“Koniec wieńczy dzieło” mawiali starożytni - i mieli rację także jeśli chodzi o wykonywanie nawierzchni brukowych. Ostatnie prace przy układaniu kostki mogą doskonale podkreślić jej urodę, ale wykonane niechlujnie potrafią także zniweczyć cały efekt. Rzeczone ostatnie prace to oczywiście spoinowanie kostki (także jej impregnacja, ale to już znacznie prostszy proces). Samo określenie “spoinowanie” brzmi dość prosto i w zasadzie dokładnie takie jest. Najpierw trzeba jednak dokonać wyboru technologii - a w tym celu warto mieć przegląd wszystkich dostępnych na rynku metod.

Spoiny – ważna rzecz dla nawierzchni

Spoinowanie kostki służy przede wszystkim zabezpieczeniu poszczególnych elementów nawierzchni przed przemieszczaniem. Materiał umieszczony w szczelinach pracuje jako klin, zamieniając luźne kostki w jednolitą i mocną płaszczyznę. Sposobów na wypełnienie spoin jest jednak kilka - ich dobór zależy przede wszystkim od oczekiwań estetycznych inwestora, oraz technologii wykonania niższych warstw nawierzchni. Te z kolei podzielić można według kilku kryteriów, z których dla nas istotne będą dwa. Pierwsze z nich to w największym uogólnieniu podział na przepuszczalne i nieprzepuszczalne dla wody. Do tych pierwszych należy chociażby tradycyjna metoda “sucha” czyli z wykorzystaniem podbudowy z kruszywa. Do drugich należą natomiast na przykład nawierzchnie wykonywane “na mokro”, czyli na wylewce betonowej albo nad stropem pomieszczenia (zgodnie ze sztuką budowlaną doskonale izolowanym przeciwwilgociowo). Ogólna zasada dotycząca tego parametru mówi, że nawierzchnie powinny być konstruowane tak, aby przepuszczalność każdej kolejnej warstwy licząc od góry była większa niż poprzedniej. Analizując to pod kątem spoinowania dość oczywistym wydaje się więc, że nad warstwami nieprzepuszczającymi wody stosować należy również elementy nieprzepuszczalne.

Dobieramy spoinowanie do technologii budowy

Drugim istotnym ze względu na sposób spoinowania jest podział ze względu na metodę budowy. I tutaj występują dwie główne kategorie: sztywna (związana) i elastyczna (niezwiązana). Przy tej pierwszej zarówno do podbudowy jak i podsypki dodawane są substancje wiążące takie jak chociażby najczęściej stosowany cement. W wypadku drugiej metody wszystkie warstwy konstrukcyjne pozostają elastyczne. Spoinowanie w zasadzie powinno być stosowane w sposób analogiczny - sztywne na sztywnej podkonstrukcji i elastyczne na elastycznej. Są tu jednak pewne wyjątki. Stosuje się czasem tzw. system półsztywny, w którym połączona zostaje elastyczna podbudowa ze sztywnym wypełnieniem fug. Ze względu na duże ograniczenia konstrukcyjne ma on jednak dość wąskie zastosowanie.

Jeśli piasek to tylko czysty i płukany

Znając ograniczenia poszczególnych systemów możemy przyjrzeć się dokładniej sposobom spoinowania i możliwościom ich zastosowania. Najstarszym sposobem wykonywania spoin w nawierzchniach brukowanych jest wypełnianie ich piaskiem. Metoda jest banalnie prosta i z reguły sprawdza się doskonale. Należy tylko zwrócić uwagę na kilka detali. Przede wszystkim do spoinowania koniecznie używać należy kruszywa czystego, płukanego. Może to być płukany piasek, ale także mielony granit lub bazalt - w zależności od oczekiwań estetycznych i możliwości finansowych inwestora. Jednak zastosowanie materiału zanieczyszczonego pyłem lub gliną może spowodować z jednej strony trwałe zabrudzenia powierzchni kostki brukowej, z drugiej natomiast - przyspieszyć niepożądany wzrost roślin w spoinach. Rzecz druga - spoiny muszą być odpowiedniej szerokości. Przy zbyt małych szczelinach między kostkami może dojść nawet do ich uszkodzenia. Wypełnianie fug piaskiem daje nawierzchnię elastyczną, o bardzo wysokiej wodoprzepuszczalności. Spoinowanie tym sposobem należy wykonywać systematycznie wraz z układaniem nawierzchni. System ten ma jednak pewne wady. Wraz z upływem czasu kruszywo spomiędzy kostek będzie się wypłukiwać, trzeba je więc będzie sezonowo uzupełniać. Drugim problemem może być pojawianie się w szczelinach roślin, które trzeba będzie usuwać. Nawierzchnia taka nie powinna być również myta za pomocą myjki ciśnieniowej. Aby tego uniknąć, można zastosować inne metody spoinowania.

A może tak żywice?

Drugą, zdecydowanie nowocześniejszą, jest zastosowanie fugi na bazie żywic. Są to z reguły preparaty sprzedawane jako gotowe do użycia. Mogą być szlamowane wodą, są również samozagęszczalne. Przed spoinowaniem warto zwilżyć kostkę wodą, co ograniczy absorpcję. Efektem ich zastosowania jest mrozoodporna spoina o wysokiej przepuszczalności wody. Jest również bardzo elastyczna, co doskonale kompensuje rozszerzalność temperaturową kostki. Można ją więc stosować podobnie jak spoinowanie kruszywem, ma jednak zdecydowanie więcej możliwości jeśli chodzi o estetykę. Chodzi tu głównie o znacznie większy wybór kolorów spoiny.

O ile dwie wcześniejsze metody spoinowania charakteryzuje wysoka przepuszczalność wody - o tyle trzecia charakteryzuje się niemal zerowym poziomem tego współczynnika, a wręcz całkowitą wodoszczelnością. Może więc być stosowana nad stropami czy do nawierzchni kładzionych na wylewce betonowej. Mowa tu o preparatach na bazie cementu. Nie należy jednak mylić ich ze zwykłą zaprawą cementową stosowaną chociażby do murowania - to znacznie bardziej skomplikowany specyfik. Charakteryzuje się największą z prezentowanych tu metod wytrzymałością i możliwością pełnej kontroli procesu wiązania. Istotną rzeczą, o której koniecznie trzeba pamiętać jest fakt, że aby nie uszkodzić elementów, spoiny nie mogą być wypełnione do pełnej wysokości kostki.

Jak działają spoiny (rys. Buszrem) A: Nawierzchnia brukowana ze spoinami przepuszczającymi wodę. 1. Kostka brukowa spoinowana kruszywem lub fugami żywicznymi. 2. Podsypka piaskowa. 3. Podbudowa. 4. Warstwa rozsączająca (zabezpieczona geowłókniną). 5. Grunt rodzimy. B. Nawierzchnia ze spoinami wodoszczelnymi. 6. Kostka brukowa spoinowana materiałem na bazie cementu (lub innym wodoszczelnym). 7. Podsypka z piasku stabilizowanego cementem. 8. Izolacja przeciwwilgociowa płyty. 9. Płyta żelbetowa. Fot. Buszrem