Marcin Zadrożny. Aplikant adwokacki, HILLS LTS S.A.

BIOMETRYCZNE SYSTEMY KONTROLI

Dzięki szybkiemu rozwojowi techniki pracodawca dostaje coraz nowsze metody kontroli pracownika. Obecnie, coraz więcej polskich firm decyduje się na biometryczną kontrolę, która przede wszystkim minimalizuje koszty, przy jednoczesnej szybkiej i łatwej obsłudze bez dodatkowych PINów, czy kart. Do takich systemów biometrycznej kontroli zaliczamy m.in. czytniki linii papilarnych, skanowanie siatkówki oka. Dominującą metodą stosowaną przez pracodawców są jednak czytniki linii papilarnych. W Polsce już około 600 firm korzysta z takiej metody kontroli pracowników.

Czytniki linii papilarnych wykorzystują odciski palców człowieka, które są indywidualne i niepowtarzalne, dzięki czemu pozwalają na bezbłędną kontrolę praktycznie nieograniczonej liczby osób. Czytniki te skanują obraz linii papilarnych, a następnie przetwarzają je na cyfrowy kod. Biometryczna rejestracja zdarzeń odbywa się poprzez przyłożenie na około 2 sekundy palca do skanera w czytniku. Czytnik zazwyczaj odpowiednim komunikatem głosowym lub kolorem lampki informuje o poprawności odczytu, bądź o konieczności ponowienia rejestracji odcisku. Z uwagi na możliwość czasowego uszkodzenia powierzchni palca czytniki umożliwiają zapamiętanie odcisków więcej niż jednego palca.

Dzięki zastosowaniu takiej metody pracodawca jest w stanie dokładnie kontrolować czas pracy swoich podwładnych, a także może określić, który z pracowników, do jakich pomieszczeń ma dostęp. Biometryczna kontrola dostępu zabezpiecza przed dostępem osób nieuprawnionych przez pracodawcę do określonych części budynku. Za pomocą czytników linii papilarnych określone drzwi zostaną otworzone tylko osobie do tego upoważnionej. Pracodawca może być pewien, że jego ważne informacje, czy mienie jest w pełni bezpieczne, a dostęp do nich mają tylko wybrane osoby, co zapewnia pracodawcy duży komfort. Pozwalają one na monitoring bieżących zdarzeń, tj. wejść, wyjść do określonych pomieszczeń przez określonych pracowników, czy ruch pracowników na terenie obiektu. Uzupełnieniem biometrycznej kontroli do określonych pomieszczeń jest kontrola ewidencji i rozliczeń czasu pracy zarejestrowanych pracowników. Taki system eliminuje nadużycia, które występują podczas tradycyjnej ewidencji czasu pracy- kartki i podpisu.

Kodeks pracy nie zakazuje stosowania czytników linii papilarnych czy innych tego typu urządzeń, jednakże zawiera katalog danych jakich pracodawca może żądać od pracownika- art. 221 Kodeksu pracy nie przewiduje możliwości pozyskiwania danych biometrycznych pracowników, co można uznać za wkroczenie w sferę prywatności pracownika. Firmy produkujące czytniki linii papilarnych bronią się, że czytniki linii są tak skonstruowane, że nie są wstanie samodzielnie odtworzyć odcisku palca pracownika, który wcześniej został zeskanowany i zamieniony w specjalny kod. Poza tym art. 23 ust. 1 pkt. 1 ustawy o ochronie danych osobowych (tj. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) zezwala na przetwarzanie danych osobowych, w tym jakby się wydawało biometrycznych, za zgodą zainteresowanej osoby, w tym przypadku pracownika.

Jednakże Naczelny Sąd Administracyjny pod koniec 2009 r. przyjął jednoznaczne stanowisko: „wyrażona na prośbę pracodawcy pisemna zgoda pracownika, na pobranie i przetworzenie jego danych osobowych, narusza prawa pracownika i swobodę wyrażenia przez niego woli. Za tak sformułowanym stanowiskiem przemawia zależność pracownika od pracodawcy. Brak równowagi w relacji pracodawca pracownik stawia pod znakiem zapytania dobrowolność w wyrażeniu zgody na pobieranie i przetworzenie danych osobowych (biometrycznych). Uznanie faktu wyrażenia zgody przez pracownika, jako okoliczności legalizującej pobranie od pracownika innych danych niż wskazane w art. 221 Kodeksu pracy, stanowiłoby obejście tego przepisu”2.
Brak ustawowego uregulowania kwestii kontroli biometrycznej pracownika rodzi coraz więcej problemów, tym bardziej że firmy nie zwracają uwagi na wyrok NSA z grudnia 2009r.

W mojej ocenie w przypadku zastosowanie niniejszej kontroli trzeba by zastosować zasadę proporcjonalności. Pracodawca powinien wykorzystywać kontrolę biometryczną tylko do kontroli dostępu do określonych pomieszczeń. Nie powinna być stosowana do kontroli ewidencji i czasu pracy wszystkich pracowników, ponieważ jest nieproporcjonalna do zamierzonego celu pracodawcy. Problem zauważył nawet Instytut Informatyki Śledczej i dlatego w 2010r. wystosował apel do premiera, aby rząd jak najszybciej zajął się uregulowaniem kontroli biometrycznej pracowników.