Dachy kryte łupkiem mają długą tradycję w Europie Środkowej i Zachodniej. Kościoły, zamki, pałace, wille i reprezentacyjne rezydencje rodzinne były tradycyjnie kryte łupkiem. Już w Średniowieczu, w czasach Hanzy, łupek jako materiał do krycia dachów był ważnym towarem handlowym w pasie nadbałtyckim. Świadectwem tej długiej tradycji są imponujące dachy w Lubece, Gdańsku, Królewcu, Tallinie, Rydze i w Sankt Petersburgu. Dzięki znacznemu polepszeniu warunków transportu ten estetyczny i trwały materiał dachowy może być oferowany na rynkach całego świata po przystępnych cenach. Ogromne powodzenie tego kamienia naturalnego można bardzo dobrze zilustrować na przykładzie wolumenu sprzedaży wiodącego przedsiębiorstwa tej branży. Firma Rathscheck Schiefer, główny producent materiałów łupkowych w Niemczech, zwiększyła zbyt łupka w ostatnich dwudziestu latach siedmiokrotnie. U podłoża takiego sukcesu leżą dwie przyczyny. Pierwsza z nich to odchodzenie architektów i inwestorów od stosowania imitatów i produktów przemysłowych, np. bazujących na azbeście, druga to znaczne ulepszenie technik wydobycia łupka, co doprowadziło do decydującego zmniejszenia ceny materiału. Nowe rodzaje pokryć dachowych oferowane w przystępnych cenach pomagają umocnić tendencje do stosowania łupka na pokrycia dachowe. Poprzez utworzenie struktury dystrybucyjnej w Polsce wysokojakościowy łupek, kompetentne doradztwo i sprawna obsługa klienta są dostępne obecnie także w Polsce. Oferta jest bardzo bogata. Równolegle prowadzone są szkolenia dekarzy, aby wizjom architektów nadać realne kształty realizowane przez rzemiosło.

Łupek mozelski oraz łupek z wybranych złóż w innych krajach (InterSIN) stanowi obecnie podstawę dla realizacji co najmniej 10 rodzajów pokryć łupkowych, oferujących możliwość uzyskania 250 wzorów pokryć łupkowych dachu i elewacji. Obsługa rynku pokryć łupkowych obejmuje obecnie także opracowanie i dystrybucję innowacyjnych narzędzi dla rzemiosła dekarskiego. Oprogramowanie komputerowe ułatwia planowanie wykonania łupkowych pokryć dachu (oprogramowanie to jest dostępne obecnie wyłącznie w niemieckiej wersji językowej). Specjalne systemy cieplnej izolacji nakrokwiowej dla dachów krytych łupkiem umożliwiają uzyskanie najlepszych współczynników izolacji cieplnej także w przypadku dachu łupkowego. Element SolarSklent, moduł słoneczny wytwarzający prąd, umożliwia estetyczną integrację nowoczesnej techniki w obrębie dachu krytego łupkiem.

Rodzaje pokryć

Łupek jest stosowany na pokrycia dachowe już od ponad 2000 lat. Doświadczenia w stosowaniu tego kamienia naturalnego liczą zatem już setki lat. Istnieją dowody świadczące o tym, że już starożytni Rzymianie szeroko stosowali łupek jako materiał pokryciowy.

Pokrycie staroniemieckie

Pokrycie staroniemieckie

Pokrycie staroniemieckie jest zaliczane do najtrudniejszych pokryć dachowych w praktyce rzemiosła dekarskiego. Charakteryzuje je kunsztowne powiązanie brzegów początkowych i końcowych, rzędów okapowych i kalenicowych oraz wiele rozwiązań koszy dachowych wymagających od rzemieślnika wyjątkowych umiejętności. Do estetycznie dominujących cech pokrycia staroniemieckiego zaliczane jest stopniowe zmniejszanie wielkości kamieni w rzędach pokrycia dachowego. Oznacza to wykorzystanie coraz mniejszych kamieni połaciowych od okapu po kalenicę. Obserwator odbiera to - często nieświadomie - jako polepszenie estetyki dachu. Plastyczność i niepowtarzalność pokrycia staroniemieckiego jest także wynikiem zastosowania kamieni o różnej szerokości. Kamienie połaciowe o różnych wymiarach zostają zintegrowane w powierzchni dachowej przez zastosowanie przejścia obejmującego dwa kamienie mniejsze i jeden większy.

Pokrycie łuskowe

Pokrycie łuskowe

Jest podobne do pokrycia staroniemieckiego. Poszczególne kamienie mają identyczną geometrię wychodzącą od rombu, podobnie jak w przypadku pokrycia staroniemieckiego. Różnice w stosunku do pokrycia staroniemieckiego są niewielkie. Wszystkie kamienie w tym pokryciu mają identyczną wysokość i szerokość (zgodnie z szablonem). Brak jest przejść od kamieni szerszych na węższe. Dach prezentuje się równie szlachetnie jak przy pokryciu staroniemieckim, sprawia jednak wrażenie bardziej płaskiego i jednorodnego.

Pokrycie uniwersalne

Pokrycie uniwersalne

Jest jednym z najtańszych w wykonaniu pokryć łupkowych dachu. Bazuje ono na kamieniach prostokątnych z łukowo zaokrąglonym narożem i pozwala uzyskać trzy różne optyki dachu. Ten sam kamień umożliwia uzyskanie pokrycia o zorientowaniu lewym i prawym, a także optyki plastra miodu, bez gwałtownych przejść. Ten typ pokrycia szablonowego stanowi konkurencyjną alternatywę dla produktów wytwarzanych przemysłowo, takich jak dachówki cementowe. Pokrycie uniwersalne jest obecnie popularnie stosowanym rodzajem pokrycia dachowego. Jest to najbardziej rozpowszechniony typ łupkowego pokrycia dachu.

Pokrycie prostokątne

Pokrycie prostokątne

Podwójne jest stosowane przede wszystkim w krajach Beneluksu, we Francji, Hiszpanii, Anglii i w Stanach Zjednoczonych. Krycie przy użyciu kamieni prostokątnych należy w krajach Europy do klasycznych rozwiązań pokrycia dachowego na przestrzeni wieków. Prostokątny kształt kamieni doskonale pasuje do wielu nowoczesnych obiektów, co sprawia, że to pokrycie jest uważane za pokrycie o dużej przyszłości. W tym rodzaju pokrycia występują tylko nieliczne trudne do wykonania detale, a umiejętność jego perfekcyjnego układania jest łatwa i szybka do opanowania. Wiele wspaniałych klasycznych budowli będących dumą Francuzów i Anglików, np. Luwr, Wersal i Pałac Westminsterski jest krytych łupkiem w układzie prostokątnym. Za decydującą zaletę pokrycia prostokątnego podwójnego uważana jest możliwość szybkiego, a zatem ekonomicznego wykonania.

Praktyczny kształt prostokąta stanowi podstawę wielkiej różnorodności niedrogich pokryć łupkowych. Ich wspólną cechę stanowi prostokąt jako kształt wyjściowy. Pokrycie kamieniami specjalnymi o kształcie rybiej łuski stanowi rodzaj pokrycia prostokątnego podwójnego, które na powierzchni widocznej dla obserwatora zawiera segmentowe wycięcia. Zapewnia to uzyskanie optyki rybiej łuski. Coquettes (kamienie karpiówkowe): to prostokąty z całkowicie zaokrągloną stroną czołową – dla obserwatora widoczne są zaokrąglone powierzchnie kamieni. Octogones (kamienie z czołem stanowiącym połowę ośmiokąta): to prostokąty o narożach przyciętych pod kątem 45°. Kamienie ostrokątne /francuskie/: Gdy naroże kwadratu jest zwrócone ku dołowi uzyskany zostaje romboidalny wzór pokrycia dachowego. Już starożytnym Rzymianom znane były kamienie pokryciowe o kącie ostrym. Kamieniami o takim kształcie pokrytych było wiele budowli wchodzących w skład obronnych systemów granicznych tzw. limes. Pokrycie w układzie plastra miodu jest porównywalne z pokryciem ostrokątnym. Przez ścięcie naroża uzyskana zostaje optyka plastra miodu.

Pokrycie dzikie

Pokrycie dzikie

Stanowi bardzo wyszukany i wyjątkowo ekskluzywny rodzaj pokrycia dachowego dla inwestorów o najwyższych wymaganiach. W całej Europie ten sposób krycia jest stosowany tylko na nielicznych budowlach w ciągu roku. Pokrycie dzikie wywodzi się od dachów krytych kamieniem naturalnym i wymaga od dekarza wyjątkowych kwalifikacji i szczególnych uzdolnień artystycznych. W przypadku tego pokrycia każdy pojedynczy kamień jest obrabiany ręcznie dopiero na dachu.

Od ochrony przed czynnikami pogodowymi po wyszukane wzornictwo dekarskie

Wygląd zewnętrzny jest podporządkowany funkcji – ta zasada obowiązuje nie tylko wzornictwo przedmiotów codziennego użytku. Ta sama zasada jest stosowana także dla dachów, zwłaszcza zaś dla dachów z pokryciem łupkowym. Łupek jest wydobywany w regionach górskich i w tych regionach jest najczęściej stosowany. Aby zapewnić ochronę przed często ekstremalnymi wypływami pogodowymi w tych regionach, dekarze rozwinęli w przeciągu ostatnich dwóch tysięcy lat specjalne techniki układania łupka. Tradycyjnie więc główną funkcją dachów krytych łupkiem była maksymalna ochrona przed wpływami pogodowymi. Ponieważ nasi przodkowie nie dysponowali materiałami uszczelniającymi i blachami na obróbki dachowe byli zmuszeni przekrywać wszystkie przejścia, naroża i kosze dachowe całkowicie przy pomocy łupka. W wyniku tej konieczności rozwinięto z czasem wiele rzemieślniczo wymagających i estetycznych detali wykonania dachu. Należą one dzisiaj do architektury dachów łupkowych tak samo, jak wielkopowierzchniowe przekrycia łupkowe dachów i elewacji. W wyniku renesansu łupka jako materiału budowlanego ten kamień naturalny rozprzestrzenił się poza swoje pierwotne obszary zastosowania udając się w wędrówkę po Europie. Trafiając do krajów o łagodnym klimacie łupek jako kamień naturalny umożliwia poza klasycznymi funkcjami dachu łupkowego realizację nowych stylowych idei architektonicznych. Na pierwszy plan wysuwa się wówczas piękno kamienia naturalnego i kompleksowa estetyka dachu. Tendencję do realizacji stylizowanych dachów łupkowych wspiera jeszcze dodatkowo nowa oferta łupków barwnych. Poza niebieskoszarym łupkiem mozelskim z Mayen oraz łupkiem InterSIN ze złóż w innych krajach, łupek o nazwie handlowej ColorSklent uzupełnia paletę barw o kilka naturalnych tonów zieleni i czerwieni. Tym samym łupek prezentuje się dzisiaj jako materiał pokryciowy na dachy i elewacje umożliwiający realizację indywidualnych idei architektonicznych.

PODSUMOWANIE

Dachy kryte łupkiem mają bardzo długą i bogatą tradycję. Dla każdej idei architektonicznej można dobrać dopasowany rodzaj pokrycia dachowego. Nowoczesne pokrycia łupkowe spełniają najwyższe wymagania odnośnie estetyki i trwałości użytkowej. Wysokowartościowy ekologicznie, nieszkodliwy dla środowiska naturalnego kamień naturalny cieszy się wielką popularnością i wypiera w Europie Środkowej i Zachodniej produkty zastępcze wytwarzane metodami przemysłowymi.