W dalszym ciągu o wyborze przesądza nie tylko poprawność techniczna, ale pewne przyzwyczajenia wykonawców. Okazuje się także, że nie zawsze nowe rozwiązania materiałowe i techniczne powodują wyparcie starych układów konstrukcyjnych. Często obserwujemy, że nowe rozwiązania współistnieją z nimi, tworząc jedynie szerszą paletę możliwości technologicznych. Dobrym przykładem może być metoda wykonania i dobór materiałów stosowanych przy budowie stropodachów stromych o konstrukcji drewnianej.

Dachy wykonane z poszyciem i papą wstępnego krycia

Rozwiązanie polegające na wykonaniu całopowierzchniowego deskowania połaci dachowej i wykonanie wstępnego krycia z zastosowaniem papy, uważane jest powszechnie za rozwiązanie tradycyjne. Stosowane jest szczególnie chętnie przez wykonawców budujących swoje domy metodą gospodarczą. Pozwala, bowiem na uzyskanie szczelnego pokrycia dachowego, o charakterze tymczasowym, dość dobrze chroniącego wnętrze budynku przed opadami atmosferycznymi, a jednocześnie pozwalającego na całkowite wykonanie stropodachu w cyklu dwu lub trzy letnim. Mocowane do górnej krawędzi krokwi deski winny zostać przybite w taki sposób, aby pomiędzy stykającymi się, sąsiednimi elementami powstały szczeliny szerokości kilku lub nawet kilkunastu mm. Pozwala to na poprawę odprowadzania pary wodnej z wnętrza stropodachu po jego całkowitym zaizolowaniu i wykonaniu. W praktyce często spotyka się inne rozwiązanie pomagające na szczelnym odeskowaniu połaci, a często do tego celu zamiast desek grubości 24 mm stosowane są płyty OSB. Wykonanie szczelnego i trudnego do pokonania dla dyfudującej pary wodnej pokrycia wstępnego wymusza dokonanie zmian w konstrukcji całego stropodachu. Zmianie ulega sposób wentylowania wewnątrzpołaciowego dachu. Wysoki opór dyfuzyjny płyt OSB w połączeniu z pokryciem papowym w rzeczywistości, tak zdecydowanie ogranicza przenikanie pary wodnej, że konieczne jest zwykle zapewnienie dodatkowej, równoległej do przebiegu połaci dachu szczeliny wentylacyjnej. Wymusza to oddalenie warstwy izolacji termicznej od spodniej części deskowania o ok. 2cm, przy założeniu, że dach nie ma więcej niż 10 m długości, ponieważ szerokość szczeliny wentylacyjnej zależy od długości odcinaka miedzy okapem i kalenicą oraz od kąta nachylenia połaci dachu. Oznacza to także, że przy ograniczonej wysokości przekroju poprzecznego krokwi, jeszcze mniej miejsca pozostaje na umieszczenie w stropodachu skośnym, materiału termoizolacyjnego o odpowiedniej, spełniającej wymagania normowe grubości. Dlatego dalszą konsekwencją takiego rozwiązania jest podbijanie łat do dolnej krawędzi krokwi i często także układanie od wewnętrznej części dachu kontrłat. Izolację termiczną należy wówczas wykonać przez układanie materiału izolacyjnego w dwóch lub nawet trzech warstwach. Dopiero zsumowanie grubości poszczególnych warstw termoizolacji zapewnia dostateczną łączną jej grubość. W takim rozwiązaniu materiał izolacyjny nie może stykać się z dolną płaszczyzną deskowania. Dla utrzymania go w odpowiedniej, dwucentymetrowej odległości konieczne jest wykonanie między krokwiami ogranicznika z drutu lub sznura. W ten sposób uzyskujemy „kanały wentylacyjne” z nawiewem prowadzonym od okapu dachu a wyprowadzanym na kalenicy pod płatem kalenicowym lub gąsiorami. Warto zauważyć, że osuszanie powierzchni materiału izolacyjnego zależeć będzie od intensywności przepływu strumienia powietrza.

Bywa, że dachy wykonane częściowo tzn. odeskowane połacie pokryte papa są eksploatowane jako dach przez kilka lat, co więcej spotykamy się z wykonaniem na dachu tymczasowym smołowania papy pokrycia wstępnego. Wykonanie ostatecznego pokrycia dachu możliwe jest dopiero po ułożeniu na powierzchni papy łat równoległych do krokwi i kontrłat, na których opierać będzie się pokrycie połaci. Mocowanie wymienionych elementów dachu, to z jednej strony dodatkowy materiał i związane z tym koszty (łaty i kontrłaty zwykle o przekroju 30x 50 mm), ale także uszkodzenia powstałe w skutek mocowania ich gwoździami do deskowania połaci. Zatem wstępne pokrycie dachu papą i tak nie zachowuje swojej szczelności i integralności.

Przy okazji konieczne jest wytworzenie przestrzeni wentylacyjnej pod materiałem pokryciowym, niezbędne zwłaszcza w przypadku krycia dachu balchodachówką. Wykonanie dodatkowej przestrzeni umożliwiającej przepływ powietrza w kierunku kalenicy pozwoli na osuszanie dolnej powierzchni blachy tłoczonej. Także w przypadku niektórych rodzajów pokryć z dachówek betonowych lub ceramicznych, w ekstremalnych sytuacjach może następować przedostawanie się (wciskanie przez wiatr) minimalnej ilości wody na warstwę wstępnego krycia i wnikanie jej w drewno konstrukcji dachu.

Oczywiście zupełnie odmienną sytuację mamy w przypadku, kiedy przewiduje się wykonanie ostatecznego pokrycia z dachówki bitumicznej. Jej konstrukcja pozawala bowiem na bezpośrednie mocowanie do odeskowanej i pokrytej papą wstępnego krycia, połaci. W prawdzie sposób mocowania gontów papowych prowadzi także do uszkodzenia papy, ale dzięki sklejaniu się kolejnych układanych pasów dachówki bitumicznej, uzyskane pokrycie jest trwałe i szczelne. Na tyle szczelne, że nie może być mowy o jakimkolwiek przenikaniu pary wodnej z wnętrza dachu.

Dachy wykonane z zastosowaniem FWK

Folie wstępnego krycia stanowią nowoczesne elementy konstrukcji dachów i stropodachów skośnych. Należy przy tym podkreślić, że minione lata przyniosły szybki rozwój w zakresie modyfikowania konstrukcji folii paroprzepuszczalnych, nazywanych także membranami dachowymi. Poprawa właściwości i parametrów doprowadziła obecnie do sytuacji, kiedy na rynku dominują FWK wysokiej paroprzepuszczalności, a starsze produkty i FWK o niskiej paroprzepuszczalności zanikają w ofertach producentów. Przed materiałem tym postawiono bowiem szczególnie trudne zadanie. Jednoczenie należało zapewnić folii wysoką odporność na przenikanie wody (powyżej 2000 mm słupa wody) i maksymalnie wysoką przepuszczalność dla dyfudującej od strony pomieszczeń pary wodnej (powyżej 1000 g/m2/24h). A to wszystko przy wysokiej odporności na zmienne temperatury i zachowaniu nie zmienionej struktury, nawet po kilkumiesięcznym poddaniu działaniu promieni UV.

Użycie folii o wysokiej paroprzepuszczalności pozwala na unikniecie wykonania całopowierzchniowego deskowania połaci dachowej. Oznacza to, nie tylko obniżenie ciężaru konstrukcji dachu(nawet o 20kg/m2), ale w znakomitym stopniu przyspiesza wykonanie robót dekarskich. Powoduje także dokonanie znaczących oszczędności. Pozwala zrezygnować z zakupu desek lub płyt OSB, koniecznych do wykonania poszycia połaci. W przypadku stosowania desek można także uzyskać oszczędność wynikającą z braku kosztów impregnacji materiału. Oszczędzamy też, rezygnując z zakupu papy. Oczywiście w konsekwencji niższe będą także nakłady i koszty robocizny oraz transportu. Powszechnie stosowane FWK pozwalają na odprowadzenie takich ilości pary wodnej, że nie ma żadnych przeszkód, aby materiał termoizolacyjny stykał się z folią wstępnego krycia. Szczególnie zalecane są do takich rozwiązań folie tzw. otwarte dyfuzyjnie. Dzięki temu, cały przekrój poprzeczny (wysokość przekroju poprzecznego) krokwi może zostać wykorzystany do umieszczenia w nim materiału termoizolacyjnego. Rezygnujemy zatem z dodatkowych łat nabijanych na krokwie od strony wnętrza, czyli oszczędzamy drewno. Co więcej, łaty nabijane równolegle na górnej krawędzi krokwi pozwalają, nie tylko na mocowanie FWK na dachu, ale także na ukształtowanie przestrzeni wentylacyjnej bezpośrednio pod pokryciem dachu. W ten sposób wentylacja wewnątrzdachowa przeprowadzana jest przez jeden strumień powietrza. Szczelnie natomiast chroniony jest materiał termoizolacyjny np. przed insektami. W praktyce, dzięki zastosowaniu rozwiązania konstrukcji dachu pozbawionej poszycia możemy obniżyć jego grubość, przy zachowaniu takich samych parametrów o ok. 5-6 cm. Oczywiście konstrukcja całego dachu będzie przy okazji znacznie lżejsza. Jedynym mankamentem stosowania FWK, zamiast twardego poszycia, jest konieczność wykonania kompletnego dachu w możliwie krótkim okresie czasu, kilkunastu dni, no może do kilku tygodni. Wynika to z faktu ograniczonej odporności FWK na działanie promieniowania UV. Oczywiście działanie promieni na folie, trwające przez kilka tygodni nie spowoduje jej zniszczenia. Inaczej może być w przypadku, gdy pozostawimy nieosłoniętą folię na dachu, pozbawionym pokrycia na okres np. roku. Może wówczas nastąpić uszkodzenie FWK na skutek obciążenia śniegiem lub mechanicznego rozerwania przy punktach mocowania do krokwi. Także porywy wiatru mogą spowodować uszkodzenie folii. Chodzi tutaj także o uszkodzenia mechaniczne. Po prostu FWK nie są przeznaczone do wykonywania pokrycia tymczasowego. Ich zadaniem jest jedynie swobodne przepuszczanie pary wodnej z warstw izolacyjnych dachu na zewnątrz oraz zapobieganie wnikaniu wody do materiału termoizolacyjnego. Czasem chronią także przed przenikaniem wiatru. Co więcej FWK mają swoje zadania wykonywać „w ukryciu”, a wiec znajdując się pod ochroną ze strony pokrycia dachu. Nie należy wyciągać wniosku, że FWK nie mają wystarczającej wytrzymałości mechanicznej. Jest zupełnie inaczej. Pod względem odporności na rozrywanie większość FWK zapewnia parametry (wzdłuż: 400-480 N/5 cm i przy rozrywaniu poprzecznym: 380-500N/5cm) przewyższające wytrzymałość papy. Nowoczesne folie wstępnego krycia są materiałem wielowarstwowym, często wzmocnienie ich struktury zapewnia zbrojenie włóknami o wysokiej wytrzymałości. Oprócz tego FWK dzięki swojej konstrukcji mogą z powodzeniem pełnić rolę wiatroizolacji, a właściwie warstwy wiatroszczelnej.

Podsumowanie

Jak widać, wybór rozwiązania technicznego zależy przede wszystkim od metody realizacji budynku i środków dostępnych na ten cel. Tańszym, szybszym i zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest stosowanie FWK. Jest ono korzystniejsze także pod względem poprawności technicznej i trwałości dachu. Dlatego w przypadku , kiedy roboty wykonywane są przez firmy dekarskie, FWK są w zasadzie jedynym powszechnie stosowanym rozwiązaniem. A nabyte przez specjalistów doświadczenie pozwala im wybierać folie o optymalnej relacji miedzy parametrami a ceną materiału. Zupełnie inaczej jest w przypadkach, kiedy realizację własnego domu prowadzi się systemem gospodarczym, w cyklu wieloletnim, a zagospodarowanie kolejnych pomieszczeń, np. poddasza, następuje po kilku latach, rozwiązanie tradycyjne może okazać się atrakcyjniejsze dla inwestora. I choć koszty całkowite okażą się po zbilansowaniu większe niż w rozwiązaniu szybkim i nowoczesnym, to zasadnicze znaczenie będzie miała możliwość rozłożenia i ponoszenia ich w dłuższym okresie czasu.