Podstawowym zadaniem żaluzji jest ograniczenia przenikania energii słonecznej do wnętrza pomieszczeń. Latem żaluzje chronią pomieszczenia przed przegrzaniem. Ich stosowanie pozwala na obniżenie temperatury w pomieszczeniu o ok. 7-9 st. C. Jednak pod warunkiem, że w okresie nocy (i chłodu) pomieszczenie będzie intensywnie wietrzone. Dla odmiany, zimą żaluzje okienne pozwalają ograniczyć przenikanie ciepła z pomieszczania na zewnątrz. Tamują bowiem jego wypromieniowywanie.

Żaluzje, zwłaszcza umieszczone w oknach od strony południowej, pozwalają na tworzenie w pomieszczeniu klimatu przyjaznego dla użytkowników, a uczestnicząc w tworzeniu komfortu cieplnego, pozwalają obniżyć koszty eksploatacyjne urządzeń klimatyzujących.

Lamele drewniane

Oprócz dobrze znanych żaluzji aluminiowych, coraz popularniejsze stają się żaluzje drewniane. Produkowane są one, w większości przypadków, z listew dwóch rodzajów drewna egzotycznego, nazywanego baswood i raminwood. Oba gatunki pochodzą z plantacji w Afryce i Azji. Gatunek baswood ma wyraźniej rysujące się słoje, jest wyraźnie ciemniejsze, twardsze i cięższe. Od kilku lat niektórzy producenci wprowadzają żaluzje wytwarzane z zastosowaniem innych gatunków drewna. Pojawiają się lamele wykonane z balsy albo tzw. sosny kanadyjskiej lub bambusa.

Obróbka wymienionych rodzajów drewna, celem przygotowania ich do roli lameli żaluzji, polega na suszeniu w komorach ciśnieniowych. Jednocześnie przeprowadza się proces impregnowania drewna środkami chemicznymi w celu uodpornienia drewnianych elementów żaluzji, na działanie promieni UV, ograniczając jednocześnie możliwość ich blaknięcia. Impregnacja lameli ma także ograniczyć ich podatność na zawilgocenie przez wchłanianie wody. Powszechnie wiadomo, zmiany wilgotności drewna prowadziły by do paczenia się listew. Przygotowane w ten sposób drewno tnie się w poprzek włókien. Takie postępowanie ma na celu dodatkowe uniemożliwienie ewentualnego paczenia się listew. Na estetykę żaluzji drewnianych wpływa różnorodność kolorystyczna listew. Dlatego w zależności od gatunku drewna listwy wykonuje się bądź z litych elementów, bądź z odpowiednio przygotowanej klejonki. Oczywiście za szlachetniejsze uznawane są listwy z litego drewna. Niestety ich wadą jest tendencja do odkształcania się, zwłaszcza w pomieszczeniach o zmiennych warunkach cieplno- wilgotnościowych.

Zwykle żaluzje produkowane są z listew o grubości 2,6 –3,0 mm i szerokości 25, 27, 35, rzadziej 50 mm. Na zamówienie dostępne są żaluzje z listew szerokości 70 mm.

Mechanizmy sterujące

Mechanizmu sterujące w żaluzjach drewnianych muszą być stabilniejsze i mocniejsze niż stosowane do żaluzji aluminiowych. Wynika to z faktu, że ciężar kurtyn żaluzji drewnianych jest znacznie większy niż innych żaluzji. W przypadku drewna egzotycznego, przyjmuje się, że 1m 2 żaluzji drewnianej waży ok. 1,9-2,2 kg. Wyjątek stanowią tutaj jedynie żaluzje z lamelami z balsy (najlżejszego, znanego gatunku drewna) lub z klejonki bambusowej. Dlatego przyjmuje się, że maksymalna powierzchnia żaluzji drewnianej nie może przekraczać 2,5m kw. W przypadku konieczności osłonięcia okien o większych powierzchniach koniecznym jest użycie kilku odrębnych kurtyn z własnymi mechanizmami sterującymi. Takie rozwiązanie powoduje ograniczenia obciążenia pojedynczego mechanizmu sterującego.Pod względem budowy żaluzje drewniane składają się z podobnych elementów konstrukcji, jak żaluzje poziome wykonane z innych materiałów.

Każda żaluzja składa się z tzw. rynny górnej i rynny dolnej, oraz lameli i mechanizmów sterujących funkcjami. Rynnę górną, w przypadku żaluzji drewnianych, zwykle wykonuje się z metalu. Ze względów estetycznych od strony widocznej z pomieszczenia osłania się ją listwami drewnianymi przyklejanymi lub mocowanymi na rzepy. Rynny całkowicie drewniane spotykane są tylko u nielicznych producentów. Natomiast rynnę dolną wykonuje się z frezowanego elementu drewnianego. Podobnie z drewna wykonane są także drążki sterujące i tzw. „dzwonek” kończący sznur podnoszenia kurtyny. Żaluzje drewniane mogą być wykonane z zastosowaniem sznurów lub taśm tworzących drabinkę.

Taka konstrukcja żaluzji pozwala na spełnienie trzech podstawowych wymagań stawianych takim zasłonom. Żaluzje drewniane powinny posiadać lamele wykonane w sposób pozwalający na swobodne przesuwanie się listew (lameli) w kierunku pionowym. Ponadto konstrukcja lameli oraz ich wymiary muszą zapewniać możliwość swobodnego i bez przeszkód ustawiania ich pod różnymi kątami nachylenia. Nawet do 160 0. Listwy żaluzji drewnianych muszą się wzajemnie przykrywać podczas zamknięcia kurtyny, a mechanizmy sterowania winny zapewniać łatwe i bez zacięć opuszczanie lub podnoszenie kurtyny.Dlatego elementy konstrukcyjne żaluzji drewnianych wykonywane są, jako mocniejsze, niż w przypadku lameli z innych materiałów np. aluminium.

Ocena skuteczności żaluzji

O „sprawności” żaluzji drewnianych decydują jej parametry materiałowo- konstrukcyjne. Przede wszystkim ważne jest, aby żaluzja zapewniała możliwie najniższą wartość tzw. współczynnika przepuszczalności energii słonecznej [z]. Najkorzystniejszy jego poziom zapewniają żaluzje drewniane wykonane z drewna stosunkowo ciemnej barwy. Znaczący wpływ ma także szerokość zastosowanych listew. Generalnie, szersze listwy ograniczają ilość połączeń na styku pojedynczych lameli i redukują ilość potencjalnych prześwitów. Na ilość prześwitów wpływa także wielkość otworów wykonanych w lamelach i koniecznych do przeprowadzenia przez elementy kurtyny sznurów i taśm sterujących.

Pewną wadą żaluzji drewnianych jest fakt, że po podniesieniu kurtyny zajmuje ona więcej miejsca i ogranicza ,mimo złożenia dopływ światła. Warto podać, że w przypadku okna o wysokości 120 cm. Po złożeniu kurtyna z lameli drewnianych zajmuje aż 25 cm.

Podobnie, jak ma to miejsce w przypadku żaluzji wykonanych z innych materiałów, także tzw. kurtyna z żaluzji drewnianej może być podnoszona lub opuszczana ręcznie – przy pomocy sznura lub rzadziej korbą. Możliwe jest także wykorzystanie specjalnych mechanizmów (napędów elektrycznych). Należy jednak pamiętać w tym przypadku o zastosowanie sprawnych i łatwo dostępnych urządzeń włączających i wyłączających. Ponadto określona jest szybkość przesuwu listew. Winna ona wynosić ok. 10cm/s (dla okien o wysokości do 2 m).

Inne rozwiązania z zastosowaniem materiałów drewnopochodnych

Także w przypadku żaluzji poszukuje się możliwości zastosowania materiałów drewnopochodnych. Zwykle doskonale imitują one żaluzje drewniane. W porównaniu do elementów wykonanych z naturalnego drewna, są one bardziej odporne na wilgoć (żywiczne spoiwo cząstek drewna). Oznacza to, że żaluzje poziome z materiałów drewnopochodnych nadają się do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności np. kuchni i łazienek.

Żaluzje drewniane montowane są wyłącznie jako osłony nawierzchniowe. Nie stosuje się żaluzji drewnianych do montażu miedzy szybowego. Obecnie, dzięki stosowaniu nowoczesnych wieszaków, osadzanych na ramie skrzydła okiennego nie jest konieczne wiercenie otworów u uszkadzanie okna. Wieszaki, o których mowa, pozwalają na łatwe usunięcie w razie konieczności rezygnacji z żaluzji lub w celu oczyszczenia okna.

Żaluzje pionowe, czyli drewniane verticale

Pionową odmianę żaluzji drewnianych stanowią tzw. verticale. W tym przypadku składanie kurtyny odbywa się do boku okna. Lamele pionowych zasłon produkowane są z drewna pozyskiwanego w Afryce i nazywanego tam okoume lub koto. Znane są także listwy wykonane z klejonki bambusowej. Przed wykonaniem listew surowiec drzewny poddawany jest impregnacji zapobiegającej rozwojowi pleśni, suszone do wilgotności ok. 13% i zabezpieczane powierzchniowo substancjami ograniczającymi możliwość blaknięcia drewna pod wpływem promieni UV, przeciw wchłanianiu wody lub wilgoci. Listwy wytwarzane są w dwóch wymiarach: 89 i 127 mm, przy grubości lameli 4 mm. Pozwalają one na odbijanie ponad 80% promieni słonecznych i blisko 20 % ich absorpcje. Lamele drewniane w zasadzie nie transmitują promieni światła słonecznego do wnętrza. Jedynym mankamentem jest możliwość przenikania ich przez złącza między lamelami. Do zawieszenia tego rodzaju osłon przeciwsłonecznych, przeznaczone są specjalne szyny z aluminiowych profili o przekroju 45x25 mm, wyposażone w mechanizmy sterujące. Do powierzchni czołowej szyny zwykle mocowane są listwy osłonowe z drewna o identycznym, jak lamele odcieniu i gatunku.

Rolety wewnętrzne z bambusa lub zewnętrzne z drewna

Drewno znajduje także zastosowanie do konstruowania innych rodzajów zasłon okiennych. Przykładem mogą być rolety wewnętrzne wykonane z młodych pędów bambusa. Wykonywane są one metodą wplatania w osnowę ze sznura bawełnianego źdźbeł o grubości do ok. 3 mm. Posiadają listwę górną z zaczepami i mechanizmem blokującym wysuwanie się sznura podciągu, oraz dolą listwę obciążającą, na którą zwija się roletę podczas jej podciągania.

Zasadniczą wadą rolet z bambusa jest niska szczelność, nie zapobiegająca penetracji promieni słonecznych do wnętrza pomieszczenia. Ponad to rolety, tego typu zajmują stosunkowo dużo miejsca, a ich całkowite podciągnięcie nie jest zwykle możliwe. Niemniej stanowią dobre uzupełnienie do aranżacji wnętrza projektowanego w stylu „kolonialnym” lub „indochińskim”.

Rolety z drewna wykonywane były w przeszłości, jako kurtyny wewnętrzne lub zewnętrzne, z listew o szerokości ok.30-50 mm, wyprofilowanych w kształcie łukowatym, przekroju poprzecznego. Każda z listew posiadała co najmniej dwa otwory pionowe, służące do przeprowadzenia sznurów wciągających. Opuszczanie rolety drewnianej zewnętrznej następowało przez odwijanie z bębna umieszczonego w skrzynkach (kastach), dzięki działaniu grawitacji. Obecnie zewnętrzne rolety z lamelami drewnianymi nie są produkowane. Do produkcji listew, znacznie lepszym materiałem okazało się aluminium lub PCV.