Etap 1 – wznoszenie warstwy konstrukcyjnej

Pustaki jako warstwa nośna, materiał izolacyjny oraz osłona w postaci elewacji z cegieł – tak w przybliżeniu wygląda ściana trójwarstwowa. Zwykle buduje się ją w dwóch etapach. Poniżej opisujemy pierwszy z nich

Budowa ściany trójwarstwowej w dwóch etapach izolację z wełny i elewację układa się dopiero-po pokryciu dachu
Trójwarstwową przegrodę zewnętrzną można wznosić na dwa sposoby. Pierwsze rozwiązanie to stawianie wszystkich warstw na raz, przed wykonaniem dachu. Drugie zakłada rozłożenie budowy na dwa etapy. Najpierw wykonywana jest warstwa nośna, a dopiero po przykryciu budynku dachem dokłada się materiał izolacyjny oraz muruje elewację z cegieł. Wybór sposobu wznoszenia ściany należy do wykonawcy, ponieważ normy budowlane nie narzucają budowy ani w jednym, ani w dwóch etapach. Jednak ze względu na kilka istotnych szczegółów technologia dwuetapowa ma przewagę nad jednoetapową.

Dlaczego w dwóch etapach?

Po pierwsze, wybudowany dach pozwoli uchronić materiał izolacyjny przed nasiąkaniem wodą podczas budowy. Styropian jest mało nasiąkliwy, więc jest to zaleta ważna przede wszystkim dla tych, którzy ocieplają budynek wełną. Opady deszczu mogą przyczynić się do osłabienia właściwości tego materiału izolacyjnego. Jeśli wełna zamoknie, należy odczekać aż do jej całkowitego wyschnięcia, co często pochłania znaczną ilość czasu. Błędem jest układanie przesiąkniętej wilgocią wełny, ponieważ na ścianie mogą później pojawić się plamy; istnieje również ryzyko powstawania grzybów i pleśni. Przykrycie całej konstrukcji dachem pozwala zminimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia tego problemu. Kolejnym argumentem przemawiającym na korzyść metody dwuetapowej jest ochrona cegły elewacyjnej przed uszkodzeniami, do których mogłoby dojść podczas wykonywania prac przy budowie dachu. Wylewanie stropu betonem zawsze stwarza niebezpieczeństwo zabrudzenia elewacji. Generuje to niepotrzebne koszty czyszczenia. Co więcej, w niektórych przypadkach oczyszczenie powierzchni cegieł może się okazać niemożliwe. Gdy stawiamy ścianę osłonową po zakończeniu budowy dachu, unikamy tego ryzyka.

Fundament i układanie pierwszych pustaków

Jak w przypadku każdej przegrody zewnętrznej, budowę ściany trójwarstwowej rozpoczynamy od wylania fundamentów. Należy przy tym pamiętać, że ściana trójwarstwowa, uważana za najbardziej optymalną konstrukcję muru, jest także najcięższą. Trzeba ją oprzeć na solidnym fundamencie - ława fundamentowa musi być odpowiednio szeroka. Z tego względu decyzję o budowie ściany z trzech warstw należy podjąć już na etapie wybierania projektu. - Jeśli inwestor zdecyduje się później, możliwe jest jeszcze oparcie przegrody na specjalnych konsolach, które przenoszą obciążenia na ścianę nośną. Oczywiście pod warunkiem, że jest ona wystarczająco wytrzymała – mówi Krzysztof Omilian, ekspert z firmy Röben.

Kotwy łączące wszystkie warstwyPo wylaniu fundamentu należy wykonać izolację poziomą. Pierwszy rząd pustaków musi być ułożony na grubej warstwie mocnej zaprawy, np. cementowej lub cementowo-wapiennej. Ważne jest dokładne wypoziomowanie pierwszej warstwy, ponieważ później nie można już wyrównać większych różnic wysokości. Następnie należy „wyciągnąć” naroża, czyli ułożyć w nich minimum trzy warstwy pustaków, tak, by w rogu kolejne elementy były ustawione prostopadle do pustaków z niższej warstwy. Dopiero potem wypełnia się wolne przestrzenie między narożnikami.

Wybór zaprawy oraz dalsze murowanie

Zaprawę trzeba dobrać specjalnie do rodzaju elementów konstrukcyjnych. Pomaga to zminimalizować ryzyko występowania mostków termicznych. Przykładowo, do standardowo wykończonych pustaków z ceramiki poryzowanej przeznaczone są zaprawy lekkie ciepłochronne. Spoina powinna mieć grubość ok. 10 mm. Natomiast szlifowane pustaki ceramiczne umożliwiają zastosowanie zaprawy klejowej, z cienką spoiną na 2-3 mm. Zaprawa klejowa nie może być zbyt rzadka – po zanurzeniu w niej pustaka na głębokość ok. 5 mm powinna na nim zostać dostateczna ilość zaprawy, żeby umożliwić połączenie z następnym bloczkiem. Bez względu na to, czy pustaki są zwykłe czy szlifowane, kolejne bloki osadza się w zagłębienie pionowe sąsiedniego pustaka, czyli tak zwaną metodą pióro - wpust. Dzięki tym wyprofilowanym zazębieniom elementy szczelnie przylegają i zaprawę stosuje się na większości powierzchni muru jedynie w spoinach poziomych. Spoiny pionowe wypełnia się zaprawą tylko w miejscach, gdzie pustaki były przycinane, przy łączeniu ścian kotwami oraz w narożnikach. Trzeba przy tym pamiętać, że pustaki wsuwa się w żłobienie od góry do dołu, a nie z boku.

Kotwienie jest konieczne

Murując ścianę trójwarstwową dwuetapowo, nie można postrzegać żadnej warstwy jako samodzielnej konstrukcji. W drugim etapie pustaki muszą zostać skutecznie połączone z izolacją i elewacją. W tym celu w trakcie wznoszenia konstrukcji nośnej trzeba wmurować w nią kotwy, które później złączą wszystkie warstwy. Kotwy najczęściej wykonane są ze stali nierdzewnej. Aby umożliwiać ruchy ścian, np. pod wpływem zmian temperatury, nie powinny być zbyt grube. Warto dodać, że w systemie pustaka szlifowanego kotwy mocujące montuje się przez nawiercanie ściany lub stosuje się atestowane kotwy płaskie. Jeśli przegroda murowana jest z pustaków tradycyjnych, kotwy należy umieścić w zaprawie podczas murowania. Aby zapewnić stabilność całej konstrukcji, powinny być osadzone w każdej warstwie co najmniej na głębokość kilku centymetrów. Jeśli spoiny w ścianie osłonowej wystąpią na innej wysokości niż w nośnej, kotwy należy wygiąć tak, by opadały na zewnątrz. Na 1 m² powierzchni zwykle stosuje się ok. 5 kotew, ale przy brzegach ściany, np. wokół otworów okiennych, powinno być ich więcej.

Etap 2 – montaż izolacji i warstwy osłonowej

W drugim etapie budowy ściany trójwarstwowej układa się izolację i muruje elewację z cegiełPustaki jako warstwa nośna, materiał izolacyjny oraz osłona w postaci elewacji z cegieł – tak w przybliżeniu wygląda ściana trójwarstwowa. Zwykle buduje się ją w dwóch etapach. Poniżej opisujemy drugi z nich

W pierwszym etapie wzniesiona została warstwa konstrukcyjna, czyli przenosząca obciążenia. Następnie budynek przykryto dachem, który skutecznie ochroni ściany przed zawilgoceniem. Przyszedł więc moment na dodanie materiału izolacyjnego, który jest odpowiedzialny za termoizolacyjność budynku, a więc w największej mierze zapewnia późniejszą energooszczędność. Ostatni krok to wymurowanie ściany osłonowej, która nie tylko ochroni całą konstrukcję przed działaniem niekorzystnych czynników atmosferycznych czy uszkodzeniami mechanicznymi, ale także nada jej piękny wygląd. Ściana trójwarstwowa to więc gwarancja niskich rachunków za ogrzewanie, długich lat bez potrzeby renowacji oraz niepowtarzalnej estetyki elewacji. Wszystko to pod warunkiem, że zostanie fachowo wykonana.

Izolacja ze szczeliną wentylacyjną

Materiał izolacyjny, najczęściej w postaci wełny lub styropianu, układa się na warstwie nośnej z pustaków. Warstwy łączy się za pomocą kotew, na które nałożone są tzw. talerzyki. Krążki te nie tylko dociskają ocieplenie, ale także, dzięki znajdującym się na nich kapinosom, umożliwiają ściekanie skraplającej się na metalu wody w dół. Chroni to izolację przed zawilgoceniem. Jeśli materiał izolacyjny to wełna, trzeba zadbać o dodatkową możliwość wentylacji. Między ociepleniem a warstwą elewacyjną powinno się zostawić szczelinę powietrzną o szerokości 2-4 cm. Szczelina ta pozwala odparować wilgoci, która może przedostać się do środkowej warstwy w wyniku skraplania się pary wodnej. Powinna się zaczynać ok. 30 cm nad ziemią i kończyć dopiero pod dachem. Aby zapewnić cyrkulację powietrza, na ścianie elewacyjnej należy zostawić puste spoiny pionowe lub zastosować specjalne puszki wentylacyjne, przez które powietrze będzie mogło wlatywać i wylatywać, osuszając wszystkie warstwy ściany.

Elewacja – warstwa osłonowa

Murowanie trzeciej i ostatniej warstwy rozpoczyna się od narożników. Naroża należy ułożyć schodkowo na wysokość około 5 warstw, dokładnie poziomując cegły. Po wykonaniu dwóch narożników w tej samej płaszczyźnie, można przystąpić do murowania przestrzeni między nimi. Prace należy rozpocząć od właściwego umieszczenia pasa uszczelniającego. Następnie, murując na folii pierwszą warstwę cegieł należy co drugą – trzecią fugę pionową pozostawić pustą (otwartą), aby umożliwić wentylację szczeliny powietrznej.

Jedną z najważniejszych zasad podczas murowania elewacji z cegieł klinkierowych jest mieszanie cegieł z różnych palet. Cegła jest produktem naturalnym i jej barwa zależy od składu mineralnego gliny, dlatego poszczególne partie klinkieru mogą nieznacznie różnić się od siebie odcieniem. Jest to zjawisko typowe, występujące u wszystkich producentów ceramicznych materiałów budowlanych. Granice dopuszczalnych różnic kolorystycznych określają normy budowlane, tłumacząc to specyfiką procesu technologicznego oraz właściwościami gliny. Przestrzeganie zasady, by mieszać cegły z kilku palet powoduje, że różnice są niedostrzegalne. Jest to szczególnie istotne w przypadku cegieł o nieregularnej kolorystyce lica, jak na przykład Röben burgund czy cieniowana.

Odpowiednia zaprawa zapobiegnie wykwitom

Ważne jest także stosowanie odpowiedniej zaprawy, przeznaczonej specjalnie do klinkieru. Użycie innej zaprawy, szczególnie zawierającej wapno, może prowadzić do powstawania na murze wykwitów. Te białe, nieestetyczne zacieki powstają na skutek wymywania na powierzchnię muru soli rozpuszczonych pod wpływem działania wody lub wilgoci.

Zaprawę należy przygotować zgodnie z zaleceniami producenta. Ważna jest tu przede wszystkim odpowiednia konsystencja, czyli właściwa proporcja suchej zaprawy i wody. Po zakończeniu murowania fragmentu muru, należy usunąć z jego licowej powierzchni zabrudzenia, a fugi wyczyścić suchym pędzlem. Po zakończeniu prac należy lekko zwilżyć spoinę.

Kolejnym istotnym czynnikiem, który pomoże uniknąć wykwitów, jest ochrona przed wilgocią, zarówno przed murowaniem, jak i w trakcie prac. Ze względu na proces wiązania samej zaprawy nie powinno się dopuszczać do zawilgocenia cegieł na placu budowy. Przed zawilgoceniem od strony gruntu ochroni umieszczenie cegieł na paletach. Natomiast od góry klinkier należy przykryć folią budowlaną, co zapobiegnie zawilgoceniu cegieł w razie deszczu. Zalecane jest również rozłożenie murowania elewacji na dwa etapy. Po wzniesieniu muru z cegieł, należy zabezpieczyć jego górną warstwę przed penetracją wody z opadów atmosferycznych. Następnie po około czterech tygodniach można rozpocząć fugowanie. Zdecydowanie odradza się wykonywania fug w czasie niesprzyjających warunków pogodowych, przede wszystkim w przypadku deszczu i temperatury poniżej 5°C.

Dylatacje

Oprócz uszczelnień gwarantujących ochronę przed wilgocią, elewacja z cegły klinkierowej wymaga wykonania dylatacji, czyli kilkumilimetrowych szczelin pomiędzy większymi fragmentami muru. Jest to konieczne, ponieważ ściany zewnętrzne poddawane są różnym naciskom i zmianom obciążenia. Jedna ściana może pracować inaczej niż przegroda z nią sąsiadująca, chociażby ze względu na różny stopień nasłonecznienia. Zaniechanie wykonania dylatacji może doprowadzić do powstawania rys i pęknięć. Szczelinę dylatacyjną wypełnia się masą elastyczną.

Uwaga na trudne miejsca

Zwykle przyjmuje się, że ściany trójwarstwowe są mniej podatne na błędy wykonawcze niż jednowarstwowe, ponieważ izolacja cieplna pozwala zabezpieczyć potencjalne mostki termiczne. Mimo to, kształtowanie przegrody z trzech warstw wymaga szczególnie precyzyjnego wykonania tych fragmentów ściany, przez które może uciekać ciepło. Są to najczęściej nadproża oraz podokienniki, ponieważ przy otworach okiennych i drzwiowych zostaje przerwana ciągłość materiału izolacyjnego. Warto w tym miejscu podkreślić, że w przypadku ściany trójwarstwowej trzeba wykonać dwa osobne nadproża – dla warstwy nośnej oraz dla elewacji. - Murując nadproża warto skorzystać z elementów gotowych. Dotyczy to zarówno warstwy nośnej, jak i elewacyjnej. Głębokość podparcia dla prefabrykowanego nadproża musi wynosić co najmniej 11,5 cm – mówi Krzysztof Omilian z firmy Röben, produkującej ceramikę budowlaną.

Dzięki starannemu wymurowaniu nadproży i podokienników z prefabrykowanych elementów gotowych, można w dużej mierze ograniczyć straty ciepła, głównie za sprawą dokładnego dostosowania ich wymiarów do konstrukcji ściany. Na koniec warto dodać, że aby uniknąć mostków termicznych, okna w ścianie trójwarstwowej należy osadzić w płaszczyźnie ocieplenia.