustykalnym charakterem obiektu.