Fot. LARS System ten ma za zadanie przede wszystkim wytworzenie we wnętrzach klimatu najkorzystniejszego dla przebywających w nich ludzi. Jego zastosowanie sprawia, że zarówno latem, jak i zimą w pomieszczeniach panuje optymalna dla człowieka temperatura i wilgotność względna [zimą 23-25°C i wilgotność względna ok. 50%; latem – temperatura 21-22°C i wilgotność ok. 45% (w obu przypadkach +/- 1-2°C i +/-10%), a powietrze pozbawione jest roztoczy, drobnoustrojów, pyłków i innych zanieczyszczeń.

Profesjonalna klimatyzacja wymaga zastosowania nowoczesnych central klimatyzacyjnych i precyzyjnego zaprojektowania instalacji. Jej montaż jednak nie w każdym przypadku jest niezbędny i możliwy; niekiedy wystarczy skorzystanie z urządzeń oferujących mniej lub bardziej rozbudowane procesy uzdatniania powietrza. Najprostsze z nich ograniczają się do chłodzenia; bardziej skomplikowane oferują również dokładną filtrację powietrza, jego jonizację, nawilżanie, podgrzanie, nawanianie itp.

Urządzenia do indywidualnej obróbki powietrza

Wśród urządzeń przeznaczonych do końcowej lub indywidualnej obróbki powietrza w celu poprawy komfortu przebywania w pomieszczeniach wyróżnić można m.in. klimatory, klimatyzatory i centrale klimatyzacyjne.

Klimator (klimatyzer)

To rodzaj wentylatora rozbudowanego o funkcje nawilżania, chłodzenia, niekiedy jonizowania. Nie jest on wyposażony w funkcję doprowadzania świeżego powietrza z zewnątrz; nie wymienia więc powietrza zużytego na świeże. Niewielka moc chłodnicza powoduje, że nie obniża on temperatury powietrza w pomieszczeniu, lecz wywołuje jego ruch, a przy tym osobom znajdującym się w zasięgu jego pracy daje powiew lepszego powietrza niż klasyczny wentylator. Zasada jego działania polega na odparowaniu wody z nasączonej nią maty – powietrze jest przetłaczane przez wilgotną tkaninę przez wentylator; woda odparowuje nawilżając powietrze, czyniąc je chłodniejszym i rześkim. Urządzenia wyposażone są w zbiorniki na wodę; mogą też posiadać dodatkowe zbiorniki na lód. Charakteryzują się nowoczesnym designem, są łatwe w eksploatacji. Ważne jest jednak systematyczne uzupełnianie wody i częste czyszczenie tkaniny z osadzających się na niej cząstek kurzu, a także dbanie o higienę wnętrza.

Fot. LARS

Klimatyzatory

Przenośne i stacjonarne – wyposażone są w znacznie większą liczbę funkcji, przede wszystkim zaś obniżają temperaturę powietrza (lub ją podgrzewają). Choć ich konstrukcja jest zaawansowana, nie wszystkie mają możliwość doprowadzania świeżego powietrza z zewnątrz. Podobnie jak klimatory, są łatwe w montażu i użytkowaniu. Jednostka wewnętrzna może być instalowana w dowolnym miejscu; podobnie jak jednostka zewnętrzna (balkon, elewacja zewnętrzna, dach) – należy tylko zapewnić swobodny dostęp do urządzeń w celach serwisowych i konserwacyjnych.

W urządzeniu następuje automatyczna filtracja ciepłego, dusznego powietrza, chłodzenie i osuszanie, po czym ponownie wprowadzane jest ono do pomieszczenia. Przy pomocy klimatyzatorów można obniżyć panującą wewnątrz temperaturę do 18-23° C i utrzymać wilgotność na poziomie 30-60%. Ciepło i wilgoć odprowadzane są na zewnątrz za pomocą elastycznej rury.

W zależności od typu urządzenia, sterowanie nim dokonywane jest ręcznie lub przy użyciu pilota. Można wybrać też klimatyzator z możliwością programowania temperatury w zależności od pory dnia i charakteru pomieszczenia oraz regulacją wilgotności. Klimatyzatory z dodatkową funkcją grzania mają ponadto elektryczną nagrzewnicę powietrza (lub zawór rewersyjny, który sprawia, że układ funkcjonuje jako pompa ciepła).

Fot. LARSKlimatyzator kompaktowy to niewielkie urządzenie, w którym wszystkie elementy - np. skraplacz, kompresor, parownik - umieszczone są w jednej obudowie. Aby skutecznie spełniał swoją funkcję, musi mieć dostęp do powietrza zewnętrznego. Przeznaczony jest do chłodzenia powietrza w jednym pomieszczeniu.

Klimatyzatory typu Split zbudowane są z jednostek zewnętrznej i wewnętrznej. Pierwszą – zewnętrzny zespół skraplający – instaluje się na zewnątrz, drugą (zawierającą wentylator i parowacz) w pomieszczeniu – obie łączymy przy pomocy elastycznego przewodu.

Klimatyzatory przenośne mogą być kompaktowe lub typu Split. Można zmieniać ich lokalizację w zależności od potrzeb, trzeba jednak zapewnić możliwość odprowadzania zużytego powietrza na zewnątrz, np. przy pomocy elastycznej rury (kompaktowy).

Klimatyzatory stałe wymagają prac montażowych. Charakteryzują się bardzo cichą pracą, dzięki czemu mogą pracować też w nocy, a małe wymiary sprawiają, że są one niezbyt widoczne i dopasowują się do praktycznie każdego wnętrza.

Fot. EltaPodobnie jak urządzenia przenośne, klimatyzatory stałe wyposażone są w filtry usuwające nieprzyjemne zapachy, zanieczyszczenia i regulują poziom wilgotności powietrza. Wyróżniamy wśród nich jednostki kompaktowe i typu Split/Multisplit. Urządzenia dwuczęściowe (Split) służą do klimatyzacji jednego pomieszczenia; wieloczęściowe (Multisplit) – kilku pomieszczeń. W tym przypadku do jednej jednostki zewnętrznej podłączonych jest kilka agregatów wewnętrznych. Inną wersją jest klimatyzator pracujący w trybie Twin – do jednej jednostki zewnętrznej podłączone są dwie wewnętrzne, które mają wspólne sterowanie.

Jaki typ wybrać?

1. Do zapewnienia komfortu w niezbyt dużych lokalach (do 50 m2) wystarczy kompaktowy klimatyzator niewielkiej mocy - ok. 4 kW.
2. Jeśli klimatyzacja ma obejmować wszystkie pomieszczenia plebanii, skuteczniejsze będą urządzenia typu Split lub Multisplit.

Klimakonwektory

To urządzenia służące do utrzymania zadanej temperatury w pomieszczeniach. W przeciwieństwie do klimatyzatorów, w których czynnikiem chłodniczym/grzewczym jest freon, w klimakonwektorach jest nim woda (lub jej mieszanina). W zależności od opcji, mogą pełnić funkcje chłodzące, chłodząco-grzewcze lub grzewcze. Dostępne są w różnych wersjach: podłogowej, podsufitowej, kasetonowej, ściennej itp. - do zabudowy lub jako urządzenia wolnostojące (w estetycznych obudowach).

Fot. Elta

Wyróżniamy klimakonwektory:

1/ indukcyjne - dostarczają do pomieszczeń powietrze wstępnie obrobione w centrali wentylacyjnej. Przepływając przez dysze klimakonwektora, powietrze pierwotne zasysa z pomieszczenia (efekt inżekcji) powietrze wtórne, które przed wymieszaniem się z powietrzem pierwotnym przepływa przez baterię wymienników ciepła, gdzie - w zależności od wymagań - następuje jego ochłodzenie lub podgrzanie. Obrobione powietrze przez kratkę wpływa do pomieszczenia.
2/ wentylatorowe - to urządzenia wyposażone w wentylator, który nawiewa powietrze na wymiennik ciepła, oraz filtr powietrza usuwający z niego zabrudzenia. Korzysta z zewnętrznych źródeł ciepła/zimna, którymi są najczęściej obieg grzewczy/woda lodowa. W okresie zimowym zastępują zwykłe grzejniki, latem natomiast - gdy przez wymiennik przepływa woda o temperaturze 7° - 12°C - zastępują klimatyzatory, skutecznie chłodząc wnętrza. Urządzenia dają możliwość indywidualnej regulacji powietrza w pomieszczeniu.

Klimakonwekor wentylatorowy, podobnie jak klimatyzator, jest urządzeniem zaprojektowanym specjalnie do utrzymania zadanej (na sterowniku) temperatury w pomieszczeniu (latem chłodzi - zimą grzeje). Grzanie lub chłodzenie następuje poprzez wymianę ciepła pomiędzy powietrzem wchodzącym w kontakt z wymiennikiem ciepła, a wodą w nim przepływającą. Aby zwiększyć efektywność tej wymiany ciepła, wentylator wymusza przepływ powietrza przez wymiennik. Powietrze może być wdmuchiwane ze zmienną prędkością, pozwala to na utrzymanie stałej temperatury przy zmiennych warunkach w pomieszczeniu. W trybie chłodzenia następuje zjawisko wykraplania wilgoci na powierzchni wymiennika ciepła, co w efekcie skutkuje osuszeniem powietrza w klimatyzowanym pomieszczeniu. Dodatkowo klimakonwektor posiada system odprowadzania skroplin, wykorzystywany w trybie chłodzenia.

Należy pamiętać, że wybór klimakonwektora wentylatorowego wiąże się z koniecznością doprowadzenia do pomieszczenia odpowiedniej ilości powietrza zewnętrznego.

Fot. LARS

Urządzenia do centralnej obróbki powietrza
Szafy klimatyzacyjne

To urządzenia mające za zadanie dostarczenie do pomieszczeń powietrza zewnętrznego oraz utrzymanie założonej temperatury powietrza wewnątrz klimatyzowanych pomieszczeń, pracujące na powietrzu obiegowym. Charakteryzują się tym, że tworzące ją podzespoły, zgrupowane w moduły, mają kompaktową budowę i znacznie mniejsze wymiary w porównaniu z centralami o podobnych parametrach, dzięki czemu można je sytuować w pobliżu klimatyzowanego pomieszczenia (co jest szczególnie ważne w sytuacjach, gdy powierzchnia techniczna przeznaczona na to urządzenie jest niewielka). Cechują się bardzo wysoką wydajnością, pełną automatyką, niskim poziomem hałasu oraz estetyczną obudową. Powietrze do szafy oraz z urządzenia do pomieszczeń doprowadzane jest kanałami o niewielkich wymiarach. Mogą być one prowadzone podstropowo lub podpodłogowo. Filtry zapewniają skuteczne oczyszczanie powietrza (filtracja wstępna i dokładna). Urządzenia te zarówno chłodzą (przy pomocy różnych metod), jak i grzeją oraz nawilżają. W wykonaniu higienicznym zalecane są przede wszystkim do pomieszczeń wymagających najwyższej sterylności (np. bloki operacyjne).

Zarówno instalacja klimatyzacyjna, jak i montaż urządzenia muszą być wykonane przez specjalistyczną firmę.

Centrale klimatyzacyjne

Wymagają oddzielnego pomieszczenia, w którym lokalizowane są wszelkie niezbędne do procesu uzdatniania powietrza urządzenia. Wyposażone są m.in. w komory mieszania (oddzielne lub zintegrowane z centralą), systemy filtracji powietrza (filtr wstępny i filtr dokładny), nagrzewnice (wodne, parowe lub elektryczne – ogrzewają one powietrze, ale nie nawilżają go ani nie osuszają), chłodnice (ze względu na możliwość wydzielania kondensatu uzupełnione o wannę z króćcem odwadniającym i odkraplacz), nawilżacze powietrza (płuczki powietrza, czyli urządzenia rozpylające z odparowaniem dyfuzyjnym, albo nawilżacze parowe), tłumiki dźwięków, wentylatory przeznaczone do transportu powietrza (najczęściej promieniowe), urządzenia do odzysku ciepła, a także aparaturę kontrolno-sterującą.

Powietrze przygotowane w centrali dystrybuowane jest do poszczególnych pomieszczeń za pomocą przewodów powietrznych o prostokątnych lub okrągłych przekrojach. Są to elementy o gładkiej powierzchni, wykonane najczęściej z blachy ocynkowanej stalowej (choć stosowane są też inne surowce). Rozdział powietrza następuje przy wykorzystaniu kratek wentylacyjnych. Ale – w zależności od indywidualnych potrzeb – mogą być stosowane też nawiewniki wirowe (ścienne, sufitowe, podłogowe), talerzowe itp.

Centralna klimatyzacja wymaga precyzyjnego projektu, który powinien być wykonany na etapie projektowania obiektu. Umożliwia to zarówno ukrycie przewodów powietrznych, jak i ich prawidłowe poprowadzenie.

Instalacje klimatyzacyjne powietrzne mogą być jedno- lub dwuprzewodowe. W pierwszym przypadku powietrze, przygotowane w centrali klimatyzacyjnej, kierowane jest do pomieszczeń pojedynczym systemem kanałów nawiewnych, a wyprowadzane – pojedynczym systemem kanałów wywiewnych. Jednoprzewodowa klimatyzacja jednostrefowa dostarcza do pomieszczeń powietrze o takich samych zadanych parametrach; wielostrefowa umożliwia zróżnicowanie parametrów powietrza dla poszczególnych sfer poprzez zastosowanie w kanałach nawiewnych odpowiednich urządzeń (chłodnic bądź nagrzewnic).

Instalacja dwuprzewodowa pozwala natomiast na stworzenie indywidualnego klimatu w poszczególnych pomieszczeniach. Poddane podstawowej obróbce powietrze jest przez wentylator kierowane do dwóch kanałów: powietrza zimnego (wyposażonego w chłodnicę) i ciepłego (wyposażonego w nagrzewnicę). Z nich, po wstępnym podgrzaniu/schłodzeniu, dwa strumienie trafiają do skrzynek mieszających, zlokalizowanych albo bezpośrednio przed pomieszczeniem, albo wewnątrz niego, w których osiągają parametry pożądane dla danego pomieszczenia. Dzięki znajdującemu się w skrzynce regulatorowi natężenia przepływu utrzymywany jest stały strumień objętości w przewodzie.

Poza powietrznymi, stosowane są także instalacje powietrzno-wodne, w których transport energii następuje za pomocą wody i powietrza. W przypadku tych rozwiązań wymienniki ciepła znajdują się nie tylko w centrali klimatyzacyjnej, ale także w pomieszczeniach.

Rooftop

To odmiana centrali klimatyzacyjnej, zaprojektowana do posadowienia na zewnątrz budynku – najczęściej na dachu, ale można ją także umieścić na konstrukcji wsporczej lub na fundamentach. Jest to całkowicie zmontowany, pojedynczy moduł, wyposażony we wszystkie, kompaktowo ułożone urządzenia centrali klimatyzacyjnej z układem chłodniczym napełnionym właściwym ładunkiem czynnika. Rooftop – posiadając większość zalet i funkcji centrali klimatyzacyjnej – wyróżnia się znacznie mniejszymi gabarytami, co przekłada się na oszczędności zarówno na etapie inwestycji, jak i eksploatacji.

Czy klimatyzacja ...

... może być przyczyną przeziębień?
NIE, jeśli urządzenie klimatyzacyjne będzie właściwie dobrane i umiejętnie użytkowane. Należy zachować rozsądek przy sterowaniu temperaturą. W klimatyzowanym pomieszczeniu nie powinna być ona niższa od temperatury na zewnątrz o więcej niż 5-8° (np. - na zewnątrz 31°C - optymalna wewnątrz - 26°C, minimalna - 23°C.
... może być przyczyną alergii?
NIE, ponieważ wyposażona jest w filtry, które oczyszczają powietrze z bakterii, roztoczy, kurzu i innych zanieczyszczeń.
... tylko chłodzi?
NIE. Może być również źródłem ciepłego powietrza. Temperaturą można sterować w zależności od indywidualnych potrzeb domowników.
... jest trudna w utrzymaniu?
NIE, wystarczy wykonać przegląd i odgrzybianie dwa razy w roku, aby mieć pewność, że nic nie zagraża naszemu zdrowiu.
... wpływa negatywnie na inne urządzenia?
NIE. Dzięki temu, że utrzymuje odpowiednią wilgotność powietrza oraz optymalną temperaturę, korzystnie wpływa na funkcjonowanie sprzętu.