Fot. Immergas

Podział kotłów gazowych

Kotły gazowe możemy podzielić na:
1. ze względu na zastosowaną technologię, a przez to osiąganą sprawność: kotły tradycyjne, kotły kondensacyjne i kotły pulsacyjne;
2. ze względu na sposób doprowadzenia powietrza do kotła: z otwartą i zamkniętą komorą spalania;
3. ze względu na przeznaczenie: jednofunkcyjne i dwufunkcyjne;
4. ze względu na sposób montażu: wiszące i stojące.

Fot. ImmergasFot. Immergas
Kocioł turbo (z zamkniętą komorą spalania) wyróżnia przede wszystkim to, że proces spalania jest w pełni odseparowany od pomieszczenia, w którym znajduje się urządzenie.

Rys 1. Porównanie sposobu dostarczania powietrza do spalania, dla otwartej i zamkniętej komory spalania
Niezbędne do spalania powietrze pobierane jest z zewnątrz budynku za pomocą przewodu podłączonego bezpośrednio do komory spalania kotła – koncentrycznego powietrzno-spalinowego (tzw. system rura w rurze, gdzie powietrze doprowadzane jest do komory spalania przewodem zewnętrznym, natomiast wewnętrznym są usuwane spaliny) lub oddzielnego przewodu powietrznego. Wbudowany wentylator, nad którego poprawną pracą czuwają odpowiednie urządzenia zabezpieczające, np. presostat, wymusza zarówno pobór powietrza, jak i wyrzut spalin – pozwala to na rezygnację z budowy komina i wyprowadzanie spalin przewodem spalinowym w układzie poziomym przez ścianę lub pionowym przez połać dachową.W przeciwieństwie do kotła atmosferycznego, urządzenie „turbo” można zainstalować w kuchni czy łazience bez wpływu na komfort korzystania z tych pomieszczeń. Jako że pobiera powietrze z zewnątrz budynku, nie powoduje wychłodzenia pomieszczeń ani przeciągów. Jest też zdecydowanie bardziej bezpieczny w użytkowaniu – z uwagi na całkowicie szczelną komorę spalania. Nie ma możliwości pojawienia się spalin czy innych produktów spalania w pomieszczeniu nawet w razie problemów z procesem spalania czy drożnością przewodów. Ponadto jest to urządzenia bardziej ekonomiczne, efektywne i komfortowe w użytkowaniu.

Kotły atmosferyczne, czyli z otwartą komorą spalania są bez wątpienia korzystniejsze cenowo od urządzeń „turbo”, bezwzględnie jednak wymagają regularnych przeglądów, systematycznej konserwacji. Są urządzeniami wysokotemperaturowymi, ze średnią temperaturą spalin mogącą dochodzić do 200°C. Kocioł taki można zamontować pod warunkiem dysponowania odpowiednio zwymiarowanym kominem z dobrym ciągiem oraz pomieszczeniem ze sprawnym, efektywnym systemem wentylacji. Absolutnie niedopuszczalne jest zasłanianie kratki wentylacyjnej (co, niestety, zdarza się niektórym użytkownikom w chłodne, wietrzne dni) – brak odpowiedniej ilości niezbędnego dla poprawnego procesu spalania tlenu grozi pojawieniem się w pomieszczeniu trującego tlenku węgla. Ponadto, niedostateczna cyrkulacja powietrza, podobnie jak przedostające się do komory spalania opary i zanieczyszczenia będące efektem codziennych czynności i prac domowników, mogą spowodować, że spaliny – zamiast zostać usunięte przez komin – trafią do pomieszczenia. Kotły te mogą być instalowane w pomieszczeniach niemieszkalnych o kubaturze min. 8 m3, takich jak np. kuchnie czy łazienki, jednak wpłynie to niekorzystnie na komfort korzystania z nich. Dostarczenie dużej ilości świeżego powietrza powoduje bowiem poważne wychłodzenie i przeciągi, uciążliwe zwłaszcza w łazience. Dlatego też – jeśli tylko jest taka możliwość – urządzenie atmosferyczne lepiej zamontować w pomieszczeniu gospodarczym czy technicznym albo w kotłowni. W pomieszczeniu, w których się znajdują, jest absolutny zakaz stosowania wentylacji mechanicznej wyciągowej.

A. Kotły atmosferyczne i z zamkniętą komorą spalania (turbo)

Kotły tradycyjne dostępne są jako urządzenia z otwartą lub zamkniętą komorą spalania. Typ zastosowanej komory decyduje o sposobie doprowadzenia do kotła niezbędnego w procesie spalania powietrza.

Tabela z rodzajami kotłów

B. Kotły jedno- i dwufunkcyjne

Podstawową różnicą pomiędzy kotłem jedno- i dwufunkcyjnym jest sposób przygotowania ciepłej wody użytkowej. Ponadto, w przypadku kotła dwufunkcyjnego instalacja, z którą będzie on współpracował, musi spełniać określone przez producenta urządzenia wymagania, zwłaszcza dotyczące ciśnienia. Decydując się na kocioł dwufunkcyjny, powinniśmy wybrać urządzenie o mocy wyższej niż wynikająca moc obliczeniowa niezbędna na zaspokojenie zapotrzebowania na ciepło ogrzewcze. Wskutek tego, w czasie, gdy nikt z domowników nie korzysta z ciepłej wody, urządzenie będzie pracować z niepełną mocą.

mgr inż. Witold Twardowski, Szef Szkoleń Immergas Polska Sp. z o.o Otwarta czy z zamknięta komora spalania? Odpowiada ekspert - mgr inż. Witold Twardowski, Szef Szkoleń Immergas Polska Sp. z o.o.„Urządzenia z otwartą komorą spalania są wprawdzie najtańsze, ale o wyborze powinny zadecydować głównie względy bezpieczeństwa. Użytkownik musi zdawać sobie sprawę, że spaliny z tych kotłów, są w ciągłym kontakcie z atmosferą pomieszczenia, w którym pracują. Stąd też ich nazwa - urządzenia atmosferyczne. Są one najbardziej wymagające pod względem dostarczania do nich powietrza do spalania. Mimo, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, mogą być instalowane w wielu miejscach, to miejsca te powinno się ograniczyć jedynie do takich pomieszczeń, w których nie przebywają ludzie, umożliwiających spełnienie określonych warunków technicznych dotyczących nawiewu powietrza i wytworzenia odpowiedniego ciągu kominowego.Brak dostarczenia powietrza do spalania, czemu dodatkowo sprzyja obecnie stosowana, szczelna stolarka okienna i drzwiowa, zawsze powoduje wyrzut na pomieszczenie spalin zawierających tlenek węgla.Bezpieczeństwo użytkowników zapewni stosowanie urządzeń grzewczych z zamkniętą komorą spalania, do nich należą tzw. kotły turbo i kotły kondensacyjne. W tym przypadku spaliny są odizolowane od atmosfery pomieszczenia, a ich wyrzut odbywa się pod wpływem pracy wentylatora. W przypadku braku skutecznego wyrzutu spalin, elementy zabezpieczające natychmiast wyłączają urządzenie.”

Fot. BOSCHFot. BOSCH
Kotły dwufunkcyjne znakomicie sprawdzają się w niewielkich mieszkaniach i małych domach z jedną łazienką, zamieszkałych przez 1-4 osób, z położonymi blisko siebie odbiornikami wody. Im punkt poboru znajduje się dalej od kotła, tym dłużej czeka się, by z kranu popłynęła ciepła woda, i tym większe są jej straty. Niemniej jednak, by móc z takiego urządzenia komfortowo korzystać, należy zadbać o to, miał on odpowiednią moc. W domach czy mieszkaniach z dwiema lub więcej, oddalonymi od siebie łazienkami, lepszym rozwiązaniem zdaje się być kocioł jednofunkcyjny z zasobnikiem wolnostojącym lub wbudowanym.

Tabela z rodzajami kotłów
Alternatywą dla powyższych rozwiązań są urządzenia z wbudowanym zasobnikiem: warstwowym lub z wężownicą, które sprawdzą się w niewielkich mieszkaniach, gdzie nie ma miejsca na klasyczny zestaw kocioł-zasobnik, a jednocześnie użytkownicy oczekują komfortu podczas jednoczesnego korzystania z kilku punktów poboru wody. Zasada działania takiego kotła polega na tym, że znajdujący się w kotle zewnętrzny wymiennik płytowy podgrzewa wodę i dostarcza ją do wbudowanego zasobnika o różnej, zależnej od modelu kotła oraz producenta pojemności. W przypadku urządzenia z zasobnikiem warstwowym wpływ na ilość dostępnej c.w.u. ma zarówno pojemność zasobnika, jak i moc grzewcza kotła.

Na czym polega różnica pomiędzy kotłem jednofunkcyjnym a dwufunkcyjnym?Odpowiada ekspert - Jarosław Boratyński, Trener Bosch Termotechnika
„W zależności od potrzeb i wymagań klientów z oferty dostępnej na rynku można wybierać pomiędzy kotłami jedno- i dwufunkcyjnymi. Urządzenia dwufunkcyjne są najlepszym rozwiązaniem do mieszkań i domów z jedną łazienką i jedną kuchnią.Do urządzeń jednofunkcyjnych można z kolei podłączyć zasobnik, który pozwala na uzyskanie większego komfortu ciepłej wody użytkowej, co stanowi znakomite rozwiązanie w przypadku domów z co najmniej dwiema łazienkami, z większymi wymogami komfortu c.w.u. np. większe wanny lub panele prysznicowe z funkcją masażu.Kocioł dwufunkcyjny służy do zasilania centralnego ogrzewania i jednocześnie spełnia rolę przepływowego podgrzewacza ciepłej wody użytkowej. Kocioł jednofunkcyjny pełni zaś rolę grzewczą w układzie centralnego ogrzewania, ale (o czym nie wszyscy pamiętają) może również współpracować z zasobnikiem ciepłej wody i tym samym również zapewniać pośrednio zaopatrzenie w ciepłą wodę. Głównym elementem, który trzeba wziąć pod uwagę, podejmując decyzję, jest właśnie różnica w sposobie przygotowywaniu ciepłej wody.Przed zakupem powinniśmy się dobrze zastanowić, jakie są nasze wymagania dotyczące ilości ciepłej wody. Musimy odpowiedzieć sobie na liczne pytania: czy będziemy mieć (mamy) standardową wannę, standardowe baterie, mały domek lub mieszkanie i wystarczy nam kocioł dwufunkcyjny? Czy może jednak nasze wymagania dotyczące przede wszystkim ilości ciepłej wody są wyższe i potrzebujemy kocioł, który zapewni dostateczny komfort przy większych wannach, lepszych bateriach bądź panelu prysznicowym z dyszami masującymi o wydajności c.w.u. dochodzącej nawet do 30 l/min? W tym przypadku bardziej odpowiedni będzie kocioł jednofunkcyjny z zasobnikiem o odpowiednio dobranej wielkości.”

C. Kotły wiszące i stojące

Cechą kotłów wiszących jest kompaktowa budowa i niewielkie gabaryty, pozwalające na lokalizację w dowolnym miejscu. Mają one niewielką pojemność wodną, dlatego woda po załączeniu się kotła szybko się nagrzewa, ale też – po jego wyłączeniu – szybko wychładza. Najlepiej sprawdzają się, współpracując z nowoczesnymi instalacjami c.o. o niewielkim zładzie.

Fot. BOSCHKotły stojące są większe, cięższe i nie mają zabudowanej pompy obiegowej. Dzięki dużej pojemności wodnej wymiennika bezproblemowo współpracują z instalacjami grzewczymi starego typu, dla których charakterystyczne są rury o dużym przekroju i starego typu grzejnikach. Kotły te po uruchomieniu dłużej nagrzewają wodę do żądanej temperatury, ale jednocześnie wolniej się ona wychładza, co oznacza, że kocioł rzadziej się załącza. Zasadniczo kotły wiszące mogą być jedno- lub dwufunkcyjne, podczas gdy kotły stojące są zwykle jednofunkcyjne.