Kiedy musimy ją wykonać? Drenaż w przypadku budynków podpiwniczonych jest niezbędny, gdy:

1- okresowo poziom wód gruntowych podnosi się powyżej poziomu ław fundamentowych;
2 - do zasypania wykopu pod fundamenty zostanie użyty grunt charakteryzujący się większą przepuszczalnością niż grunt, na którym wznoszony jest obiekt;
3 - grunt rodzimy jest niejednorodny jeśli chodzi o przepuszczalność.

Jeśli grunt, na którym wznoszony jest obiekt, należy do trudno przepuszczalnych a poziom wód gruntowych jest wysoki lepiej zrezygnować z budowy domu podpiwniczonego. Z kolei w przypadku, gdy poziom wód gruntowych znajduje się nisko (kilka metrów poniżej poziomu terenu), zaś grunt ma dobrą przepuszczalność, nie ma potrzeby wykonywania drenażu jako zabezpieczenia podziemnych części obiektu przed działaniem wód gruntowych i opadowych. Zawsze trzeba wykonać drenaż ław fundamentowych, jeśli dom budowany jest na zboczu lub w bliskiej odległości od niego – musi on chronić obiekt przed wodą płynącą po zboczu/skarpie. Należy także pamiętać, że warunki hydro-geologiczne nie są stałe i nawet jeżeli aktualnie nie ma potrzeby projektowania drenażu być może w przyszłości ona się pojawi.

Opaskowy

Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest drenaż opaskowy, nazywany też pierścieniowym. Wykonywany jest wzdłuż obrysu budynku i jego zadaniem jest ochrona zagłębionych w gruncie części budynku przed podtapianiem wodą opadową lub gruntową. System układany jest poniżej dolnej krawędzi ław fundamentowych, z reguły na głębokości ok. 1,5 m. Wykop przed ułożeniem drenażu należy odpowiednio przygotować, wypełniając jego dno warstwą min. 150 mm grubego żwiru, tłucznia czy keramzytu.

Drenaż opaskowy, Rys. Waldemar Mulhstein
Drenaż tworzą perforowane rury z tworzyw sztucznych, położone ze spadkiem min. 5% w stosunku do najniżej położonej studzienki zbiorczej. Średnica wewnętrzna rury drenarskiej powinna mieć 100 mm. Drenaż można wykonać wyłącznie z rur, które mają atest na zdolność wchłaniania wody przy spiętrzeniu jej do 0,2 m powyżej dna rury. Warto też pamiętać, żeby rury były dostosowane do warunków glebowych: inne sprawdzą się na gruntach piaszczystych, inne – na gliniastych i piaszczysto-żwirowych. W tych dwu ostatnich przypadkach rury wyposażone są w otuliny chroniące ich wnętrza przed wnikaniem drobinek gruntu niesionego przez wodę.

Aby system był efektywny, najlepiej jeśli w każdym narożu budynku są zainstalowane studzienki płuczące i kontrolne o przekroju min. 300 mm, połączone z rurami przy pomocy złączek i uszczelek. W wersji minimum wystarczy jedna studzienka kontrolna, którą lokalizujemy w najwyższym punkcie drenażu, oraz jedna zbiorcza – znajdująca się w najniższym jego punkcie. Zadaniem studzienki rewizyjnej (kontrolnej) jest m.in. odpowietrzanie i rewizja układu. Służy ona też do okresowego czyszczenia drenażu. Jej górny otwór zabezpieczony jest pokrywą żeliwną z teleskopem. Nie wolno zapominać, że studzienki musza być umieszczone w przewidzianych dla nich miejscach zanim zostaną ułożone rury drenażowe.

Ułożone w wykopie, na min. 150 mm warstwie obsypki żwirowej, perforowane rury przysypuje się kolejną warstwą przepuszczalnego płukanego żwiru o dużej średnicy lub tłucznia o grubości min. 200 mm. Na niej znajduje się warstwa filtrująca – najczęściej geowłóknina, która zabezpiecza żwir przed zanieczyszczeniem go przez cząstki gruntu zawarte w wodzie. Tak przygotowaną instalację drenarską przysypuje się ziemią. Dzięki temu woda przesącza się łatwo przez grunt i trafia do systemu rur, skąd jest odprowadzana do studzienek. Woda trafia ostatecznie do studzienki zbiorczej, skąd następnie może być grawitacyjnie odprowadzana do kanalizacji deszczowej lub cieku wodnego (jeziora, rzeki, rowu melioracyjnego). Może też być wykorzystana np. do podlewania ogrodu, rozsączana po powierzchni działki itp.

Uzupełnieniem poziomego systemu drenażu bywają płyty drenarskie, których zadaniem jest osłona izolacji wodoszczelnej ścian piwnicznych. Płyty te wykonane mogą być np. z kulek styropianowych połączonych spoiwem bitumicznym czy innego materiału o dużej przepuszczalności dla wody. Ich zadaniem jest nie tylko eliminowanie ryzyka pojawiania się zastoin wody przy ścianie, ale też ochrona izolacji pionowej i izolacja termiczna ścian. Użycie płyt powoduje, że nie ma już potrzeby realizowania ciężkiej izolacji wodoszczelnej ścian piwnic. Po naniesieniu cienkiej powłoki warstwy izolacyjnej wystarczy przykleić płyty sączące, mocując je przy pomocy specjalnego kleju zmieszanego z cementem. W ten sposób likwiduje się oddziaływanie parcia hydrostatycznego wody na podziemne części budowli. Płyty drenarskie charakteryzują się wysoką wytrzymałością na ściskanie, dlatego też z powodzeniem można ich używać pod grubym przykryciem gruntowym.

Powierzchniowy

Drenaż opaskowy jest rozwiązaniem stosowanym w przypadku budynków, których powierzchnia rzutu poziomego jest równa lub mniejsza niż 200 m2. Jeżeli powierzchnia ta jest większa, niezbędne staje się dodatkowe ułożenie pod płytą fundamentową rur drenarskich ze spadkiem min. 0,5%. Pod płytą fundamentową należy ułożyć warstwę drenującą (o grubości ok. 30 cm, jeśli żwir ma uziarnienie 0/32, lub 15 cm – jeżeli uziarnienie wynosi 8/16 z fizeliną). Od grubości warstwy drenującej oraz od wielkości napływu wody na płytę zależą maksymalne odstępy pomiędzy układanymi pod płytą fundamentową rurami drenażowymi (i tak, maks. odstęp pomiędzy rurami wynosi od - w przypadku uziarnienia 0/32 i grubości warstwy 30 cm oraz ekstremalnego napływu wody - 2 m, do - w przypadku uziarnienia 8/16 z fizeliną, grubości warstwy 15 cm i małym napływie wody – 40 m).

Drenaż powierzchniowy, Rys. Waldemar Mulhstein
Do drenażu powierzchniowego znajdują zastosowanie rury o średnicy 100 mm. Układane są one na warstwie żwiru, którą od gruntu oddziela włóknina filtracyjna. Z kolei od ławy fundamentowej żwir jest oddzielony folią PE.