Przy określonych temperaturach panujących na zewnątrz budynku i stałym dopływie pary wodnej z wnętrza budynku, powstaje kondensacja pary, która może mieć charakter ciągły. Może ona spowodować stałe zawilgocenie konstrukcji dachowej, zarówno samej więźby - zwykle drewnianej , jak i materiału izolacyjnego, wypełniającego konstrukcję dachową. Więźba dachowa ulega wówczas korozji biologicznej, natomiast materiał izolacji termicznej, nawet jeśli wykonany jest z hydrofobizowanych włókien mineralnych lub szklanych, traci swoje właściwości izolacyjne. Budynek w tym stanie przestaje być obiektem energooszczędnym i przyjaznym dla jego mieszkańców, a po dłuższym okresie użytkowania zostaje zagrożona stateczność jego konstrukcji dachowej.

Chcąc zapewnić długą żywotność budynku należy jak najdłużej zachować optymalne warunki wewnątrz połaci dachowej, tzn. maksymalnie małą wilgotność. Mając na uwadze fakt, że dzienna emisja pary wodnej z mieszkania o powierzchni 150 m2 wynosi około 50 litrów musimy zapewnić taką konstrukcję połaci dachowej, która będzie zapobiegała przenikaniu pary przez połać oraz odprowadzała nadmiar pary z wnętrza połaci, zapobiegając tym samym kondensacji pary wodnej.

Budynek z poddaszem użytkowym.
Ze względu na opisane wyżej zjawiska zachodzi konieczność zastosowania tzw. barier paroizolacyjnych powstrzymujących przepływ pary wodnej z wnętrza budynku, jak i warstw dyfuzyjnych - paroprzepuszczalnych, umożliwiających swobodny przepływ pary wodnej na zewnątrz budynku. Teoretycznie najlepszym rozwiązaniem byłoby całkowite ograniczenie przepływu pary, niemniej jednak w praktyce stosuje się materiały tylko ograniczające ten przepływ. Praktycznie każdy materiał budowlany jest, w różnym stopniu, przenikalny dla pary wodnej.

Podstawową barierą dla wytworzonej we wnętrzu budynku pary wodnej stanowią folie paroizolacyjne. Charakteryzują się one dużym oporem dyfuzyjnym i skutecznie chronią więźbę i pozostałe elementy pokrycia przed penetracją pary od strony poddasza. Skutecznie, nie mniej jednak nie w stu procentach. Ponieważ nie ma materiałów całkowicie paroszczelnych w konstrukcji połaci dachowej stosuje się dodatkowe zabezpieczenia przed nadmiernym zawilgoceniem w postaci kanałów wentylacyjnych oraz folii paroprzepuszczalnych. Folie te charakteryzują się niskim współczynnikiem oporu dyfuzyjnego. Dodatkowo zadaniem tych folii jest ochrona poddasza przed kurzem, śniegiem oraz stratami ciepła.

1. Charakterystyka warstw połaci dachowej:

Pierwsza warstwa (suchy tynk) posiada bardzo niską oporność dyfuzyjną. Praktycznie nie stanowi ona żadnej bariery dla pary wodnej. Dla dobrej paroizolacji pod warstwą suchego tynku powinna znaleźć się warstwa paroizolacyjna.

Budynek bez poddasza użytkowego

Warstwa paroizolacyjna.

Praktyka budowlana nakazuje stosowanie szczelnych powłok paroizolacyjnych po cieplejszej stronie stropów stykających się z poddaszem. Zapobiega to kondesacji pary wodnej wewnątrz izolacji termicznej i ułatwia usuwanie nadmiaru pary z przestrzeni nie ogrzewanych. Ta właśnie powłoka paroizolacyjna, jakże ważna przy prawidłowej konstrukcji poddasza, wpływająca niemal bezpośrednio na jego żywotność, często jest pomijana ze względu np. na złudną oszczędność kosztów.

W przypadku poddasza użytkowego warstwę folii paroizolacyjnej układa się zawsze bezpośrednio pod izolacją termiczną. Brak warstwy paroizolacyjnej pomiędzy warstwą suchego tynku a warstwą termoizolacyjną powoduje nadmierne nagromadzenie się skondensowanej pary wodnej w warstwie termoizolacyjnej, w efekcie prowadząc do zniszczenia konstrukcji dachowej.

Przyjmuje się, że stosunek oporności dyfuzyjnej warstwy paroizolacyjnej do warstwy dyfuzyjnej powinien wynosić 1: 6. Taka proporcja zapewnia odprowadzenie pary przedostającej się przez warstwę paroizolacyjną (nie istnieją materiały całkowicie paroszczelne; w odpowiednich warunkach, tj. przy różnicy ciśnienia pomiędzy dwoma środowiskami rozdzielonymi warstwą paroizolacyjną, następuje dyfuzja pary wodnej poprzez każdy materiał), oraz odprowadzenie wilgoci przedostającej się z zewnątrz.

Warstwa dyfuzyjna.

Warstwa dyfuzyjna w połaci dachowej spełnia trzy funkcje: chroni warstwę termoizolacyjną przed ewentualnym zamoknięciem od strony pokrycia oraz wyziębieniem (wiatroizolacja); odprowadza parę wodną z warstwy termoizolacyjnej.

Połać wykonana bez warstwy paroizolacyjnej
Niezachowanie odpowiednich parametrów konstrukcyjnych i użytkowych połaci dachowej może spowodować korozję więźby dachowej. Brak paroizolacji, jak wspomniano wyżej, w końcowym rezultacie prowadzi do zawilgocenia warstwy termoizolacyjnej.

Para wodna ulega skropleniu podczas gwałtownego schłodzenia. Warunki takie mają miejsce w połaci dachowej na styku warstwy temoizolacyjnej (warstwa relatywnie ciepła) oraz kanałów wentylacyjnych połaci dachowej i warstwy dyfuzyjnej. Para wodna migrująca z wnętrza budynku, charakteryzująca się dużą energią termodynamiczną zostaje gwałtownie schłodzona i przechodzi w ciecz. Zjawisko to może zostać spotęgowane poprzez użycie materiałów o niskiej “stabilności termicznej” do pokrycia połaci dachowej (np. blachy). Przy zastosowaniu takich materiałów warstwa dyfuzyjna nie jest w stanie wyprowadzić nadmiaru pary na zewnątrz. W budownictwie mieszkaniowym zalecane jest stosowanie materiałów o wysokiej “stabilności termicznej” (np. dachówki cementowe, ceramiczne) tzn. takich, które wolno się nagrzewają oraz wolno oddają ciepło. W prawidłowo wykonanym dachu miejsce przechodzenia pary wodnej w ciecz powinno znajdować się na lub nad warstwą dyfuzyjną. Krople wody znajdujące się na powierzchni warstwy dyfuzyjnej zostaną odparowane lub odprowadzone po powierzchni warstwy dyfuzyjnej poza połać dachu. Niektóre folie dyfuzyjne posiadają na wewnętrznej powierzchni warstwę pochłaniającą nadmiar wilgoci lub skroploną parę wodną i stopniowo odprowadzają ją na zewnątrz.

Reasumując, konstrukcja dachowa wykonana zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami i praktykami budowlanymi powinna posiadać zarówno warstwę paroizolacyjną, jak i warstwę dyfuzyjną. Tak wykonana konstrukcja będzie wytrzymała oraz zagwarantuje długą żywotność całego dachu.

Połać wykonana z warstwą paroizolacyjną

2. Wentylacja połaci dachowej

Połać

Wentylacja połaci dachowej odbywa się dwoma kanałami wentylacyjnymi, jeden nad warstwą dyfuzyjną, a drugi pod warstwą dyfuzyjną. Przekrój poprzeczny jednego kanału powinien mieć co najmniej 200 cm2 co przy rozstawie krokwi co 80 cm wymaga zastosowania kontrłat o grubości 2,5 cm. Kanał wentylacyjny znajdujący się nad warstwą dyfuzyjną zapewnia odprowadzenie pary wodnej spod dachówek.Para ta może pojawić się pod dachówkami na skutek kapilarnego zaciekania wody, czy też w czasie ostrych podmuchów wiatru.

Możliwe jest też skraplanie się pary wodnej znajdującej się w przestrzeni pomiędzy dachówkami a warstwą dyfuzyjną na spodniej powierzchni dachówek lub wierzchniej powierzchni warstwy dyfuzyjnej. Skroplona woda zostanie odprowadzona po powierzchni warstwy dyfuzyjnej poza połać dachu poprzez blachę okapową. Warstwa dyfuzyjna ma właściwości zapobiegające przenikaniu wody w głąb połaci dachowej, a jednocześnie pozwala odprowadzić nadmiar pary wodnej z wnętrza połaci dachowej.
Kanał pod warstwą dyfuzyjną zapewnia cyrkulacje powietrza pomiędzy warstwą izolacyjną, a warstwą dyfuzyjną.

Połać z wykorzystaniem folii o średniej paroprzepuszczalności
Połać z wykorzystaniem folii o dużej paroprzepuszczalności

Okap

Okap połaci dachu jest elementem zapewniającym swobodny przepływ powietrza poprzez całą połać dachu. Przestrzeń o przekroju min. 200 cm2 pomiędzy deską okapową, a zabezpieczeniem okapu zapewnia wlot strumienia powietrza pod połać dachu.

Wejście kanałów wentylacyjnych przy okapie

Kalenica

Wykonanie kalenicy dachu powinno umożliwiać swobodną cyrkulację powietrza w obydwu kanałach wentylacyjnych połaci. W tym celu pozostawia się co najmniej 4-centymetrową szczelinę pomiędzy schodzącymi się płachtami folii ułożonej na obu połaciach dachu. Dodatkowo, zabezpieczenie pod gąsior kalenicy powinno zapewniać swobodny przepływ powietrza przez otwory wentylacyjne lub specjalną tkaninę. Mechanizm wentylowania dachu opiera się na wytwarzanym przez wiejący wiatr podciśnieniu, które zasysa powietrze spod połaci dachu. Sprawność wentylacji zapewnia też odpowiednie wykonanie okapu dachu.

Ujście kanałów wentylacyjnych przy kalenicy

Grzbiet

Aby uniknąć zawilgocenia połaci dachu w okolicach grzbietu, gdzie dzięki efektowi kaptura może dojść do wysokiego stężenia pary wodnej, należy pozostawić szczelinę wentylacyjną pomiędzy warstwą dyfuzyjną na grzbiecie dachu. Umożliwi to przepływ powietrza pomiędzy obydwoma kanałami wentylacyjnymi i odprowadzenie pary wodnej poprzez zabezpieczenie pod gąsior grzbietu dachu.

Ujście kanałów wentylacyjnych przy grzbiecie