Fot: Flickr

Stelaże instalacyjne

Stelaże instalacyjne są odpowiedzią rynku sanitarnego na wzrastające wymagania klientów, odnośnie zabudowy i aranżacji łazienki. Pierwsze sprowadzone do kraju w roku 1995, stały się od razu wyzwaniem dla architektów wnętrz. Projekt instalacji uzależniony do tej pory w dużej mierze od konstrukcji budynku, mógł wreszcie ewoluować w kierunku wymagań indywidualnych klienta, a powstałe dzięki temu konstrukcje, są dziś ozdobą wielu mieszkań i domów.

Nadal można kupić stojącą miskę ustępową lub bidet, ale coraz chętniej kupujemy te podwieszane, mocowane na stelażach podtynkowych, bo umożliwiają eleganckie i wygodne zaaranżowanie łazienki. Dzięki nim na ścianach widać tylko ładne urządzenia, a wszystkie techniczne elementy (spłuczka, elementy przyłączeniowe) pozostają ukryte.

Zabudowa stelaży znacznie wycisza działanie przyborów sanitarnych. Niektóre modele renomowanych firm są wyciszone do tego stopnia, że praktycznie nie słychać napełniania wodą zbiornika. Jest też praktyczna, bo ułatwia sprzątanie podłogi i zachowanie większej higieny, a nad zabudowanym stelażem można wygospodarować miejsce na półeczki na drobiazgi łazienkowe lub zamykaną szafkę.

Odpowiednie wykorzystanie uniwersalnych stelaży podtynkowych do WC, może mieć duży wpływ na poprawę estetyki każdej łazienki i praktyczne wykorzystanie jej przestrzeni. Rosnąca popularność tego produktu sprawia, że na rynku bez problemu można otrzymać stelaż dopasowany do indywidualnych potrzeb klienta.

Fot: Flickr

Przeznaczenie

Pod nazwą "stelaże instalacyjne" kryje się obecnie wiele konstrukcji, które nie mają już wiele wspólnego ze swoim szwajcarskim pierwowzorem. Pierwsze stelaże, tzw. kombifixy, służyły do montażu zaledwie kilku wybranych przyborów sanitarnych, umożliwiając ukryte poprowadzenie podejść wodociągowych i kanalizacyjnych oraz późniejszy montaż przyboru.

Aktualna oferta stelaży oferowanych na rynku jest znacznie szersza i oprócz modeli standardowych tj. dla takich przyborów, jak: miska sedesowa, bidet, umywalka i pisuar, na rynku spotkamy też stelaże do:
- baterii podtynkowych i natynkowych,
- uchwytów ściennych i siedzisk w kabinie natryskowej,
- szachtowe, do obudowy pionów sanitarnych o wysokości do 3 lub 4 m,
- przyborów dla osób niepełnosprawnych.

Ostatnio coraz popularniejsze stają się też stelaże "modułowe", zbudowane z kilku ram łączonych bezpośrednio na placu budowy w dowolny profil montażowy. Wielu producentów oferuje różne rozwiązania stelaży w odniesieniu do tego samego przyboru sanitarnego, co jest związane z ich odrębną funkcjonalnością np. stelaż umywalkowy w wykonaniu standardowym lub przystosowany do montażu umywalek podwójnych, czy też umywalek dla osób niepełnosprawnych ze specjalnym cofniętym uchwytem dla syfonu podtynkowego. Z kolei stelaż do misek ustępowych może być np. wykonany w wersji dla przyboru wiszącego, jak też dla stojącego (w tym drugim przypadku ma za zadanie ukrycie zbiornika płuczącego w ścianie).

Fot: Flickr

Jaki stelaż

Stelaże do zabudowy suchej

To najpopularniejszy i najbardziej uniwersalny rodzaj. Można ustawić je przy ścianie murowanej i obudować lekką ścianką szkieletową albo umieścić w lekkiej ściance działowej mocowanej do podłogi i sufitu lub do podłogi i prostopadle do ściany.

Mają ramę z profili stalowych o dużej wytrzymałości i trwałości, zdolną do przenoszenia obciążeń pochodzących tak od przyboru sanitarnego, jak i jego użytkownika. Na ramie nośnej zamontowane są elementy wsporcze i uzbrojenie charakterystyczne dla przyboru, czy urządzenia. Rama, w zależności od producenta i serii, może mieć przy tym jednakowe wymiary dla wszystkich przyborów sanitarnych lub różnić się wysokością i szerokością, a także wytrzymałością (np. inna rama dla stelaża umywalkowego i inna dla misek sedesowych). Większość firm oferuje odpowiedni typ konstrukcji w zależności od typu zabudowy np. stelaże:
- do zabudowy niskiej (mniej popularne), o wysokości ramy nośnej 80 lub 90 cm;
- do zabudowy wysokiej (najbardziej popularne), o wysokości ramy nośnej od 110-130 cm;
- stelaże samonośne, o ramie wzmocnionej, wykonanej z profili o większym przekroju.

Stelaże do zabudowy suchej nie wymagają ciężkich ścianek osłonowych, można je przykrywać bezpośrednio płytą gipsowo-kartonową, przy czym rama stelaża staje się w tym wypadku profilem montażowym dla płyty. W odróżnieniu od konstrukcji do zabudowy mokrej, stelaże do zabudowy suchej mają znacznie więcej dostępnych rozwiązań i zastosowań i są bardziej uniwersalne.

Stelaże do zabudowy mokrej

Zbudowane są ze stalowej, blaszanej ramy, na której zamocowane są pozostałe elementy montażowe, np. uchwyty dla podejść wod-kan., śruby montażowe dla przyborów sanitarnych, zbiorniki płuczące. W wykonaniu specjalnym mogą być dodatkowo izolowane akustyczne i termicznie (stelaże do misek ustępowych). Sztywność, jak i wytrzymałość ramy jest tutaj niewielka, dlatego stelaże tego typu wymagają montażu na ścianie pełnej murowanej lub w jej wnęce o odpowiedniej wytrzymałości i nośności oraz dodatkowego obmurowania cegłą lub belitem. Wygodniejsze w montażu są stelaże z fabrycznie przygotowanymi bloczkami styropianowymi wypełniającymi wolną przestrzeń wewnątrz stelaża. Do takich bloczków można bezpośrednio po otynkowaniu tynkiem zbrojonym siatką przyklejać płytki ceramiczne.
Stelaże do zabudowy mokrej stanowią obecnie zdecydowaną mniejszość na rynku i coraz bardziej są wypierane przez stelaże do zabudowy suchej. Liczbę dostępnych obecnie rozwiązań ograniczono do czterech podstawowych przyborów sanitarnych: miski ustępowej, umywalki, bidetu i pisuaru. Są one średnio o połowę tańsze od tych do zabudowy lekkiej, ale ich montaż jest bardziej praco- i czasochłonny. Ponadto stelażem do zabudowy lekkiej można bez problemu zastąpić stelaż do zabudowy ciężkiej. Odwrotna zamiana nie jest już oczywiście możliwa.

Dobór wysokości stelaża

Stelaże do sedesu i bidetu mają wysokości od 80 do 120 cm. To, jaką wybrać, zależy od tego:
- na jakiej wysokości chcemy mieć półkę stanowiącą obudowę stelaża. W niektórych sytuacjach, na przykład zabudowy miski ustępowej pod oknem lub wspólną półką umywalki nablatowej, idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie stelaża niskiego;
- na jakiej wysokości chcemy mieć przycisk od spłuczki - jeśli ma się chować za otwartą deską sedesową (rzadko stosowane), to montujemy stelaż niski - od 80 do 90 cm. W stelażach wyższych klawisz jest widoczny nawet wtedy, gdy deska jest otwarta;
- czy przycisk ma być na pionowej, czy też poziomej płaszczyźnie obudowy. Jeśli na poziomej półce, to należy wybrać stelaż niski lub średniej wysokości (do 100 cm). Przycisk ten może być uniwersalny (montowany poziomo albo pionowo) lub tylko montowany poziomo. W wyższych stelażach (110-120 cm) przyciski znajdują się tylko od przodu.

Przy planowaniu wysokości stelaża powinniśmy brać pod uwagę również fakt, że stelaże niskie są droższe od swoich wysokich odpowiedników o ok. 15 - 30%.

Na co zwracać uwagę

- Pojemności spłuczek podtynkowych. Większość stelaży do misek ustępowych ma spłuczki o pojemności 9 l, z możliwością spuszczania całej lub części wody. Fabrycznie zwykle ustawia się je na spłukiwanie w trybie normalnym na 6 l z możliwością regulacji do 9 l, a w trybie oszczędnym na 3 l z możliwością regulacji do 4 l. Są też stelaże ze spłuczkami o innej pojemności, na przykład 7,5l, w których można ustawić poziom napełnienia zbiornika w zakresie od 6 do 7,5 l, gdy woda jest spuszczana dużym strumieniem, i około 4 l przy spłukiwaniu oszczędnym.
- Zbiornik spłuczki. Najlepiej, gdy część zawierająca wodę do spłukiwania jest wyprodukowana metodą rozdmuchiwania jako zbiornik jednoczęściowy, a nie łączona przez klejenie. Rozszczelnienie takiej zwartej bryły jest praktycznie niemożliwe, chyba że zostanie uszkodzona mechanicznie, na przykład przez niechlujnego montera.
- Obudowa styropianowa. Założona na zbiornik nie tylko zabezpiecza go przed roszeniem i zawilgoceniem przestrzeni za zabudową, ale też skutecznie go wygłusza.
- Głębokość. Im jest mniejsza, czyli im bardziej płaski ("chudszy") jest zbiornik, tym mniej miejsca zajmie również stelaż. Głębokość zabudowy najbardziej płaskich zajmuje niewiele ponad 13 cm. Bardziej płaskie nie są już raczej możliwe ze względu na średnicę kolanka kanalizacyjnego (80/110 mm).
- Otwór rewizyjny. Powinien być na tyle duży, aby bez problemu dało się przezeń wyjąć ze zbiornika zawory (napełniający i spłukujący). Tutaj akurat nie powinno być problemu bo z każdego stelaża da się wyjąć mechanizmy, tylko że z jednych jest to bardzo łatwe a z innych może być lekko utrudnione. Jeśli nie mamy co do tego pewności, warto poprosić sprzedawcę, aby nam to zademonstrował.
- Rama. W stelażach instalacyjnych do zabudowy lekkiej powinna mieć wystarczającą wytrzymałość i sztywność, by bezpiecznie przenosiła ciężar miski razem z jej użytkownikiem. Stabilne ramy mają tylko cztery punkty mocowania - dwa do ściany i dwa do podłogi. Ramę słabszą można poznać po tym, że punktów mocowania do ściany jest więcej. Ważny jest też sposób zabezpieczenia ramy przed korozją, bowiem ukryta w ścianie nierzadko bywa narażona na działanie wilgoci (choćby w wyniku roszenia rur). Dobrym i pewnym zabezpieczeniem jest ocynkowanie ramy, a następnie polakierowanie w technologii proszkowej.
- Przyciski spłukujące. Zanim kupimy stelaż, sprawdźmy, jakie przyciski do niego pasują. Do konkretnego stelaża wcale nie musi bowiem pasować ten, który akurat najbardziej nam się podoba; zwykle też stelaże i przyciski od różnych producentów nie pasują do siebie. Również przyciski od jednego producenta ale do różnych wersji stelaża mogą nie pasować. Na szczęście wybór przycisków pasujących do danego modelu zwłaszcza producentów renomowanych jest spory. Do stelaży z niższej półki cenowej jest ich już znacznie mniej - czasem zaledwie dwa lub trzy. Przyciski wytwarzane są ze stali nierdzewnej, szkła oraz najczęściej z dobrej jakości tworzywa sztucznego o dużym wyborze trwałych kolorów, które z upływem czasu nie bledną, ani nie zmieniają odcienia.
- Warunki gwarancji. Nie wystarczy, że na opakowaniu przeczytamy "Gwarancja 10 lat". Bardzo często mniej renomowani producenci chwalą się gwarancją na 10 lat albo i więcej ale jak przychodzi co do czego to się okazuje, że nie dotyczy ona całego produktu tylko np. samej ramy a pozostałe elementy mają gwarancję tylko na rok. Z tego względu polecane są stelaże renomowanych firm np.: Grohe, Geberit, TECE, które posiadają gwarancje np. 50 lat na zbiornik i ramę, 10 lat na mechanizmy wraz z uszczelkami, oraz gwarantują 25 - letnią dostępność części zamiennych.

Nie bójmy się stelaży!

Najwięcej obaw budzą dwie kwestie: wytrzymałość konstrukcji stelaży oraz tego, czy trzeba będzie kuć ścianę w razie awarii spłuczki.

Otóż wszystkie stelaże do miski i do bidetu, zarówno do zabudowy lekkiej, jak i ciężkiej, oczywiście prawidłowo zamontowane wytrzymują obciążenie aż 400 kg, a stelaże do umywalki - obciążenie 100 kg. Natomiast gdy nastąpi awaria spłuczki czyli jej wewnętrznych mechanizmów, dostęp do jej wnętrza jest bardzo prosty - przez otwór rewizyjny znajdujący się pod przyciskiem spłukującym, przez który można wyjąć wszystkie mechanizmy przy użyciu prostych narzędzi najczęściej tylko wkretaka lub bez użycia jakichkolwiek narzędzi.

Również niesłuszna jest częsta obawa, że zastosowanie stelaża spowoduje większe wysunięcie muszli czy bidetu w głąb łazienki.

Ważna uwaga - niedopuszczalne jest wykonywanie instalacji przyłączeniowej do stelaża przy pomocy wężyków instalacyjnych, do których nie ma dostępu po zabudowaniu. Podłączenie należy wykonać "na sztywno" ale to już powinien wiedzieć każdy dobry instalator.