Fot. RöbenNa poprawne wykonanie kalenicy, czyli zwieńczenia dachu w miejscu styku połaci, składa się kilka elementów. Przede wszystkim należy pamiętać o zapewnieniu otworów wentylacyjnych, aby umożliwić cyrkulację powietrza pod połacią. Ponadto, opierające się na łacie kalenicowej gąsiory mają osłaniać kalenicę, muszą więc być poprawnie zamontowane. Należy również zadbać o to, by dachówki leżały prawidłowo na łatach pod gąsiorami. Często pojawiają się tu błędy, m.in. dlatego, że dla różnych typów dachówek oraz w zależności od kąta nachylenia dachu są to różne odległości.

Fot. Röben

Montaż podkładu

Kształtowanie kalenicy rozpoczyna się już na etapie układania podkładu. W zależności od jego rodzaju, w strefie kalenicy spotyka się różne rozwiązania. - Jeśli konstrukcja dachu i/lub warunki klimatyczne w miejscu budowy wymagają zastosowania pełnego deskowania pokrytego papą, w kalenicy należy pozostawić szczelinę wentylacyjną, zapewniającą wylot powietrza – radzi Krzysztof Omilian, ekspert z firmy Röben. Podobnie w przypadku folii wstępnego krycia (niskoparoprzepuszczalnej) – musi być przecięta w obszarze kalenicy, by umożliwić cyrkulację powietrza i odprowadzanie pary wodnej. Inaczej postępuje się w przypadku membrany wysokoparoprzepuszczalnej, którą należy ułożyć szczelnie, zgodnie z zaleceniami jej producenta. Często spotykanym rozwiązaniem jest przełożenie membrany po obu stronach przez kalenicę tak, by na każdej połaci był co najmniej dwudziestocentymetrowy zakład.

Poprawne przybicie łat

Po ułożeniu podkładu można rozpocząć montaż kontrłat. W strefie kalenicowej muszą się one łączyć. Mocuje się je na nakładkę lub docina na ukos w pionie. Następnie należy wyznaczyć położenie łaty podkalenicowej, czyli najwyżej położonej łaty na połaci. - Odległość tej łaty od punktu wierzchołkowego jest zależna od kąta nachylenia połaci dachu oraz od wybranego pokrycia i wyznacza się ją według tzw. wymiaru LAF. Natomiast górną krawędź łaty kalenicowej określa się według wymiaru FLA – mówi Krzysztof Omilian. Po wyznaczeniu prawidłowej odległości, miejsce mocowania zaznacza się na skrajnych kontrłatach. Następnie należy zamontować uchwyty listwy kalenicy. Służą one do podtrzymywania łaty kalenicowej, na której leżeć będą gąsiory. Na rynku dostępne są dwa podstawowe rodzaje uchwytów – nakładane oraz wbijane. - Wybór właściwego wspornika zależy od konstrukcji więźby. Uchwyty wbijane należy przytwierdzić do więźby gwoździami, a nakładane – przymocować wkrętami – wyjaśnia ekspert. Następnie trzeba dostosować wysokość uchwytów (oba typy mają możliwość regulacji) tak, by uzyskać właściwą wysokość łaty kalenicowej do montażu gąsiora. Zaleca się, aby maksymalna odległość między uchwytami nie przekraczała 60 cm, o ile konstrukcja więźby na to pozwala. Po zamocowaniu uchwytów, układa się w nich łatę (listwę) kalenicową i mocuje wkrętami. Należy pamiętać, by zrobić to dokładnie i przede wszystkim równo, by zapewnić szczelność i estetykę dachu.

Fot. Röben

Taśma kalenicowa wspomaga wentylację

Prawidłowe rozmierzenie kontrłat i łat umożliwia sprawne krycie połaci. Po ułożeniu najwyższego rzędu dachówek na połaci (opierających się o łatę podkalenicową), można przystąpić do prac w strefie kalenicy. W pierwszej kolejności trzeba tu zastosować taśmę wentylacyjno-uszczelniającą. Służy ona do skutecznej wentylacji oraz uszczelnienia tej strefy – zabezpiecza więźbę przed działaniem wilgoci przy opadach deszczu lub np. topnieniu śniegu. Należy przy tym pamiętać, żeby przed klejeniem wyczyścić pokrycie z pyłu tak, by przyklejać taśmę na suchych i czystych dachówkach. W przeciwnym razie klej nie będzie dobrze trzymał – ostrzega Krzysztof Omilian. Taśmę rozwija się osiowo na przygotowanej listwie kalenicy i mocuje zszywkami lub papiakami. W czasie rozwijania stopniowo odkleja się zabezpieczający pasek i taśmę przykleja do łaty kalenicowej. Taśmę należy kleić bardzo precyzyjnie – musi zachodzić za zamki dachówek w najwyższym rzędzie, przy czym zakład musi mieć przynajmniej 5 cm. Po zdjęciu folii ochronnej z pasków klejących należy dopasować plisowanie do kształtu dachówki i dobrze docisnąć taśmę, by na całej długości była przyklejona do pokrycia. Prace związane z montażem taśmy kalenicowej należy wykonywać w temperaturze powyżej 5 sto C.

Gąsiory – zwieńczenie kalenicy

Ostatnią czynnością w strefie kalenicowej jest ułożenie gąsiorów. W tym celu najpierw przykręca się pod kołnierzem gąsiora podstawowego zakończenie gąsiora – początkowe. Następnie można już układać gąsiory podstawowe. Każdy powinien być przypięty do listwy kalenicowej odpowiednią klamrą, która zwykle sprzedawana jest z nim w komplecie. Klamrę mocuje się wkrętem do drewna o średnicy 4,5 mm zabezpieczonym antykorozyjnie; należy przy tym pamiętać, by pozostawić minimalny luz (nie dokręcać do końca). - Podłużny otwór w klamrze umożliwia zmianę rozstawu gąsiorów o ok. 2 cm, co ułatwia dopasowanie elementów do długości kalenicy – mówi ekspert. - Istnieją dwa rodzaje klamer do gąsiorów – podstawowe oraz z otworem do montażu instalacji odgromowej, więc jeśli w projekcie przewidziana jest instalacja odgromowa, należy stosować drugi z wymienionych typów klamer – dodaje. Za ostatnim gąsiorem podstawowym należy zamontować zakończenie gąsiora kalenicy – końcowe. Najpierw w elemencie nawierca się otwór, a następnie przykręca do łaty kalenicowej wkrętami ze stali nierdzewnej. Kołnierz zakończenia musi być nałożony na gąsior podstawowy. Zakończenia kalenicy (początkowe i końcowe) stanowią wykończenie kalenicy od szczytu budynku. Dzięki ich zastosowaniu można w estetyczny sposób zabezpieczyć końce kalenicy, z zachowaniem jednorodności materiałów wykorzystanych do wykonania pokrycia dachowego. Ponadto, zakończenia kalenicy zabezpieczają dach przed nawiewaniem śniegu i deszczu od strony szczytowej budynku oraz możliwością zakładania gniazd pod pokryciem dachowym przez ptaki.

Ekspert radzi
Krzysztof Omilian, koordynator ds. kierowników regionów, Röben Polska

Gąsiory na dachach wielospadowych

Jeśli dach jest wielospadowy i ma więcej niż jedną kalenicę główną, w miejscu ich styku montuje się gąsior łącznik kalenic. W zależności od liczby kalenic jest to trójnik lub czwórnik. Najczęściej kalenice łączą się pod kątem 60°(3 kalenice – np. dachy kopertowe) lub 90° (4 kalenice – np. dachy kopertowe o podstawie kwadratu), gdzie należy zastosować czwórnik. Występują też dachy, gdzie trzy kalenice łączą się pod kątem 90°, wówczas stosuje się trójnik typu T. Montaż trójników oraz czwórników wykonuje się z wykorzystaniem ucha, które znajduje się wewnątrz elementu. Przeprowadzony przez ucho drut należy stabilnie przymocować do więźby. Spotykany często sposób montażu polegający na tym, że trójnik montuje się wiercąc od samej góry otwór i przytwierdza odpowiednio długim wkrętem do kalenicy, nie jest prawidłowy, ponieważ jest to miejsce nieszczelne i powoduje przenikanie wody do konstrukcji więźby. Jeśli mimo wszystko zastosowane zostanie takie rozwiązanie, miejsce wiercenia należy dokładnie zabezpieczyć od góry, np. silikonem dekarskim, by nie dostawała się tam wilgoć.