Jednocześnie instalacje pompowe, nazywane też ciśnieniowymi, umożliwiają zasilanie w ciepło grzejników zlokalizowanych w dowolnym miejscu – oznacza to, że kocioł może znajdować się np. na ostatniej kondygnacji, a zasilane wytworzonym przez niego ciepłem grzejniki na niższych.

Fot. Instalacje

Pompy obiegowe

Instalacja pompowa charakteryzuje się mniejszą bezwładnością, a dzięki pracy urządzenia ciepła woda dociera nawet do najbardziej oddalonych grzejników. Pompę dobiera się na podstawie wysokości słupa wody tzw. pionu, który oznacza odległość od kotła do najwyższego grzejnika. Np. jeśli mamy dom parterowy o standardowej wysokości pomieszczeń 2,6 m, w którym tak kocioł, jak grzejniki znajdują się na tym samym poziomie, powinno się zainstalować pompę o wysokości pionu 2 m. Jeżeli kocioł jest w pomieszczeniu piwnicznym, a grzejniki na parterze – wysokość pionu pompy powinna wynosić 4 m itd.

Pompa jest elementem instalacji grzewczej, w której najważniejszą rolę odgrywa kocioł. Przeważająca część dostępnych na rynku kotłów ma konstrukcję pozwalającą na ich pracę w instalacjach ciśnieniowych. Niektóre z nich są standardowo wyposażone w pompy obiegowe. W takim przypadku nie ma już potrzeby instalowania pompy na instalacji, co jest niezbędne w sytuacji gdy kocioł pompy nie ma. Przed i za pompą powinny zostać zamontowane zawory odcinające. Dostępne są urządzenia z wbudowanymi zaworami – wówczas nie ma potrzeby montowania oddzielnych.

Ciepło - Pompy obiegowe i cyrkulacyjne

Pompy obiegowe to pompy wirowe, co oznacza, że najważniejszym ich elementem jest szybko obracający się wirnik, który – wirując wokół własnej osi – powoduje wzrost ciśnienia i energii kinetycznej wody. Element ten miewa różną konstrukcję – może być odlany z żeliwa lub wykonany z tworzywa kompozytowego. Woda tłoczona jest przez łopatki wirnika promieniowo na zewnątrz spiralnej obudowy. Urządzenia zasilane są prądem elektrycznym jednofazowym.

Fot. InstalacjeW instalacjach ciśnieniowych przepływ wody pomiędzy kotłem a odbiornikami (grzejnikami) realizowany jest dzięki różnicy ciśnień wytworzonej przez pompę. Efektywność pompy obiegowej zależy przede wszystkim od wysokości podnoszenia i wydajności. Wydajność pompy obiegowej c.o. należy przyjmować równą obliczeniowemu przepływowi wody we wtórnym obiegu wymiennika c.o. Natomiast wysokość podnoszenia pompy obiegowej c.o. powinna uwzględniać opory hydrauliczne instalacji c.o. oraz opory obiegu wtórnego w kompaktowym węźle cieplnym i rurociągach łączących węzeł z rozdzielaczem, czyli straty ciśnienia wynikające z przepływu wody przez rury i armaturę.

Pompy obiegowe c.o. powinny być wyposażone w układ płynnej regulacji prędkości obrotowej. Układ ten ma za zadanie utrzymania stałej różnicy ciśnień pomiędzy zasileniem i powrotem w instalacji c.o. przy zmiennej wydajności pompy. Urządzenie powinno mieć też możliwość sterowania automatycznego poprzez regulator pogodowy węzła oraz sterowania ręcznego w przypadkach awaryjnych.

Zastosowanie w instalacji c.o. pompy obiegowej pozwala na znaczące zmniejszenie średnic przewodów w stosunku do wykorzystywanych w instalacji grawitacyjnej. Mniejsza pojemność wodna instalacji i większa prędkość przepływu sprawiają, że układ charakteryzuje się niewielką bezwładnością cieplną. Przykładem pompy obiegowej może być Alpha+, przeznaczona do tłoczenia czynników w instalacjach grzewczych, a ponadto znajdująca zastosowanie w instalacjach c.w.u. To kompletny typoszereg pomp obiegowych z regulacją różnicy ciśnień pozwalającą na dopasowanie osiągów pompy do rzeczywistych potrzeb instalacji. Pompy mogą być wykorzystane w instalacjach ze stałym lub zmiennym natężeniem przepływu, w których pożądane jest optymalne ustawienie punktu pracy, oraz w instalacji ze zmienną temperaturą na zasilaniu. W przypadku, gdy pompa instalowana jest w instalacji dwururowej z zaworem obejściowym pomiędzy zasilaniem i powrotem, zalecane jest ustawienie jej na pracę z regulacją ciśnienia. Jeśli w rurociągu zainstalowany jest zawór zwrotny, pompa musi być ustawiona w ten sposób, by minimalne ciśnienie tłoczenia pompy zawsze było wyższe od ciśnienia zamknięcia zaworu zwrotnego.

Przed uruchomieniem instalacja musi być napełniona wodą i odpowietrzona – zdecydowanie niewskazane jest dopuszczanie do sytuacji, że pompa pracuje na sucho.

Instalacja ciśnieniowa może być zabezpieczona w dwojaki sposób:

1. poprzez zastosowanie przeponowego naczynia wzbiorczego – mówimy wówczas o instalacji zamkniętej typu pompowego, odseparowana od atmosfery;
2. poprzez zastosowanie otwartego naczynia wzbiorczego, czyli poziomego lub pionowego zbiornika o kształcie cylindra lub prostopadłościanu, w którego wyposażeniu znajdują się rura bezpieczeństwa i rura przelewowa z odpowietrznikiem – instalacja typu otwartego, mająca połączenie z atmosferą.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeśli instalacja c.o. zasilana jest kotłem na paliwo stałe, musi być wykonana w układzie otwartym. Zabezpieczeniem jest naczynie wzbiorcze otwarte, montowane w najwyższym punkcie takiej instalacji. Dobierane jest ono w oparciu o ilość wody w instalacji. Pompę obiegową w tym przypadku – ze względu na temperaturę czynnika grzewczego - najlepiej zamontować na powrocie, ponieważ w ten sposób zabezpiecza się ją termicznie.

W instalacjach zamkniętych niezbędne jest zastosowanie przeponowego naczynia wzbiorczego, czyli zbiornika, który przejmie nadmiar wody w instalacji w sytuacji gdy wskutek wzrostu ciśnienia wzrasta jej objętość. Montuje się je ze względu na temperaturę na rurze powrotnej, przy kotle. Urządzenie (np. Reflex N, NG) pracuje zgodnie z zasadą statycznej stabilizacji ciśnienia, wykorzystując poduszkę gazową. Przestrzeń gazowa i wodna są rozdzielone membraną.

W przypadku gdy instalacja wyposażona jest w oddzielny wymiennik c.w.u., woda z c.o. przez płaszcz wodny lub wężownicę przetaczana jest na ogół za pomocą pompy o wysokości pionu 2 m. Warto też pamiętać o wyposażeniu pompy w urządzenie sterujące, które zapobiegnie jej ciągłej pracy i wyłączy ją w momencie, gdy ogień w kotle wygaśnie. Nie jest to konieczne, jeżeli w sterownik sterujący pracą wentylatora wyposażony jest kocioł – wówczas wystarczy pod niego podpiąć pompę.
Wybierając pompę należy pamiętać, że powinna być ona dobrana optymalnie dla konkretnych warunków pracy. Montaż zbyt dużej skutkuje nie tylko większym poborem mocy, ale tez zwiększa ryzyko szybszego zużycia się elementów urządzenia oraz nadmiernego hałasu podczas pracy instalacji; zainstalowanie zbyt słabej spowoduje, że nie będzie ona efektywna.

Pompy cyrkulacyjne wykorzystywane są w instalacjach c.w.u. i gwarantują ciągły przepływ wody o stałej temperaturze od urządzenia grzewczego do odbiornika. Podobnie jak obiegowe, są zasilanymi elektrycznie urządzeniami wirowymi, o niewielkich gabarytach, prostymi w montażu. Przed nimi na instalacji montuje się zawór zwrotny. Ważne przy konstruowaniu pomp cyrkulacyjnych jest dążenie do zapobiegania zarastaniu ich wskutek osadzania się wapna. Jednym ze sposobów jest wyposażenie jej np. w wirnik kulowy, dzięki czemu są one zdolne wytrzymać nawet najbardziej intensywne osadzanie się kamienia. Urządzenia mogą być ponadto wyposażone np. w 24-godzinny zegar i/lub termostat, w efekcie czego użytkownik może zdecydować, kiedy pompa ma rozpocząć działanie, aby najlepiej sprostać potrzebom wynikającym ze specyficznych łazienkowych "godzin szczytu".

Pompy obiegowe i cyrkulacyjne dzielą się na:

1. bezdławicowe, w których czynnikiem chłodzącym silnik i smarującym łożyska jest woda. Mają one zwartą konstrukcję silnika i korpusu; są bezobsługowe i charakteryzują się cichą pracą;
2. dławicowe, z silnikiem oddzielonym od części wypełnionych wodą. Części wirujące urządzenia pozostają suche, a korpus wypełniony wodą uszczelniony jest przez pierścień ślizgowy lub dławicę.
W niewielkich instalacjach grzewczych stosuje się przede wszystkim pompy bezdławicowe. Przy ich montażu niezwykle ważne jest ułożenie wału pompy w pozycji poziomej.