Fot. Beghelli
Powodów stale drożejącej energii w Polsce jest kilka – to przede wszystkim zmniejszająca się produkcja prądu przez kraje skandynawskie, coraz wyższe ceny węgla (na którym oparta jest nasza energetyka) oraz rosnące kwoty za uprawnienia do emisji dwutlenku węgla. Podwyżki w największym stopniu dotkną energochłonne fabryki czy magazyny, dla których może to oznaczać nawet kilkunastoprocentowy wzrost kosztów eksploatacji budynków. Gdzie szukać oszczędności?

Fot. Beghelli

Zużyciem energii można zarządzać poprzez automatyzację

Według dyrektora technicznego Grupy Beghelli Polska, Michała Jastrzębskiego, wraz z rosnącymi kosztami energii, wśród polskich przedsiębiorców rosnąć będzie zainteresowanie inteligentnymi systemami sterowania oświetleniem, pozwalającymi obniżyć pobór prądu nawet o kilkadziesiąt procent. W obiektach przemysłowych dopływ światła naturalnego jest często ograniczony, a hale wymagają stałego, bezpiecznego doświetlenia sztucznego. Jedną z możliwości nowoczesnych systemów jest tworzenie scen dostosowanych do trybu pracy przedsiębiorstwa. – Kiedy pracownicy rozpoczynają przerwę i opuszczają halę produkcji o stałych porach, wtedy system automatycznie wyłącza lub przyciemna oświetlenie w wybranej hali (w zależności od potrzeb użytkownika). Włącza lub rozjaśnia je dopiero, kiedy zaprogramujemy zakończenie przerwy, a pracownicy wrócą na halę. Do tego dochodzi również wbudowany sensor (czujnik) w każdą z opraw, który pozwala na samodzielną kalibrację oprawy i dopasowanie światła sztucznego do aktualnych warunków oraz dzielenie opraw na sekcje, a także szereg innych czynników, pozwalających zoptymalizować koszty już na etapie samego projektowania. Inwestycja tego typu wymaga nakładu środków, ale mogą się one zwrócić w czasie krótszym niż 3 lata. W dłuższej perspektywie to właśnie inteligentne sterowanie odgrywać będzie kluczową rolę w procesie racjonalnego zarządzania energią elektryczną, szczególnie na tak dużych powierzchniach – tłumaczy Michał Jastrzębski. Zaletą systemów inteligentnego zarządzania oświetleniem jest również stały i zdalny dostęp do funkcji diagnostycznych, danych dotyczących pracy jednostek, a także zużycia energii każdej z opraw. Dzięki temu mamy nieprzerwaną kontrolę nad funkcjonowaniem całego układu oraz każdego urządzenia osobno. Można je również zintegrować z systemami automatyki całego budynku. Możliwości tego typu systemów są coraz większe, gwarantują wygodę, której nie sposób osiągnąć za pomocą klasycznego przycisku on/off.

Fot. Beghelli

Prąd będzie droższy, ale światło wcale nie musi

Chociaż w zakładach produkcyjnych najwięcej energii pochłaniają maszyny, oświetlenie zajmuje spory udział w strukturze opłat. Zwłaszcza w miejscach działających nieprzerwanie przez całą dobę, jak np. fabryki i zakłady produkcyjne. Szukając oszczędności warto dokładniej przyjrzeć się naszym źródłom światła i rozważyć ich wymianę na energooszczędną technologię LED. – Według szacunków, sporządzonych przez nas na bazie zrealizowanych inwestycji, technologia ledowa pozwala firmom obniżyć rachunek za „światło” nawet o 50% w porównaniu do konwencjonalnych źródeł światła. Podczas modernizacji oświetlenia zazwyczaj wymienia się całe, tradycyjne oprawy na ich ledowe odpowiedniki. Pozwala to zastąpi oświetlenie w stosunku 1:1. Pierwszym krokiem może być przeorganizowanie jednego wybranego pomieszczenia, a potem kolejnych. Jeżeli budżet na modernizację oświetlenia przekracza kwoty niezbędne do zakupu nowych opraw LED, chwilowym rozwiązaniem może być wymiana tradycyjnego źródła światła na retrofity LED, które można umieszczać w oprawach konwencjonalnych, świetlówkowych, halogenowych czy żarówkowych. W przypadku hal produkcyjnych retrofity mogą zastąpić oświetlenie metalohalogenkowe. Tego typu pomieszczenia najczęściej oświetlało się źródłami wysokoprężnymi: rtęciowymi (lata 70/80), sodowymi (lata 80/90) lub metalohalogenkowymi ( 1990-2010). Obecnie nowoczesne oprawy LED projektuje się tak, aby skutecznie odprowadzały ciepło, i były jak najbardziej energooszczędne – dodaje Jastrzębski. Jeżeli zdecydujemy się na modernizację całej instalacji oświetlenia, pod uwagę należy wziąć parametry każdej z montowanych opraw, takie jak żywotność lampy wraz z deklaracją utrzymania strumienia świetlnego (współczynnik L i B), temperatura barwowa wraz z podaniem jej stabilności czy liczba cykli on/off. Warto pamiętać, że dioda LED nie zawiera żadnych ruchomych lub wrażliwych elementów, dzięki czemu doskonale znosi wibracje oraz inne czynniki mechaniczne. Oświetlenie LED sprawdzi się więc w miejscach o trudnych warunkach wewnętrznych, które potrzebują niezawodnego i precyzyjnego systemu oświetlenia.

Audyt energetyczny pozwoli zlokalizować źródła problemów

Ocenę charakterystyki poboru prądu w firmie warto zacząć od przeprowadzenia audytu energetycznego, który ujawni obszary największych strat energii, wskaże nam, gdzie i w jaki sposób szukać oszczędności, jak kosztowna będzie modernizacja, i jakie przyniesie zyski. Mając na uwadze racjonalne zarządzanie energią w przedsiębiorstwie, warto przy okazji audytu przyjrzeć się bliżej klasie oszczędności urządzeń, z których korzystamy. Chodzi tutaj nie tylko oświetlenie, ale ekspresy do kawy, lodówki, automaty z napojami oraz inne urządzenia, z których korzystają pracownicy, nie tylko podczas pracy, ale również w trakcie przerw. Różnica w skali poboru prądu pomiędzy A i A+ wynosi często nawet 15%. Technologia może nas często wyręczyć i „myśleć” za nas, ale zmiana wielu drobnych nawyków, jak chociażby gaszenie światła w pomieszczeniach nieużywanych oraz standardów obowiązujących w firmie to podstawa. Regulacje dotyczące obowiązku przeprowadzania audytu energetycznego zostały zawarte w dyrektywnie 2012/27/UE i dotyczą większych przedsiębiorstw, które zobowiązane są poddawać się regularnym audytom co cztery lata.

Pracowniku, gaś światło

Podczas szukania oszczędności w firmie warto w cały proces optymalizacji kosztów zaangażować pracowników. Poprzez wdrożenie zasad racjonalnego korzystania z prądu i promocji właściwych nawyków wśród osób zatrudnionych ograniczymy nieroztropne wykorzystywanie energii w miejscu pracy. Urządzenia pracujące w trybie stand-by czy pozostawianie włączonych świateł w pomieszczeniach, w których nikt nie przebywa, to częste zwyczaje pracowników. Poprzez wprowadzenie w wewnętrznej komunikacji firmy odpowiednio przystosowanych instrukcji i wskazówek dotyczących rozważnego korzystania z firmowych sprzętów lub instalacji, przełoży się to na bardziej ekonomiczne wykorzystywanie energii elektrycznej. Krótkie treści w formie praktycznych poradników lub naklejki czy wlepki, umieszczone w miejscach szczególnie narażonych na maksymalne zużycie prądu (np. firmowa kuchnia, łazienka, szatnie), będą przypominały o podstawowych zasadach energooszczędności. Inteligentne oprawy wyposaża się w czujniki ruchu, które zarządzają źródłem światła i zapalają je w momencie wejścia pracownika do pomieszczenia lub gaszą, kiedy je opuści.

Pomimo wyższych cen za energię elektryczną przedsiębiorstwa nie stoją na przegranej pozycji. Dostępne narzędzia i inteligentne systemy zarządzania pozwolą zredukować wynikające z eksploatacji budynku koszty nawet o kilkadziesiąt procent.