Taras będzie trwały i estetyczny jeśli prawidłowo zaprojektowane będą jego warstwy i materiały oraz jeżeli wykonawca z pełną wiedzą, należycie wykona zabudowę tych warstw.

W artykule przedstawiono skutki nieprawidłowego wykonania, prawidłowe rozwiązania systemowe oraz technologię naprawy tarasów.

Występujące wady

Najczęściej spotykane usterki na użytkowanych tarasach są następujące:

- przecieki z powierzchni tarasu do pomieszczeń pod tarasem,
- odpadające płytki tarasowe od wylewki podpłytkowej,
- wykruszające się fugi pomiędzy płytkami,
- zagrzybione i poczerniałe fugi,
- skruszona warstwa podpłytkowa, szczególnie w najniższej części tarasu,
- wypłukiwane białe osady z warstwy podpłytkowej widoczne w dolnej krawędzi tarasu,
- miejscowe zapadnięcia warstwy podpłytkowej,
- strata ciepła przez izolację termiczną tarasu o zbyt małej grubości,
- pęknięcia warstwy podpłytkowej oraz płytek na powierzchni tarasu.

Przyczyny występowania usterek

1. Nieodpowiednia izolacja wodoszczelna na warstwie spadkowej lub wadliwe jej wykonanie jest przyczyną przecieków do pomieszczeń pod tarasami. Warstwa wodoszczelna tarasu powinna być wykonana na warstwie spadkowej o nachyleniu 1-2% wykonanej z wylewki cementowej na podłożu konstrukcyjnym. Najbardziej newralgicznym punktem do uszczelnienia jest styk płyty tarasu z przylegającą ścianą. Pęknięcia izolacji nie posiadającej odpowiedniej elastyczności w tym miejscu są bardzo częstą przyczyną przecieków przez taras. Następnym powodem przecieków jest brak warstwy separacyjno-ślizgowej pomiędzy warstwą uszczelniającą a betonową warstwą podpłytkową, której skurcze i rozkurcze pod wpływem temperatury uszkadzają hydroizolację.
Wady wymienione w punktach b/, c/, d/, e/, f/, spowodowane są brakiem zabezpieczenia warstwy podpłytkowej przed destrukcyjnym wpływem wody lub brakiem spadku pod zasadniczą izolacją przeciwwodną.

2. Tarasy charakteryzują się minimalnym spadkiem około 1%, co powoduje, że woda z opadów lub stopionego śniegu przenika przez fugi do warstwy podpłytkowej i uwięziona w tym miejscu rozpoczyna proces niszczenia wylewki betonowej. Niszczenie zachodzi intensywniej w przypadku braku całkowitego wypełnienia przestrzeni pod płytkami klejem do płytek.
Wbrew obiegowym opiniom, niszczenie warstwy podpłytkowej następuje bardziej intensywnie w okresie upalnych dni letnich, bezpośrednio po ulewach deszczu, kiedy słońce nagrzewa powierzchnię tarasu następuje gwałtowne odparowanie wody pod płytkami i utworzona para wodna niszczy wiązania między minerałami w betonie. Po kilku latach takiego procesu, zwykle po dwóch, wylewka betonowa zaczyna kruszeć. Również zimą, kiedy w ciągu dnia słońce topi zalegający śnieg, woda przechodzi przez fugi do wylewki pod płytkami, a gdy temperatura spada nocą następuje proces zamrażania wody w betonie, wiązania w betonie są niszczone, beton kruszeje.
Wyżej opisane procesy powodują także niszczenie fug, najpierw fugi czernieją, później stają się luźne a następnie wypadają z pomiędzy płytek, płytki również odrywają się od podłoża, szybciej wtedy gdy klej nie wypełniał całkowicie przestrzeni pod płytką.
Brak hydroizolacji na wylewce pod płytkami powoduje długie utrzymywanie się wilgoci we wszystkich warstwach mineralnych, z kolei profesjonalnie wykonana izolacja ze szlamu cementowego lub np. maty podpłytkowej Schlüter Ditra sprawia, że po zaniku opadów cienka warstwa kleju i płytek szybko wysycha.
3. Niskiej jakości wylewka betonowa lub nieodpowiednio dobrana termoizolacja może powodować miejscowe pęknięcia wylewki podpłytkowej i płytek. Również brak dylatacji na większych tarasach powoduje występowanie pęknięć na powierzchni tarasu.
4. Najczęściej z powodu błędu projektowego grubość izolacji termicznej jest ograniczona do tego stopnia, że występują straty ciepła przez powierzchnię tarasu, którą zwykle ociepla się polistyrenem ekspandowanym (twardym styropianem) lub polistyrenem ekstrudowanym (np. Roofmate SL).

Rozwiązania systemowe tarasów

- warstwa spadkowa powinna być wykonana na podłożu konstrukcyjnym i posiadać nachylenie o wielkości 1-2%.
- zasadnicza warstwa izolacyjna powinna być wykonana na warstwie spadkowej w przypadku tarasów o odwróconym systemie warstw, z użyciem dwóch warstw pap zgrzewalnych modyfikowanych w takim stopniu aby spełnić wymagania giętkości co najmniej w minus 20˚C, w tym systemie nie występuje osobna warstwa paroizolacji.
- te same warstwy hydroizolacyjne, tj. papy modyfikowane, należy położyć na płytach ociepleniowych w przypadku tarasu z klasycznym układem warstw, natomiast pod termoizolacją w tym przypadku należy ułożyć paroizolację, najlepiej z jednej warstwy papy zgrzewalnej niekoniecznie modyfikowanej.
- termoizolacja tarasu odwróconego jest wykonywana z płyt polistyrenu ekstrudowanego np. z płyt Roofmate SL, te same płyty mogą być zastosowane do ocieplenia tarasu z klasycznym układem warstw, w tym przypadku są również stosowane płyty styropianowe, z okleiną z papy lub bez, rzadziej stosuje się wełnę twardą i płyty poliuretanowe. Zalecane grubości: polistyren ekstrudowany i styropian min. 14 cm, wełna mineralna min. 15 cm, płyty poliuretanowe min. 8 cm.

Tak zaprojektowane warstwy zapewnią szczelność i ochronę cieplną dla pomieszczeń znajdujących się pod tarasem, czyli są bardzo istotne, ale po zakończeniu budowy tarasu zupełnie niewidoczne dla użytkowników.

Następne warstwy tarasu są widoczne dla użytkowników i najbardziej narażone na działanie zmiennych warunków atmosferycznych w różnych porach dnia i roku. Wymagają one właściwych materiałów i technologii wykonania:

- dla warstw użytkowych tarasu z pokryciem powierzchni płytkami gresowymi wymagana jest wylewka betonowa zbrojona siatką stalową zbrojeniową lub włóknem rozproszonym, o minimalnej grubości 4 cm. Chociaż istnieją na rynku niskonasiąkliwe płytki gresowe i fugi elastyczne to jednak warstwa tych płytek po zafugowaniu nigdy nie będzie wodoszczelna i tą drogą woda przedostaje się do wylewki podpłytkowej. Aby ten proces ograniczyć do minimum, w systemowych rozwiązaniach stosuje się zabezpieczenie przed wnikaniem wody do wylewki betonowej za pomocą specjalnych mat z tworzyw sztucznych (np. mata Schlüter Ditra) lub warstw mineralno-polimerowych (szlamów cementowych) nakładanych jako powłoki bezspoinowe (np. Izohan ekofolia wysokociśnieniowa dwuskładnikowa).
- ostatecznym zabezpieczeniem wylewki podpłytkowej przed procesami destrukcyjnymi, opisanymi w punkcie nr 2, jest instalacja maty drenażowej pod wylewką (np. maty drenażowej Schlüter Troba plus), ta mata stanowi jednocześnie warstwę separacyjno-ślizgową pomiędzy zasadniczą hydroizolacją i wylewką betonową.
- dylatacje obwodowe należy zawsze wykonać jeżeli wylewka podpłytkowa styka się z przystającą ścianą lub innym murem. Oprócz dylatacji obwodowych należy przewidzieć dylatacje podziałowe powierzchni tarasu, tak aby utworzyć pola nie większe niż ok. 10 m2, pamiętając o konieczności zbrojenia wylewki.
- na stykach ściany, ogniomuru czy murowanej balustrady z wylewką podpłytkową należy obowiązkowo stosować dodatkowe taśmy uszczelniające i to zarówno przy instalowaniu maty uszczelniającej np.: Schlüter Ditra, wtedy stosujemy matę Schlüter Kerdi, jak i przy nakładaniu np.: Izohan ekofolii wysokociśnieniowej, wtedy stosujemy Izohan taśmę uszczelniającą.
- wymagany jest klej wysokoelastyczny do płytek na taras i płytki mrozoodporne wysokiej jakości.
- ze względu na trwałość tarasu oraz ze względów estetycznych należy prawidłowo zaprojektować obróbki krawędzi tarasu. Słupki balustrady tarasowej powinny być mocowane do ściany pionowej przy krawędziach tarasu, należy unikać mocowania do powierzchni poziomej tarasu.

Sposoby naprawy tarasów

Przed wyborem technologii naprawy tarasu wykonawca lub projektant powinien rozważyć i zastosować następujące reguły niedopuszczalne do pominięcia:
- Tarasu nie można w żaden skuteczny sposób uszczelnić na powierzchni płytek, każdorazowe próby uszczelnienia fug i płytek zawodzą po kilku tygodniach lub kilku miesiącach.
- Naprawa fragmentu tarasu zwykle okazuje się nieskuteczna, nieszczelność usunięta w jednym miejscu zwykle pojawia się w innym.
- Przy remoncie tarasu należy zaplanować ułożenie najbardziej optymalnej warstwy termoizolacyjnej. Jeżeli poziom płyty konstrukcyjnej w stosunku do poziomu drzwi tarasowych pozwala umieścić płytę ociepleniową o grubości minimum 14 cm to należy użyć płyt z polistyrenu ekspandowego lub ekstrudowanego. Najczęściej w remontowanych tarasach wysokość do zagospodarowania przez kolejne instalowane warstwy, licząc od płyty konstrukcyjnej do dolnej krawędzi drzwi tarasowych, pozwala umieścić termoizolację o grubości 8-10 cm. W takim przypadku należy użyć płyt poliuretanowych PIR lub PUR, które posiadają najlepszą charakterystykę cieplną i są dostępne na rynku polskim.
- Należy upewnić się, że istnieje prawidłowy spadek wyprofilowany na płycie konstrukcyjnej, w razie jego braku należy go wykonać np. z profilowanych płyt styropianowych.
- Naprawa tarasu po usunięciu płytek tarasowych i zniszczonej wylewki podpłytkowej może polegać na uzupełnieniu termoizolacji z twardych płyt i pokryciu dwiema warstwami papy modyfikowanej, na której można zamontować na drewnianych legarkach deski tarasowe z drzewa egzotycznego, ułożonymi ze szczelinami 0,5-1 cm.
- Taki taras można ułożyć poziomo (bez spadku), pod legarkami należy położyć paski dodatkowej papy.
- Należy przestrzegać zasady, aby obróbki blacharskie z blachy powlekanej i ocynkowanej nie stykały się z wylewka betonową lub z klejem do płytek. Elementy obróbek z blachy aluminiowej i stali nierdzewnej nie mają takich ograniczeń.

Wybór prawidłowej technologii wykonania lub remontu tarasu nie zapewnia końcowego sukcesu, tak jak zawsze na budowie niezbędny jest solidny i świadomy swoich działań wykonawca.