W takiej sytuacji niezbędne jest nie tylko wykonanie skuteczniej i efektywnej izolacji przeciwwodnej poziomej i pionowej obiektu, ale też zabezpieczenie przyziemia budynku drenażem opaskowym. Ponieważ warunki glebowo-wodne nie są parametrem stałym, lecz zmieniają się w czasie, budując dom, warto wykonać drenaż fundamentów, nawet jeżeli aktualny stan gleby i poziom wód gruntowych nie wskazują na ryzyko zawilgocenia fundamentów. Warto mieć też na względzie fakt, że poziom wód gruntowych zmienia się w zależności od pory roku i warunków atmosferycznych – długotrwałe opady deszczu, gwałtowne ocieplenie po bardzo śnieżnej zimie mogą zdecydowanie (choć okresowo) go podnieść. Drenaż zabezpiecza dom przed wilgocią i niedogodnościami związanymi z pojawianiem się wody w jego podziemnych częściach, czyli koniecznością jej wypompowywania, zapachem stęchlizny, zniszczeniem znajdujących się w piwnicy przedmiotów, produktów spożywczych, a także – w razie dłuższego oddziaływania – pleśnią, grzybem, a w sytuacjach ekstremalnych zniszczeniem konstrukcji.

W przypadku, gdy poziom wód gruntowych jest bardzo wysoki i okresowo lub stale znajduje się powyżej poziomu planowanej piwnicy, zalecana jest budowa budynku niepodpiwniczonego.

Co to jest drenaż opaskowy?

To system rur perforowanych, ułożony wokół obrysu budynku podpiwniczonego lub pozbawionego piwnicy, będący skutecznym zabezpieczeniem przyziemia przed destrukcyjnym wpływem wód gruntowych i zaskórnych; rury układane są ze spadkiem 2-5%. Jego zadaniem jest utrzymywanie poziomu wód gruntowych poniżej posadzki piwnicy, a także eliminowanie nadmiaru wód opadowych z otoczenia fundamentów.

Jest on niezbędny, gdy:

– poziom wód gruntowych jest niestabilny i wykazuje tendencję do podwyższania się;
– poziom wód gruntowych jest wysoki;
– dom posadowiony ma być na gruntach gliniastych lub ilastych (trudnoprzepuszczalnych) lub niejednorodnych (są w nim pasy o większej przepuszczalności niż cały grunt rodzimy);
– gdy grunt rodzimy charakteryzuje się mniejszą przepuszczalnością niż ten, którym zasypany został wykop;
– gdy obiekt położony będzie na zboczu, na skarpie lub w bliskiej odległości od nich – bez względu na to, z jakim gruntem mamy do czynienia (w tym przypadku drenaż stanowi istotne zabezpieczenie przed niekorzystnym wpływem wody opadowej, spływającej z wyżej położonego obszaru w kierunku planowanego obiektu, i chroni przed rozmiękaniem gruntu, a w konsekwencji – przed ryzykiem osunięcia się ziemi).

Ale – warunkiem sensowności realizacji drenażu jest możliwość odprowadzenia zebranej wody do zbiornika lub rozsączenia jej na działce. Gdy żadne z tych rozwiązań nie wchodzi w grę wykonanie drenażu mija się z celem. Budynek należy wówczas zabezpieczyć wypełniając wykop starannie ubitym nieprzepuszczalnym gruntem rodzimym.

Natomiast jeżeli badania hydrogeologiczne wykażą obecność gruntów przepuszczalnych (piasek, żwir) i niski (lub obniżający się) poziom wód gruntowych, drenaż nie jest niezbędny, choć profilaktycznie można go wykonać.

Gdy na terenie planowanej budowy mamy do czynienia z wodą gruntową pod ciśnieniem (naporową), drenaż nie zabezpieczy fundamentów, ponieważ nie skutkuje on obniżeniem jej poziomu. Wówczas konieczne jest wykonanie izolacji przeciwwodnych typu ciężkiego – zabezpieczają elementy obiektu przed działaniem wody wywierającej ciśnienie hydrostatyczne (elementy te zlokalizowane są poniżej poziomu wody gruntowej).

Elementy drenażu

W skład systemu wchodzą:
– perforowane rury drenarskie;
– studzienki rewizyjne;
- studzienka zbiorcza;
– elementy łączące i rozdzielające (kształtki i złączki).

Rury drenarskie – oferowane są w sztangach lub w zwojach; najczęściej wykonane są z PE, PVC lub PVC-U; mogą być bez otuliny lub oplecione filtrem (np. kokosowym lub z włókien polipropylenowych). Wybór otuliny determinowany jest rodzajem gruntu, na jakim wykonywany jest drenaż. Posiadają na całej swej powierzchni otwory, którymi wpływa woda. Dzięki temu, że są ułożone ze spadkiem, zachodzi w nich proces samoczyszczenia, unika się też zatykania rur. Średnica rur drenarskich – w zależności od rodzaju i producenta - wynosi od 50 do 200 mm.

Studzienki rewizyjne – lokalizowane są w każdym miejscu, gdzie rura drenarska zmienia położenie, a więc w każdym narożu budynku; przeznaczone są do odpowietrzania systemu i okresowego jego czyszczenia. Są to wyroby z żelbetu lub - znacznie częściej - tworzywa sztucznego, o średnicy 315 mm i wysokości do 3 metrów. Są zakończone zdejmowalnymi zwieńczeniami – gotowymi lub wykonanymi we własnym zakresie pokrywami z tworzywa sztucznego lub betonu.

Studzienka zbiorcza – przeznaczona jest do odprowadzania zebranych wód z systemu do odbiornika kanalizacji deszczowej, dlatego zlokalizowana jest w najniższym punkcie systemu drenarskiego. Standardowa jej średnica to 315 mm; w jej wyposażeniu jest też rura kanalizacyjna łnieniem systemu drenarskiego jest obsypka filtracyjna o uziarnieniu ok. 15-30 mm, np. w postaci żwiru, keramzytu itp., otaczająca rurę – pozwala ona na swobodny przepływ wody i zabezpiecza rury drenarskie przed zapychaniem, a także geowłóknina, która – przykrywając obsypkę, zatrzymuje większe zanieczyszczenia.

Układanie drenażu

System drenarski powinien być położony w połowie wysokości ławy fundamentowej, z niewielkim spadkiem w kierunku studzienki zbiorczej. Należy przestrzegać zasady, by dolna część rury drenarskiej nie znalazła się poniżej dolnej krawędzi ławy fundamentowej, jako że naraziłoby to fundament na ryzyko podmywania. Odległość rur od budynku zależy od tego, kiedy wykonywany jest drenaż:
– jeśli na etapie budowy obiektu – rury powinny być ułożone możliwie blisko podziemia;
– jeśli chcemy zabezpieczyć przed wilgocią fundamenty budynku już istniejącego – rury układa się w odległości mniej więcej 3 m od ścian fundamentowych.

W gruncie o dobrej przepuszczalności wystarczy ułożenie systemu rur z jedną warstwą filtracyjną (filtr mineralny w postaci piasku lub żwiru o grubości min. 150 mm). To, na jakiej głębokości drenaż zostanie ułożony, uzależnione jest przede wszystkim od tego, o ile musi zostać obniżony poziom wód gruntowych. W tym przypadku zwierciadło wody gruntowej powinno układać się poniżej posadzek podpiwniczenia domu i innych jego części podziemnych, na głębokości średnio 0,5 m.

W gruncie o słabej przepuszczalności - obok systemu rur drenarskich - niezbędne jest też ułożenie drenażu warstwowego z min. dwóch warstw filtru (drobnego żwiru o uziarnieniu do 16 mm i geowłókniny). Natomiast na gruntach nieprzepuszczalnych fundamenty muszą być dodatkowo zabezpieczone izolacją przeciwwodną. Jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, dom nie powinien mieć podpiwniczenia (w tym przypadku skuteczna ochrona części podziemnej obiektu jest wprawdzie możliwa, ale znacznie podwyższa koszty realizacji inwestycji).

W każdym przypadku - wykonując drenaż - musimy w wykopie umieścić materiały, które dobrze przepuszczają wodę, a jednocześnie stanowią barierę dla zanieczyszczeń chroniącą rury drenarskie przed zamuleniem i zatkaniem. Do najczęściej stosowanych materiałów należą żwir, keramzyt, geowłóknina. Grubość warstwy zależy od stopnia przepuszczalności gruntu - im jest on trudniej przepuszczalny, tym więcej żwiru należy usypać.

Rury drenarskie układa się w przygotowanym wykopie, na warstwie filtracyjnej, i przykrywa kolejną warstwą filtru. W narożach budynku oraz innych miejscach, gdzie ich przebieg ulega załamaniu, montuje się studzienki rewizyjne. Powszechnie stosowane są produkty z tworzyw sztucznych, ponieważ upraszczają i zdecydowanie skracają oraz ułatwiają roboty montażowe.

Zebrana w drenażu woda odprowadzana jest do studni zbiorczej, skąd należy ją dalej odprowadzić. Może być ona kierowana do znajdującego się w pobliżu odbiornika kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, rowu melioracyjnego czy znajdującego się w pobliżu cieku wodnego (rzeka, jezioro, staw). Może być także - jeżeli sprzyjają temu warunki glebowe i wielkość działki - rozsączana na terenie posesji (warunek: w odległości nie mniejszej niż 20 m od domu). Bywa ponadto wykorzystywana np. do podlewania, zasilania oczka wodnego. Optymalnym rozwiązaniem jest sytuacja, gdy odbiornik wody drenarskiej znajduje się poniżej studzienki zbiorczej, gdyż wówczas woda może spływać do niego grawitacyjnie. Jeżeli tak nie jest - konieczne staje się zastosowanie pompy.