Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) z dużym zaniepokojeniem przyjmuje wyniki wspólnych działań Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Inspekcji Handlowej (IH) oraz Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) związanych z kontrolą importowanych urządzeń grzewczych na polskiej granicy, które opublikowano 24 października 2025 r. Jednocześnie w pełni popieramy te działania, uznając je za konieczne dla przywrócenia przejrzystości i zaufania na rynku urządzeń grzewczych.

Fot. Pixabay.com

---

 

Z raportu organów kontrolnych, wynika, że aż 94% sprawdzonych na granicy modeli pomp ciepła wykazało istotne nieprawidłowości w zakresie formalnym − karty informacyjne produktów i deklaracje zgodności UE były nieprawidłowo sporządzone lub w ogóle ich brakowało, wykryto też błędy w etykietach efektywności energetycznej i dokumentacji technicznej. Wyniki kontroli spotkały się z dużym zainteresowaniem opinii publicznej.

 

PORT PC podkreśla, że problem z występowaniem takich nieprawidłowości nie odnosi się wyłącznie do importowanych pomp ciepła, ale szerzej – do systemu weryfikacji urządzeń grzewczych dopuszczonych do publicznego dofinansowania m.in. w programie „Czyste Powietrze”.

 

Wyniki kontroli potwierdzają zgłaszane wcześniej przez PORT PC uwagi dotyczące problemów w branży grzewczej – zwłaszcza braku wpisu do obowiązkowej bazy EPREL dla znacznej części urządzeń grzewczych (w tym kotłów na pellet oraz pomp ciepła), które mimo to znalazły się na liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM) w „Czystym Powietrzu”. Duża część pomp ciepła skontrolowanych przez UOKiK została zatrzymana właśnie z powodu braku wpisu do bazy EPREL, a więc de facto niedopuszczenia tych urządzeń do obrotu na terenie krajów Unii Europejskiej. Warto zaznaczyć, że pilna weryfikacja listy ZUM m.in. pod kątem egzekwowania tego obowiązku to postulat, który PORT PC wraz z innymi organizacjami branżowymi wielokrotnie zgłaszało od początku tego roku organom odpowiedzialnym za „Czyste Powietrze”.

 

Dlatego też PORT PC wyraża jednoznaczne poparcie dla działań UOKiK, uznając je za istotny precedens w egzekwowaniu przepisów unijnych dotyczących efektywności energetycznej i etykietowania produktów. Po raz pierwszy w Polsce przeprowadzono kontrolę urządzeń grzewczych pod kątem zgodności z obowiązkiem wpisu do bazy EPREL. To ważny krok w kierunku skutecznego nadzoru rynku, którego od dawna domagały się organizacje branżowe.

 

Kluczowe problemy: lista ZUM a obowiązek wpisu do EPREL

Warto przypomnieć, że wpis do bazy EPREL (European Product Database for Energy Labelling) jest w krajach Unii Europejskiej obowiązkowy dla wszystkich urządzeń objętych etykietowaniem energetycznym. To warunek konieczny, aby urządzenie grzewcze, takie jak kocioł na pellet, kocioł elektryczny lub pompa ciepła, mogło być legalnie wprowadzone do obrotu na terenie UE oraz objęte krajowymi programami wsparcia jak „Czyste Powietrze”. Brak takiego wpisu oznacza, że produkt nie spełnia wymogów prawa unijnego i nie może być oferowany ani sprzedawany w UE.

 

W Polsce ten obowiązek nie był dotychczas egzekwowany. Już na początku 2025 r. trzy organizacje branżowe: PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska alarmowały Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), że w niektórych kategoriach listy ZUM w programie „Czyste Powietrze”, znaczna część urządzeń nie jest wpisana do bazy EPREL. W przypadku kotłów na biomasę dotyczyło to około 60% tych urządzeń, a w przypadku pomp ciepła – około 50%. Organizacje postulowały wprowadzenie miesięcznego terminu obowiązkowej weryfikacji wpisu do EPREL dla urządzeń, które już znajdują się na liście ZUM. Jednak, to właśnie MKiŚ opóźniło ten obowiązek do 15 grudnia 2025 r.

 

Systematyczną weryfikację wpisów do bazy EPREL dla nowych urządzeń dodawanych do listy ZUM operator programu rozpoczął dopiero od maja 2024 r. W efekcie, do tego czasu na listę ZUM mogły trafiać urządzenia niewpisane do EPREL, mimo że formalnie nie były dopuszczone do obrotu. Wyniki kontroli UOKiK, IH i KAS potwierdzają, że wcześniejszy brak weryfikacji oraz skutecznych kontroli granicznych umożliwił obecność w obrocie urządzeń niezgodnych z prawem.

 

Wprowadzenie wymogu wpisu do bazy EPREL potwierdziło skalę wcześniejszych nieprawidłowości. W 2025 roku, po narzuceniu obowiązku weryfikacji wpisów, liczba kotłów na biomasę w europejskiej bazie EPREL wzrosła z ok. 2200 do ponad 4500 urządzeń. Tak gwałtowny wzrost potwierdza, że przez długi czas na listę ZUM trafiały produkty niespełniające wymogów prawa unijnego i formalnie niedopuszczone do obrotu w UE, co jednocześnie potwierdza zasadność interwencji organizacji branżowych.

 

Apel i rekomendacje PORT PC:

Kierując się troską o interesy konsumentów, w tym beneficjentów programów wsparcia, PORT PC w związku z zaistniałą sytuacją ponownie apeluje o:

•     natychmiastową kontrolę całej listy ZUM dla urządzeń grzewczych w programie „Czyste Powietrze”, w tym już wcześniej wpisanych na tę listę – w celu sprawdzenia, czy zostały zarejestrowane w bazie EPREL oraz czy informacje o produkcie są zgodne z tą bazą;
•     ścisłą współpracę MKiŚ oraz NFOŚiGW z UOKiK, IH i KAS w celu eliminacji z dofinansowań urządzeń niespełniających wymagań prawnych (np. kotłów na pellet z możliwością montażu rusztu awaryjnego);
•     przyspieszenie wprowadzenia skutecznych mechanizmów nadzoru rynku, które uniemożliwią dopuszczanie do dotacji urządzeń niezgodnych z prawem unijnym.

Środki publiczne powinny wspierać wyłącznie urządzenia spełniające wymogi prawa unijnego. Beneficjenci programu muszą mieć gwarancję, że finansowane urządzenia są legalne, bezpieczne i zgodne z obowiązującymi standardami jakości.
Jednocześnie PORT PC rekomenduje:

•     natychmiastowe usunięcie z listy ZUM urządzeń, które nie są wpisane do bazy EPREL lub przy wpisie na listę ZUM podano dla nich nieaktualne/błędne dane (np. przypisując nieprawdziwe wysokie klasy energetyczne urządzeniom, które formalnie takich klas nie mają);
•     przeprowadzenie kampanii edukacyjnej dla instalatorów i klientów – o znaczeniu wpisu do bazy EPREL jako warunku legalności sprzedaży i bezpieczeństwa zakupu;
•     powrót do współpracy między MKiŚ, NFOŚiGW, IOŚ-PIB a organizacjami branżowymi w celu przywrócenia przejrzystości i zaufania do polskiego rynku urządzeń grzewczych.

Jak podkreśla Paweł Lachman, prezes zarządu PORT PC − Skuteczny nadzór rynku i równe zasady dla wszystkich producentów są fundamentem zdrowego rozwoju branży. Uczciwi przedsiębiorcy muszą mieć pewność, że rynek chroni tych, którzy działają zgodnie z prawem i standardami obowiązującymi w całej Unii Europejskiej.