Nie zawsze możliwe jest zapewnienie im odpowiedniego komfortu świetlnego poprzez zamontowanie dodatkowych okien. Wyjściem z tej sytuacji jest albo oświetlenie sztuczne, albo instalacja świetlików.

Co to jest świetlik?

Jest to konstrukcja składająca się z najczęściej metalowej (aluminium, stal) ocieplonej ramy (dostępne są też świetliki drewniane) i przejrzystego wypełnienia (szkło zbrojone, akryl, poliwęglan), montowana na dachu i przeznaczona do doświetlenia pomieszczeń światłem naturalnym. Umożliwia ona zapewnienie naturalnego oświetlenia w budynkach, w których z różnych względów nie można zamontować okien. Świetliki mogą być instalowane na niemal każdym rodzaju dachu – płaskim i skośnym, w obiektach o różnym przeznaczeniu – budynkach mieszkalnych (doprowadzają naturalne światło np. do korytarzy, piwnic, garderób, łazienek, holi itp.), przemysłowych (doświetlenie hal, magazynów, garaży), obiektach handlowych, restauracjach itp. Najczęściej montowane są na dużej wysokości, poza bezpośrednim zasięgiem użytkownika, dlatego też pozbawione są wielu funkcji charakterystycznych dla okien dachowych (np. funkcji obrotowej). Świetliki pełnią nie tylko funkcję użyteczna (doświetlając wnętrza), ale też dekoracyjną – zamontowane w restauracjach czy galeriach handlowych, pomagają stworzyć wyjątkowy nastrój, szczególnie po zapadnięciu zmroku.

Walorem tych konstrukcji jest trwałość, szczelność, brak potrzeby konserwacji. Dostarczają naturalne światło tam, gdzie wcześniej było ono niedostępne, lub stanowią dodatkowe źródło światła w pomieszczeniach wyposażonych w okna. Tym samym korzystnie wpływają na samopoczucie przebywających we wnętrzach osób, umożliwiają zwiększenie wydajności pracy, a także – poprzez rozjaśnienie wnętrz - pozyskanie dodatkowej powierzchni roboczej, magazynowej itp.

Materiały

Kopuła świetlika wykonana może być z:

- szkła zbrojonego – np. może to być pakiet szybowy wypełniony gazem szlachetnym, z wewnętrzną szybą pokrytą powłoką niskoemisyjną i z zewnętrzną szybą hartowaną;
- dwu-, trzy- lub czterowarstwowego akrylu;
- poliwęglanu litego i komorowego – cechuje go lekkość, odporność na uszkodzenia mechaniczne, w tym rozbicie, znakomita odporność na ekstremalne temperatury (zachowuje swoje właściwości w temp. -40 do +130°C, bardzo dobra przepuszczalność promieni słonecznych, niewielkie straty ciepła, szczelność).

Z kolei rama może być wykonana z:

- drewna – np. sosnowego, impregnowanego próżniowo i malowanego lakierem akrylowym;
- blachy stalowej ocynkowanej,
- blachy aluminiowej,
- laminatu poliestrowo-szklanego.

Świetliki z funkcją otwierania, przewietrzania itp. Mogą być sterowane ręcznie (otwieracza śrubowego z wczepianą korbą o regulowanej długości) lub mechanicznie (przy pomocy siłownika mechanicznego). Siłowniki elektryczne mogą być uruchamiana przyciskami z dowolnego miejsca w budynku lub zdalnym pilotem. System sterowania może zostać uzupełniony o centralkę pogodową z czujnikami deszczu i wiatru. Świetlikami można sterować oddzielnie lub połączyć je w system i otwierać jednocześnie wszystkie lub poszczególne sekcje.

Rodzaje świetlików

Świetliki dostępne są jako stałe, otwierane (uchylane - umożliwiające przewietrzanie, oddymianie, wyposażone w moskitierę, obsługiwane ręcznie lub elektrycznie; pełniące funkcję wyłazów dachowych); oferowane są w różnych kształtach i wymiarach. Generalnie można je podzielić na:
- świetliki tradycyjne;
- świetliki rurowe (tunelowe).

W zależności od sposobu doświetlania wnętrz można je podzielić na:

- punktowe – montowane pojedynczo, ich zadaniem jest dostarczenie naturalnego światła do konkretnego miejsca. Przy ich pomocy można rozjaśnić zarówno niewielkie pomieszczenia (np. biura, pomieszczenia techniczne itp.), jak i doprowadzić oświetlenie naturalne do wyznaczonym miejsc w dużej hali. Zastosowanie świetlików punktowych pozwala na zapewnienie komfortowych warunków przebywania w danych punkach dużej przestrzeni bez konieczności montowania na dachu pasm świetlnych;
- pasma świetlne – duże konstrukcje, przeznaczone do doświetlania większych przestrzeni.

1. Świetliki tradycyjne

Montowane są w połaci dachowej i służą do doświetlania znajdującej się pod nią przestrzeni. Dostępne są w różnych kształtach i wymiarach. Bardzo ważny jest ich odpowiedni dobór i montaż – rodzaj świetlika powinien być dostosowany do potrzeb konkretnego obiektu.

Ze względu na kształt świetliki można podzielić na:

- płaskie – wbudowany w połać dachu, stanowi jego uzupełnienie; może być niewielki (np. świetlik przypominający wyglądem okno połaciowe, stały lub otwierany - z funkcją przewietrzania, oddymiania, wyłazu dachowego), z wypełnieniem z płyt poliwęglanowych, akrylowych lub szkła, bądź też wykonany z długich arkuszy płyt poliwęglanowych, przeznaczone do montażu na dachach skośnych, o przynajmniej minimalnym spadku;
- piramidowe – mają charakterystyczny kształt ostrosłupa o kwadratowej lub prostokątnej podstawie; dostępne są jako stałe lub otwierane z manualnymi i mechanicznymi systemami otwierania, piramida wykonana jest najczęściej z poliwęglanowych lub akrylowych płyt komorowych, przejrzystych lub barwionych, może być też zbudowana z odpornego na obciążenia mechaniczne, warunki atmosferyczne i ekstremalne wahania temperatur szkła; świetliki te znajdują zastosowanie na dachach płaskich;
- łukowe – mają podstawę prostokąta lub kwadratu, w przekroju przypominają łuk; przeszklenie wykonane jest z płyt akrylowych lub poliwęglanowych;
- kopułkowe – mają podstawę w formie prostokąta lub kwadratu i kopułę w kształcie prostokątnym, kwadratowym, okrągłym, sferycznym itp.; przekrycie wykonane jest z giętej, akrylowej lub poliwęglanowej płyty w kształcie kopułki; dostępne jako stałe lub – po wbudowaniu siłownika – z funkcją przewietrzania pomieszczeń; mogą mieć wbudowaną funkcję oddymiania (otwarcie na sygnał z czujki powietrznej); przeznaczone są do bezpośredniego doświetlania pomieszczeń.

2. Świetliki rurowe

Podobnie jak tradycyjne, dostarczają do pomieszczeń światło naturalne; różnią się jednak od nich konstrukcją. Świetlik rurowy zbudowany jest z kopuły, kołnierza, rury światłonośnej, ramy sufitowej oraz rozpraszacza pryzmatycznego i przezroczystego. Dzięki światłonośnej, wykonywanej ze znakomitej jakości materiałów refleksyjnych o zwiększonym współczynniku odbicia, rurze może on dostarczać oświetlenie do pomieszczeń, które nie stykają się bezpośrednio ze ścianami zewnętrznymi lub dachem (a tym samym nie ma możliwości zapewnienia w nich komfortu świetlnego poprzez montaż okien czy tradycyjnych świetlików dachowych).

Świetliki rurowe mogą być montowane w połaci dachowej (dach płaski i spadzisty) lub w ścianie bocznej obiektu. Przeznaczone są one do doświetlania pomieszczeń, które nie mają dostępu do otworów okiennych (garderoba, łazienka, korytarz), piwnic, pomieszczeń ciemnych, o niewielkiej powierzchni okien lub z oknami od strony północnej, lokali biurowych, klatek schodowych, garaży itp. Należy przy tym pamiętać, że skuteczność oświetlenia zależy od odległości pomiędzy kopułką a rozpraszaczem – im jest ona krótsza, tym lepsza jakość światła, a także od miejsca montażu kopułki – optymalna jest południowa połać dachu.

Wyróżnić można wśród nich:

- świetliki z giętką rurą światłonośną – giętka rura pozwala omijać przeszkody konstrukcyjnew budynku, przy ich pomocy możliwe jest dostarczenie światła do najbardziej oddalonych od dachu i ścian zewnętrznych pomieszczeń budynku;
- świetliki ze sztywną rurą światłonośną – rura transportująca światło nie jest elastyczna, co ogranicza zastosowanie świetlika do oświetlania tylko miejsc zlokalizowanych niedaleko ściany bocznej lub dachu; walorem tego rozwiązania jest większa efektywność świetlna tych urządzeń (mniejsze straty światła w rurze ze względu na brak załamań).

Interesującą cecha świetlików rurowych jest to, że można w nich zainstalować oprawę oświetleniową – w ten sposób wieczorami i nocą może on pełnić funkcję lampy.
Zasada działania tych urządzeń jest bardzo prosta – zamontowana na dachu kopuła absorbuje promienie słoneczne, które następnie kierowane są do rury. Odbite od jej wnętrza, trafia do zamontowanego w stropie rozpraszacza pryzmatycznego lub matowego, a za jego pośrednictwem – do pomieszczenia. Światło dostarczone przez świetlik rurowy jest niespolaryzowane, równomiernie oświetla wnętrze, cechuje się wysokim współczynnikiem oddawania barw (znacznie lepszym niż światło sztuczne). Jego charakterystyczną cechą jest też brak refleksów na powierzchniach typu ekran telewizora, monitor.

Świetliki rurowe są urządzeniami bardzo estetycznymi – widoczny wewnątrz pomieszczenia rozpraszacz przypomina wyglądem plafon sufitowy, natomiast kopułka na dachu przypomina okno dachowe. Świetliki te mogą też być montowane w pomieszczeniach piwnicznych – rura światłonośna wprowadzona jest poniżej poziomu gruntu, a kopuła osadzona w opasce budynku.

Pasma świetlne

Przeznaczone są do doświetlania dużych przestrzeni – hal, magazynów, restauracji, obiektów handlowych itp. Umieszczane są najczęściej wzdłuż kalenicy, w poprzek lub równolegle do niej. Zbudowane są z profili aluminiowych lub stalowych oraz płyt poliwęglanowych. Mogą być płaskie, dwuspadkowe lub mieć przekrój łukowy. Posadowione są na cokołach, które wynoszą je ponad poszycie dachu.

Pasma świetlne nie tylko rozjaśniają wnętrza, poprawiają komfort przebywania w nich, sprzyjają oszczędności energii, ale też uatrakcyjniają architekturę obiektu oraz pozwalają na wprowadzenie do wnętrz niepowtarzalnej atmosfery. Funkcja dekoracyjna jest szczególnie atrakcyjna w restauracjach, hotelach czy galeriach handlowych – pasma świetlne pozwalają na nadanie doświetlanym nim wnętrzom romantycznego charakteru. Jednocześnie są one bezpieczne w użytkowaniu: szczelne, trwałe, odporne na działanie warunków atmosferycznych; pozwalają na szybkie spływanie wody deszczowej, śniegu.