W przypadku jakichkolwiek zmian sposobów użytkowania budynków, prac modernizacyjnych lub remontowych jest to jeszcze bardziej istotne. Tragicznym przykładem nieprzemyślanego działania był pożar budynku socjalnego w Kamieniu Pomorskim w 2009 roku.

W nocy z 12 na 13 kwietnia 2009 roku, z powodu zwarcia instalacji elektrycznej na korytarzu pierwszego piętra domu socjalnego, doszło do wybuchu pożaru, w wyniku którego zginęły 23 osoby. Zwarcie nie wystąpiłoby, gdyby instalacja elektryczna działała poprawnie. Jednak pożar może zostać wywołany wieloma przyczynami, nie tylko z powodu zwarcia. Dlaczego ogień tak szybko się rozprzestrzenił i dlaczego tak wiele osób zginęło i to nie tylko z powodu ognia?

Nieodpowiednie materiały budowlane

Specjaliści i obserwatorzy są zgodni co do jednego – z powodu braku spełnienia wymogów bezpieczeństwa przeciwpożarowego, pożar rozprzestrzenił się bardzo szybko. „Mam duże zastrzeżenia co do jakości materiałów, z których wybudowany był hotel. Jeżeli kilka godzin po wybuchu pożaru jeszcze tli się ogień, to mówi samo za siebie” – zauważa wojewoda zachodniopomorski Marcin Zydorowicz.

Raport Wstępny Zespołu Komendanta Głównego PSP ds. analizy przebiegu działań ratowniczych prowadzonych w dniu 13.04.2009 r. oraz oceny bezpieczeństwa pożarowego obiektu w Kamieniu Pomorskim przy ul. Wolińskiej 11[2] potwierdził przypuszczenia. Z raportu wynika, że budynek socjalny w Kamieniu Pomorskim nie spełniał podstawowych standardów bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Na rozwój pożaru wpłynęły elementy łatwopalne znajdujące się na drogach ewakuacyjnych. Pomimo, iż akcja ratownicza była bardzo szybka i sprawna, niestety nie udało się uratować wszystkich.

To pokazuje, jak istotną rolę odgrywa bezpieczeństwo przeciwpożarowe w dzisiejszym budownictwie. Niepalne materiały, nierozprzestrzeniające ognia rozwiązania, ognioodporne konstrukcje oraz systemy aktywnej ochrony przeciwpożarowej to elementy, na które powinno się zwracać uwagę podczas budowania i remontowania budynków.

Niedostosowane wymagania

Zgodnie z wyżej wymienionym raportem budynek w Kamieniu Pomorskim spełniał wymagania ochrony przeciwpożarowej z lat 70-tych ubiegłego wieku. W momencie pożaru budynek nie spełniał obecnych standardów bezpieczeństwa pożarowego, w związku z zaostrzeniem przepisów i zmianą sposobu użytkowania budynku. Niedostosowanie rozwiązań budowlanych do przeznaczenia budynku przyczyniło się w ogromnym stopniu do tak szybkiego rozprzestrzenienia się pożaru. Budynek nie spełniał wymagań współczesnych przepisów techniczno-budowlanych, w szczególności w zakresie klasy odporności ogniowej elementów budowlanych i stopnia rozprzestrzeniania ognia, pomiędzy poszczególnymi lokalami oraz między nimi a drogami ewakuacyjnymi.

Zastosowane materiały do izolacji budynku były palne i nie stanowiły one zapory dla ognia. Jednocześnie w trakcie pożaru palące się materiały budowlane wydzielały znaczące ilości dymu, z jednej strony ograniczając widoczność, z drugiej uwalniając szkodliwe substancje do powietrza. W raporcie eksperci napisali między innymi, że już kilka minut po tym, jak dostrzeżono pożar, stężenie tlenku węgla było zabójcze.

„W trakcie oceny budynku przez straż pożarną przeoczono lub nie wzięto pod uwagę tego, z jakich materiałów jest on wykonany. A sądząc po szybkości rozprzestrzenienia się pożaru, w ścianach musiały znajdować się materiały łatwopalne, takie jak styropian lub pianka poliuretanowa” - powiedział Grzegorz Dzień, kierownik Zakładu Bezpieczeństwa Pożarowego Budynków Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie.

Materiał ma znaczenie

Jak wskazuje przypadek pożaru w Kamieniu Pomorskim, materiał ma znaczenie. Europejska klasyfikacja reakcji na ogień materiałów budowlanych pozwala określić, czy dany materiał jest palny oraz czy w trakcie pożaru wydziela szkodliwy dym i płonące krople, a także w jakich ilościach. Klasa A1 na produktach takich jak beton, skalna wełna czy stal, świadczy o ich niepalności. Oznacza to, że materiały takie nie palą się i nie wspomagają rozwoju pożaru. Klasie A1 nawet nie towarzyszy dodatkowa klasyfikacja z uwagi na dymotwórczość, bo zawierając co najwyżej minimalne domieszki materiałów organicznych, wyroby tej klasy praktycznie go nie wytwarzają. To maksymalnie ogranicza możliwość zatrucia szkodliwymi gazami oraz redukuje niebezpieczeństwo utraty widoczności w trakcie pożaru. Rozwiązania z niepalnych materiałów sklasyfikowanych jako A1 nie przyczyniają się do rozwoju pożaru i nie wspomagają rozprzestrzeniania się ognia w żadnych warunkach, nawet po rozgorzeniu. Oczywiście nie tworzą też płonących kropli, które mogłyby stanowić w pożarze dodatkowe zagrożenie dla ludzi i przebiegu akcji ratowniczej.

Bezpieczeństwo pożarowe obiektu a odpowiedzialność

W wyniku tragicznych wydarzeń w Kamieniu Pomorskim i przeprowadzonego śledztwa, dwoje pracowników, Krzysztof G., dyrektor Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Kamieniu Pomorskim i jego pracownica Barbara K., usłyszało zarzuty dotyczące "niedopełnienia szeregu obowiązków ciążących na nich w związku ze sprawowaniem zarządu nad budynkiem". Obowiązki te wynikały z przepisów m.in. o ochronie przeciwpożarowej. Przez ich zaniedbanie doprowadzono nieumyślnie do pożaru - poinformowała Małgorzata Wojciechowicz, rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Szczecinie. Podejrzanym grozi do 8 lat więzienia.

Ten przypadek uświadamia nam, że czasami odpowiadamy nie tylko za siebie i naszych najbliższych, ale też za innych ludzi, którzy również mają rodziny. Zastosowanie niepalnych materiałów do izolacji budynku, może spowolnić rozprzestrzenianie pożaru, dając więcej czasu na reakcję, więcej czasu na ucieczkę, więcej czasu na powstrzymanie ognia, a przede wszystkim więcej czasu na uratowanie zagrożonych ludzi. Niepalne materiały, takie jak wełna skalna, przyczyniają się do ograniczenia zasięgu pożaru i ułatwiają bezpieczną ewakuację w sytuacji wystąpienia ognia.