Fot. Fundusz Hipoteczny DOMZ Krajowego Rejestru Długów wynika, że najbardziej zadłużone są kobiety – aż 62 proc. seniorek boryka się z problemami finansowymi. Wiele z nich to wdowy, które musiały przejąć długi współmałżonków. Według statystyk GUS mężczyźni żyją średnio 74 lata, podczas gdy kobiety dożywają 82 lat. Przejęte długi to dużo mniejszy problem niż zaciąganie pożyczek i kredytów, zwłaszcza na bieżące potrzeby lub pomoc dzieciom i wnukom. Z danych KRD wynika, że średni dług osoby starszej to 12,3 tys. zł. Tymczasem według GUS przeciętna emerytura to 2082,47 zł brutto, czyli ok. 1727 netto. Ile emerytur musiałby oddać przeciętny senior, by spłacić zobowiązania?

Aż 21 proc. długów senioralnych stanowią zobowiązania wobec banków i innych instytucji pożyczkowych. Blisko 20 proc. to niezapłacone rachunki za czynsz, wodę, prąd i gaz. Z kolei 13 proc. to płatności za abonament telewizyjny, Internet, czy telefon. Emeryci często nie regulują też długów alimentacyjnych (5 proc.) i nie płacą mandatów za jazdę komunikacją miejską bez ważnego biletu (2 proc.). – Trzeba przyznać, że polscy seniorzy nie mają pieniędzy nie tylko na czynsz i leki, ale również na podstawowe potrzeby, nie wspominając o przyjemnościach, wakacjach, remoncie mieszkania – przyznaje Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM. - Z najnowszego badania opinii, które zrealizowaliśmy na początku 2017 roku wynika, że ponad 60 proc. emerytów zainteresowało się ofertą renty dożywotniej właśnie z powodu złej sytuacji finansowej. Na drugim miejscu (52 proc.) znalazła się sytuacja rodzinna: brak spadkobierców, złe relacje w rodzinne, samotność. Ponad 73 proc. osób starszych przyznało, że czuje się samotna, a 36 proc. z nich nie może liczyć na niczyją pomoc – dodaje. Samotność, wykluczenie społeczne i problemy finansowe są codziennością osób starszych, do tego dochodzi niewiedza na temat dodatkowych źródeł dochodu, które mogłyby wzmocnić domowy budżet np. gotówki zamrożonej w nieruchomości.

Renta dożywotnia - na spłacenie długu

Czyli usługa dzięki której osoby starsze posiadające nieruchomość mogą otrzymać dodatkowe, dożywotnie świadczenie. W zamian za przekazanie prawa własności do domu lub mieszkania, mogą one otrzymywać comiesięczną rentę i mieszkać w swoim lokum, co gwarantuje im służebność osobista mieszkania wpisana do księgi wieczystej. Szacowana wartość aktywów, które można uruchomić dzięki rencie dożywotniej przekracza w Polsce 1 bilion złotych. Taka jest wartość nieruchomości, które można dzięki tej usłudze „zamienić” na rentę dożywotnią. Tymczasem liczba emerytów, którzy zdecydowali się na to rozwiązanie wciąż jest niewielka. Z danych KPF wynika, że dotychczas z usług funduszy hipotecznych skorzystało około pół tysiąca osób, a fundusze wypłaciły seniorom blisko 10 mln świadczeń. Patrząc na bardziej rozwinięte rynki, chociażby Wielką Brytanię, to wciąż mało.

- Jednym z najważniejszych elementów poprawy sytuacji finansowej seniorów powinno być doradcze wsparcie ze strony Państwa, do czego już kilka lat temu nawoływał Rzecznik Praw Obywatelskich – podkreśla Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM. Takie doradztwo działa z powodzeniem w wielu krajach m.in. w Wielkiej Brytanii. W Brytanii, w 2014 roku wprowadzono zmiany w sposobie dostępu seniorów do ich emerytur. Przed ogłoszeniem zmian ¾ osób, które osiągnęły wiek emerytalny wybierało opcję wypłaty emerytury w określonej wysokości, co dawało im gwarancję dochodów do końca życia. Wprowadzenie reformy dało emerytom niespotykany dotąd wachlarz możliwości dostępu do swoich oszczędności, a jednocześnie umożliwiło ludziom podejmowanie decyzji finansowych, które mogłyby skutkować w przyszłości niższym dochodem w późniejszym okresie życia. Okazało się bowiem, że zaraz po przejściu na emeryturę ludzie niedoszacowują długości swojego życia przez co ryzykują, że przed śmiercią skończą im się pieniądze. To właśnie dlatego brytyjski rząd wprowadził usługę Pension Wise, która oferuje darmowy dostęp do bezstronnych porad na temat możliwości finansowych dla seniorów, którzy osiągnęli wiek emerytalny. Brytyjski Rząd uruchomił też projekt pod nazwą Financial Advice Market Review (Przegląd Rynku Doradztwa Finansowego) mający wypełnić lukę w doradztwie dla osób, które nie posiadają wystarczających środków finansowych. Projekt uzupełniający usługę Pension Wise będzie dawać seniorom możliwość m.in. analizy wysokości środków, jakie można otrzymać poprzez upłynnienie kapitału zamrożonego w nieruchomości. W tym zakresie analizowane będą scenariusze sprzedaży, wynajęcia lub zamiany nieruchomości oraz skorzystania z hipoteki odwróconej. Podobne doradztwo, w dopasowanej do naszego kraju i demografii formie, warto byłoby wprowadzić również w Polsce.