Nie ma dachówek lepszych i gorszych, są tylko lepiej lub gorzej dobrane do typu i kształtu dachu oraz do uwarunkowań klimatycznych i estetycznych w okolicy, gdzie znajduje się dom. Jednak nawet najstaranniej wybrane dachówki nie sprawią, że dach będzie piękny przez długie lata - konieczne jest jeszcze fachowe ich ułożenie.

Ceny dachówek mocno różnią się między sobą. Czynników jest mnóstwo: producent, model (karpiówka, esówka, zakładkowa), rodzaj wykończenia powierzchni, kolor. Jeśli chodzi o dachówki cementowe, ceny mieszczą się w przedziale 28 - 33 zł/m² brutto (choć znajdą się i takie, które kosztują 50 - 60 zł/m²). Przy dachówkach ceramicznych ceny zaczynają się w granicach 30 - 40 zł/m² i sięgają 150 zł/m². Najdroższe są „dachówki” łupkowe, których ceny zaczynają się od 100 zł/m².

Koszta nowego dachu zależne są od ilości i jakości dachówek, a te z kolei związane są ze stopniem skomplikowania dachu (im bardziej fantazyjny, tym większe koszta), asortymentu dodatkowego (klamry, uchwyty, taśmy, uszczelnienia itp.), obróbek blacharskich, liczby okien połaciowych, strat montażowych, oraz wynagrodzenia dla dekarza (ułożenie 1 m² dachówek kosztuje 40 – 70 zł).

Dachówka ceramiczna

O dachówkach ceramicznych warto wiedzieć, że w zależności od partii produkcyjnej mogą nieznacznie różnić się od siebie odcieniem. Jest to cecha charakterystyczna naturalnych produktów ceramicznych wypalanych z gliny, dopuszczana przez Polską Normę i obecna u wszystkich producentów. Jednak normy normami, a estetyka estetyką, dlatego jeśli mamy w planach dodatkowe, późniejsze inwestycje np. pokrycie dachówką wolno stojącego garażu, warto przemyśleć dodatkowy zakup dachówki w jednej partii.

Dachówka granat kolor miedziany. Fot. Monier-BRAAS
Podczas zakupu dobrze jest zainteresować się czy nasz punkt sprzedaży ma możliwość wymiany materiału, dokupienia go, czy oferuje własny serwis i transport, a także czy posiada zaplecze logistyczne. Rozsądnym jest, by przy tego typu inwestycjach swoje fundusze powierzyć firmie, która w sytuacji kryzysowej będzie w stanie nam pomóc.

Ważne parametry, które należy uwzględnić podczas wyboru dachówki, to nasiąkliwość i mrozoodporność. Nasiąkliwość wiąże się z trwałością, im niższy wskaźnik nasiąkliwości, tym lepiej, ponieważ mniejsza jest wtedy zdolność materiału do wchłaniania wody. Parametr ten podawany jest w procentach wskazujących przyrost masy materiału po zanurzeniu go w wodzie. Gdy przy charakterystyce dachówki znajduje się opis, że nasiąkliwość wynosi 6 procent, oznacza to, że po odpowiednio długim zanurzeniu w wodzie jej masa wzrośnie właśnie o 6 procent.

Dachówki ceramiczne różnią się pod względem zdolności wchłaniania wody w zależności od składu gliny. Nasiąkliwość dachówek w żadnym stopniu nie wpływa na szczelność pokrycia, wiąże się natomiast z odpornością na działanie mrozu. Zgodnie z przyjętymi standardami, właściwości mrozoodporne mają te materiały, u których wielokrotnie przeprowadzony proces zamrażania i odmrażania nie wywołuje uszkodzeń ani żadnych zmian w wyglądzie. Dla dachówek podaje się najczęściej liczbę cykli, podczas których badany model jest poddawany na przemian ujemnym i dodatnim temperaturom. Norma, wedle której produkt jest mrozoodporny to 50 cykli. Jest to niski próg, zważywszy na to, że technologia produkcji dachówek pozwala osiągnąć nawet trzykrotnie wyższą wartość. W dachówkach najwyższej jakości nawet po 150 cyklach nie obserwuje się żadnych defektów w ich strukturze.

Fot. Röben
Kompletny dach to nie tylko dachówki podstawowe, ale i dodatki, umożliwiające optymalne dopasowanie elementów konstrukcji dachu, zarówno pod kątem technicznym, jak i estetycznym. Liczba i rodzaj akcesoriów zależy od projektu dachu, jego kształtu i stopnia skomplikowania. Akcesoria dachowe są istotne przy obliczaniu kosztów dachu. Zdarza się tak, że w danym punkcie dachówka podstawowa jest tańsza niż w innym, ale za to znacznie droższe są akcesoria, więc w efekcie klient płaci więcej. Zaleca się zakup całego systemu od jednego, a jeśli nie jest to możliwe - od jak najmniejszej liczby producentów. Dzięki temu inwestor zyskuje pewność, że wszystkie zastosowane akcesoria będą idealnie dopasowane do siebie, zarówno pod względem koloru, jak i wymiarów.

Ważna jest również struktura dachówek. Ich powierzchnia powinna być gładka i równa. Poszczególne dachówki muszą dobrze przylegać do siebie - niedopuszczalne są zwichrowania i nadlewy. Dobra dachówka to taka, która przy opukiwaniu wydaje czysty dźwięk, nie widać jej uwarstwienia, pustych miejsc ani białych ziaren margla świadczących o złym przygotowaniu masy. W warunkach atmosferycznych ziarna takie pęcznieją i powodują odpryski.

Zwykle gwarancja na wyroby ceramiczne udzielana jest na 30 lat i obejmuje takie właściwości, jak mrozoodporność oraz trwałość. Reklamacji mogą podlegać między innymi dachówki popękane lub te, których powłoka się łuszczy. Dachówki sprzedawane są na paletach i zabezpieczone folią. Decydując się na określony model, nie jesteśmy w stanie obejrzeć każdej sztuki. Jeśli w palecie jest wiele potłuczonych dachówek, należy to zgłaszać natychmiast. Po ułożeniu dachu, reklamacje dachówkowego "gruzu" nie są uznawane. Procedura reklamacyjna odbywa się zgodnie z wytycznymi producenta dachówek. Zazwyczaj zastrzega on w gwarancji, że podstawą do złożenia reklamacji jest dowód zakupu, czyli faktura, rachunek lub paragon. Wtedy naszym obowiązkiem jest przechowywanie takich dokumentów przez cały okres gwarancyjny. Producent nie jest jednak odpowiedzialny za błędy wykonawcze i nie można reklamować na przykład tego, że dachówki wydają nam się mieć nierówne długości, co w rzeczywistości wynika z nieprawidłowego przybicia łat. W kontekście gwarancji warto pamiętać także o tym, aby po okresie około 2 - 3 lat od położenia dachówki firma dekarska wykonała przegląd gwarancyjny dachu. Od długości gwarancji ważniejsza jest pewność, że producent będzie respektował nasze prawa. Nie zawsze jest to takie oczywiste. Z reguły jest tak, że renomowani producenci, mający wielu przedstawicieli, szybciej reagują na ewentualne zgłoszenia reklamacyjne.

Dachówka betonowa

Decydując się na zakup dachówki cementowej trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na budowę, mrozoodporność i sposób barwienia. Potwierdzeniem dokładnych badań (właściwości dachówki) jest deklaracja zgodności wszystkich parametrów dachówek cementowych z wytycznymi zawartymi w normie PN-EN 490. Wytrzymałość określa siła łamiąca. Jej wartość w normie wynosi 200 kg (średnia dla dachówek cementowych wynosi 300 kg, a dla niektórych modeli sięga nawet 400 kg). Z kolei nasiąkliwość producenci badają, określając przyrost masy dachówkowej po zanurzeniu w wodzie aż do momentu, kiedy będzie on stały. Ciężar badanych dachówek może zwiększać się maksymalnie o 2,5 procenta. Przesiąkliwość sprawdza się na podstawie przenikania wody od zewnętrznej powierzchni dachówki do wewnętrznej. Zgodnie z normą, na spodzie dopuszczalne są krople wody, ale nie mogą one spadać.
To, czy dachówka jest mrozoodporna sprawdza się, zamrażając i rozmrażając ją w odpowiedniej liczbie cykli. Niektóre z dachówek betonowych bez szkody przetrwają aż 400 takich cykli.

Kształt dachu i stopień pochylenia jego połaci, to kolejne elementy jakie trzeba uwzględnić podczas zakupu dachówki cementowej. Dachówki w większych formatach znacznie lepiej prezentują się na dużych połaciach. Z kolei im bardziej skomplikowany dach i większa liczba połaci, tym lepiej sprawdzają się dachówki małoformatowe. Ułożenie pokrycia nie wymaga cięcia wielu dachówek, w efekcie powstaje mniej odpadów. Co więcej, wszystkie dachówki cementowe są zakładkowe – mają umieszczone po bokach i u dołu, ułatwiające ich dopasowanie do długości połaci dachowej. Jeśli chodzi o parametry nachylenia dachu, dachówki płaskie wymagają nieco większego pochylenia niż profilowane (dla nich zalecane są co najmniej 22 stopnie). Spowodowane jest to płytkimi zamkami, które narażają na wnikanie wody deszczowej pod pokrycie. Możliwe jest położenie takich dachówek na dachu o mniejszym kącie nachylenia (10 - 25 stopni), ale potrzebne jest wykonanie pod nimi na przykład deskowania krytego papą.
Nowoczesne dachówki zakładkowe umożliwiają ułożenie szczelnego pokrycia również na dachach o mniejszym kącie nachylenia. Zamki podczas układania wzajemnie się zazębiają. Utrudnia to nawiewanie wody i śniegu pod pokrycie dachowe.

Szare dachówki cementowe to już przeżytek, aktualnie na rynku dostępne są: ceglaste, brązowe i grafitowe. Na zamówienie robi się również inne, np. zielone, jednak wiąże się to z wyższymi kosztami sięgającymi nawet 30 - 45 procent. Jeśli mamy świadomość, że będziemy docinać dachówki, warto wybrać te barwione w masie. Nie będzie wtedy widoczna cięta krawędź ani zarysowania na powierzchni dachówki. Intensywny kolor i mocny połysk mają dachówki pokryte gładką powłoką akrylową. Co więcej, nie blakną pod wpływem słońca i są odporniejsze na zabrudzenia, a na ich powierzchni nie pojawia się osad wapienny, choć tym nie musimy się niepokoić, bo nawet jeśli pojawi się na dachówce, po kilku deszczach samoistnie się wypłukuje.

Łupek

Fot. Rathscheck-SchieferRozważając kupno łupka należy zwrócić uwagę na producenta (tylko znane marki, warto poszukać opinii w internecie), certyfikaty potwierdzające jakość i cenę. Łupek odznaczający się dobrą jakością kosztuje nie mniej niż 100 zł za m². Do niedawna na rynku był dostępny łupek chiński (dziś praktycznie nieosiągalny), w dwóch wersjach. Tani, która był zmorą dla dostawców, sprawiał duże problemy i drogi, dobry jakościowo, jednak cenowo nieatrakcyjny (z kosztami transportu).

Oprócz jakości łupka trzeba zadbać o jakość fachowców. Przy poszukiwaniach pomocny może okazać się dostawca materiału, bądź opinie klientów zamieszczone w internecie. Fachowców w Polsce jest niewielu, bo przy wysokiej cenie za m² długi jest też czas wykonania. W przybliżeniu przyjmujemy iż w ciągu tygodnia ekipa dekarska powinna wykonać od 100 do 200 m² dachu, jednak to tylko wartość szacunkowa, wszystko zależy od kształtu, wielkości i wysokości dachu, wybranego typu krycia i wielkości użytego kamienia, rodzaju obróbek itd.