Gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych między innymi od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Natomiast w kwestii właścicieli nieruchomości na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają na nich odpady komunalne to należy wskazać, że rada gminy może w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych. Właściciele nieruchomości, obowiązani są ponosić opłaty na rzecz gminy na terenie której dana nieruchomość się znajduje. Jako podstawę naliczania opłaty od nieruchomości zamieszkiwanych gmina może przyjąć:
1) liczbę mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość;
2) ilość zużytej wody albo;
3) powierzchnię lokalu mieszkalnego.

W przypadku gospodarstwa domowego może to być również jedna stawka od całego gospodarstwa domowego. Opłatę właściwą będzie stanowił iloczyn przyjętej podstawy naliczania, czyli np. ilość zużytej wody oraz stawki opłaty ustalonej przez gminę. Kwestia sposobu naliczania opłat od początku budziła wiele kontrowersji, bowiem istnieją obawy, że gminy będą pobierały kwotę znacznie przewyższającą rzeczywistą wartość wykonywanej usługi. Przyjęty sposób naliczania oraz wysokość opłaty będzie zależał od uchwały rady gminy. W przypadku nieruchomości na których mieszkańcy nie zamieszkują będzie to iloczyn pojemników z odpadami komunalnymi z danej nieruchomości oraz stawka opłaty za pojemnik o określonej pojemności. Również rada gminy i również uchwałą ustala termin, częstotliwość i tryb wnoszenia opłat. Obowiązek ponoszenia opłaty powstaje w przypadku nieruchomości na których zamieszkują mieszkańcy za każdy miesiąc, w czasie którego mieszkaniec na danej nieruchomości zamieszkuje, natomiast w przypadku nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne.

Ustawa reguluje jednocześnie jakie działania należy pojąć, gdy gmina nie wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków. W takiej sytuacji właściciel nieruchomości jest zobowiązany do przekazania odpadów komunalnych, na koszt gminy, podmiotowi odbierającemu odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, z tym że podmiot ten musi być wpisany do rejestru działalności regulowanej, o której mowa w ustawie.
Dodatkowo do zadań gminy, należy między innymi wskazywanie punktów prowadzenia zbiórek zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, a więc nie będzie już problemu co zrobić ze starą lodówką lub zepsutą pralką. Do obowiązków gminy należy także określenie wymagań wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych. Rada każdej gminy obowiązana jest uchwalić regulamin, będący aktem prawa miejscowego, w którym określi obowiązujące zasady zapewniające utrzymanie czystości, a tym samym wypełnienie przez gminę nałożonych na nią obowiązków. Gmina może w nim obciążyć właścicieli nieruchomości dodatkowymi obowiązkami, które będą obowiązani wykonywać.

W przypadku niewykonania przez właściciela nieruchomości ciążących na nim obowiązków, czyli miedzy innymi w przypadku pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób nieodpowiadający przepisom ustawy i przepisom odrębnym, wójt/burmistrz/prezydent miasta wyda decyzję nakazującą ich wykonanie, która podlega egzekucji zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jeśli właściciel nieruchomości nie uiści należnej opłaty bądź uiści ją w wysokości niższej niż należna wójt/burmistrz/prezydent miasta w decyzji określi wysokość zaległości.

Na dzień dzisiejszy niewiele można powiedzieć na temat samego funkcjonowania omawianej ustawy. Dodatkowo istnieje jeszcze jeden element wart zastanowienia, a mianowicie w jaki sposób gminy będą kontrolować, czy podawana przez mieszkańców podstawa naliczania opłaty jest zgodna ze stanem faktycznym. Należy także wskazać, że regulamin uchwalony przez gminy powinien być tak sformułowany, aby w przypadku gdy odpady zostaną posegregowane opłata była odpowiednio niższa, bądź aby utrzymać dotychczasowe uprawnienia obowiązujące jeszcze w niektórych gminach, uprawniające mieszkańców do oddawania odpadów komunalnych bez ponoszenia jakichkolwiek opłat o ile są posegregowane.