Przyszkolne sale gimnastyczne to miejsca, w których sport uprawiają zawodnicy o bardzo zróżnicowanym stopniu zaawansowania – od amatorów zdrowego trybu życia po wybitnych sportowców. Na parkiecie toczą się rozgrywki lokalne i regionalne, odbywają się treningi i regularne spotkania ligowe. Jednak, niezależnie od rodzaju dyscypliny sportowej i poziomu rozgrywek, w każdym wypadku potrzebne jest oświetlenie zapewniające odpowiednie natężenie i oddawanie barw oraz równomierne oświetlenie boiska.

fot. GTV

By nadążyć za akcją

System oświetleniowy używany do iluminacji sal gimnastycznych powinien pozwalać na szybkie i łatwe określenie kształtu, koloru, odległości i kierunku ruchu osób na boisku. Światło musi sprostać tempu rozgrywki i być dostosowane do wielkości obiektów (np. piłek lub innych akcesoriów wykorzystywanych w danej dyscyplinie sportowej).

W przypadku sportów, w których osiągane są duże prędkości, należy unikać wykorzystania wyładowczych źródeł światła, by wyeliminować tzw. efekt stroboskopowy. Może on powodować mylące i nieprzyjemne wrażenie skokowego przemieszczania się obiektu lub jego pozostawania w bezruchu.

fot. GTVEfektywność oświetlenia może poprawić również odpowiednie wykończenie samej sali gimnastycznej – jasne kolory ścian i sufitu wpływają na polepszenie równomierność oświetlenia i zwiększają komfort obserwacji. Efekt głębi i trójwymiarowości wzmocni zastosowanie dwóch rodzajów oświetlenia – głównego i słabszego oświetlenia uzupełniającego padającego z innych kierunków. Jeśli światła będzie zbyt mało, obiekty na boisku staną się płaskie i pozbawione szczegółów, a w polu widzenia mogą pojawić się głębokie cienie. Z pewnością odbije się to na jakości samej gry i poziomie widowiska.

Normy nie tylko w sporcie

fot. GTVW projektowaniu oświetlenia obiektów sportowych należy pamiętać o wykorzystaniu Polskiej Normy PN-EN 12193 – Oświetlenie stosowane w obiektach sportowych. W zależności od stopnia rozgrywek (zawody międzynarodowe, krajowe, regionalne, lokalne) czy rodzaju zajęć sportowych (rekreacja, sport szkolny, trening) normy, które powinien spełniać system oświetleniowy, usystematyzowano w trzy klasy oświetleniowe. Dodatkowo, dla każdej ujętej w normie dyscypliny uprawianej w obiektach zamkniętych, określono minimalny poziom natężenia oświetlenia dla dwóch obszarów: głównego pola gry oraz całkowitego pola gry.

Optymalizacja kosztów

W starszych salach gimnastycznych system oświetlenia oparty jest na wyładowczych źródłach światła. Biorąc pod uwagę ich długotrwały czas pracy i fakt, że pobierają one bardzo dużo energii, znacząco wpływa to na koszt utrzymania obiektu oraz cenę wynająć komercyjnych (odpłatne udostępnienie sal gimnastycznych po zakończeniu zajęć lekcyjnych przy optymalizacji zużycia energii elektrycznej stanowić może dodatkowe źródło finansowania dla szkół) – Z powodzeniem można je zastąpić oprawami typu high-bay LED TEKSAS, zachowując parametry natężenia oświetlenia zgodnie z obowiązującymi normami, a jednocześnie znacznie obniżając zużycie energii elektrycznej. Szczególne zalety opraw TEKSAS to: wysoka jakość, duża wydajność, niskie koszty eksploatacji, a także wysoki stopień oddawania barw - CRI mniejszy lub równy 80. Oprawy generują strumień świetlny o wartości 12000 lumenów, zużywając maksymalnie 100 W, a metalowa obudowa odporna jest na uderzenia i uszkodzenia mechaniczne (IK08) – mówi Mateusz Strzałkowski, Specjalista ds. Marketingu i PR w firmie GTV.

Oprawy TEKSAS znajdą szczególne zastosowanie w obiektach wymagających oświetlenia o dużej ukierunkowanej światłości - można wyposażyć w specjalne soczewki, kierujące światło w kątach 60°x60°, 90°x90° lub 60°x120°. Ich użycie umożliwia uzyskanie równomiernego oświetlenia powierzchni boiska, a odpowiednie rozmieszczenie opraw ograniczy efekt olśnienia.

Propozycja oświetlenia kortów tenisowych pod balonem z użyciem opraw Teksas LD-TK100W-40

By zapewnić jak najlepszy system oświetleniowy warto wykonać wcześniej projekt oświetleniowy. - Stworzenie wirtualnej, komputerowej symulacji daje możliwość doboru optymalnej liczby, typu i mocy wzajemnie uzupełniających się opraw. Tworząc projekt zwracamy szczególną uwagę na dobór właściwego oświetlenia, uzyskanie najlepszych parametrów oraz możliwość wykorzystanie systemów sterowania, obniżających koszt eksploatacji, np. w sytuacji, w której do treningu wykorzystywana jest tylko część płyty głównej boiska – rekomenduje ekspert firmy GTV.

Szczególnie ciekawym przykładem projektowym jest hala balonowa mieszcząca boisko do tenisa, gdzie dodatkowo uwzględnić trzeba specyfikę montażu opraw do poszycia balonu.

Korty tenisowe pod balonem funkcjonujące jako całoroczny obiekt sportowy dla III klasy rozgrywek o całkowitych wymiarach 36m x 36m i wysokości 9,5m w najwyższym punkcie, oświetlono za pomocą 39. opraw TEKSAS 100W wyposażonych w soczewki 90°x90°. Ich zastosowanie pozwala na uzyskanie dużej równomierności bez światła przeszkadzającego i wywoływania efektu olśnienia (rys. 1 i 2).

Dane techniczne:
Korty tenisowe pod balonem 36 m x 36m, wysokość maks. 9,5m (obiekt czysty z przyjętym rocznym cyklem konserwacji; współczynnik odbicia dla powierzchni 70/50/40)
Oprawa TEKSAS - 39 sztuk, montaż na krzywiźnie poszycia balonu
Średnie natężenie oświetlenia na podłodze – 317 lx
Całkowity strumień świetlny – 471900 lm
Całkowity pobór energii elektrycznej: 3,9 kW

Ponieważ sale gimnastyczne wykorzystuje się do uprawiania różnych dyscyplin sportowych, ich oświetlenie musi spełniać różnorodne kryteria. Zastosowane oprawy oświetleniowe powinny emitować światło o określonych własnościach kolorymetrycznych oraz być wyposażone w odpowiednią optykę, pozwalającą np. ograniczyć olśnienie. Przy planowaniu instalacji punktem wyjścia powinno być zawsze zapewnienie jak najlepszych warunków do aktywności ruchowej – z uwzględnieniem komfortu widzów i zawodników.