Brak ochrony przed wilgocią pociąga za sobą poważne konsekwencje zarówno dla trwałości konstrukcji obiektu, jak i komfortu życia i zdrowia jego mieszkańców. Następuje osłabienie właściwości wytrzymałościowych i izolacyjnych materiałów budowlanych, pojawiają się szkodliwe grzyb, pleśń, roztocza, nieprzyjemny zapach, złuszczają się powłoki malarskie, pojawiają się wykwity, butwieją i gniją meble, ubrania, elementy wyposażenia wnętrz. Długotrwałe oddziaływanie wilgoci na materiały budowlane prowadzi do ich zniszczenia, co w konsekwencji może skutkować nawet zawaleniem się jego ścian nośnych.

O hydroizolacji należy pamiętać zarówno w odniesieniu do obiektów nowo wznoszonych, jak i już istniejących – tym bardziej że te ostatnie są jej na ogół albo pozbawione, albo zabezpieczenie przed wilgocią jest niewystarczające, wykonane z nieskutecznych materiałów. Bardzo ważny jest odpowiedni dobór typu izolacji i materiałów hydroizolacyjnych.



Izolacja wodochronna zabezpiecza przed różnymi typami wody występującej w gruncie: kapilarnej, przesiąkającej, zaskórnej, gruntowej. Oddziałuje ona na obiekty z różnym ciśnieniem hydrostatycznym. Stąd też wyróżniamy:
- izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne – zabezpieczają obiekty przed działaniem wody, która nie wywiera ciśnienia na dany element (woda włoskowata i przesiąkająca);
- izolacje przeciwwodne – zabezpieczają elementy obiektu przed działaniem wody wywierającej ciśnienie hydrostatyczne (elementy te zlokalizowane są poniżej poziomu wody gruntowej);
- izolacje parochronne – zabezpieczają przed przenikaniem pary wodnej, na ogół są to jednowarstwowe przekładki z folii polietylenowej lub papy ułożone "a sucho".

Przed wykonaniem zabezpieczenia niezbędne jest więc precyzyjne określenie warunków hydrologicznych i dobór optymalnej w danym przypadku izolacji. Skuteczność wykonanych prac zależy również od jakości i poprawności wykonania hydroizolacji, zastosowania właściwych materiałów. Ważne jest, by hydroizolacja charakteryzowała się szczelnością i ciągłością, przy czym może stanowić ona układ jedno- lub wielowarstwowy.

W zależności od tego, na jaki rodzaj oddziaływania wilgoci narażone są elementy przyziemia obiektu, wyróżniamy izolację typu:
- lekkiego – przeciwwilgociowa, znajdująca zastosowanie do ochrony obiektów posadowionych w miejscach, gdzie występują korzystne warunki gruntowe i wodne (budowle posadowione są na gruntach cechujących się bardzo dobrą przepuszczalnością, powyżej poziomu wód gruntowych); chroni przed działaniem wody nie wywierającej ciśnienia hydrostatycznego na elementy budynku; jest ochronną powłoką, bezspoinową, składającą się z jednej- lub kilku warstw materiałów bitumicznych (lepiki, emulsje, masy asfaltowe) albo z uszczelniających wypraw powłokowych, albo specjalistycznego, szczelnego tynku;
- średniego – przeciwwodna, stosowana jeśli obiekt jest posadowiony na gruntach słabo przepuszczalnych, przy niskim poziomie wód gruntowych; ma za zadanie ochronę przed wpływem wód opadowych – bezpośrednim oraz oddziałującym w kierunku poziomym lub pionowym; kilkuwarstwowa, do jej wykonania stosuje się np. papy bitumiczne, masy bitumiczno-polimerowe;
- ciężkiego – przeciwwodna, stanowiąca zabezpieczenie przed wilgocią przyziemi obiektów posadowionych na gruntach trudnoprzepuszczalnych oraz wówczas, gdy poziom wód gruntowych jest wysoki (przekracza – stale lub okresowo – poziom fundamentów); wykonana może być z powłok asfaltowych, żywic syntetycznych, zbrojona – w zależności od stosowanej metody np. siatką, folią, cienką blachą; bywa też wykonywana w postaci wanny wodoszczelnej z betonu, zabezpieczonej odpowiednio grubą izolacją z papy lub folii.


Wszystkie elementy obiektu, które znajdują się poniżej poziomu terenu, muszą być zabezpieczone przed wilgocią. W tym celu stosuje się:
chroniące pionową powierzchnię fundamentów przed wodą i wilgocią oraz
poziome - ułożone w poprzek ścian i ław fundamentowych, chroniące przed przedostawaniem się wilgoci ścianami w górę (tak zwane podciąganie kapilarne).
1. izolację pionową – zabezpiecza ona posadowione poniżej poziomu gruntu ściany obiektu i cokół przed wodami gruntowymi, opadowymi i wilgocią; realizowana jest na całej powierzchni zewnętrznej pionowych ścian fundamentowych; musi być wykonana we wszystkich budynkach podpiwniczonych; jej rodzaj i stosowane materiały zależą od tego, na jakim gruncie jest posadowiony obiekt – w przypadku, gdy poziom wód gruntowych jest wysoki i okresowo lub stale znajduje się powyżej poziomu piwnicy zalecana jest budowa budynku niepodpiwniczonego;
2. izolację poziomą – układana na ławie fundamentowej i w poprzek wszystkich ścian fundamentowych – wewnętrznych i zewnętrznych; zabezpiecza przed kapilarnym podciąganiem wody z gruntu; niezbędna zarówno w domach podpiwniczonych, jak i pozbawionych piwnicy, musi być połączona z izolacją podłogi na gruncie.

Oba rodzaje izolacji – pozioma i pionowa – muszą być z sobą idealnie połączone – to warunek skuteczności i szczelności hydroizolacji. Wykonana zgodnie z zasadami sztuki budowlanej, przy zastosowaniu odpowiednich materiałów, efektywnie chroni budynek przed naporem wody i wilgoci i zapewnia jego bezpieczeństwo konstrukcyjne oraz komfort mieszkania.

Materiały hydroizolacyjne

Wśród materiałów stosowanych do ochrony fundamentów przed wodą i wilgocią znajdują się: papy, folie hydroizolacyjne – płaskie i wytłaczane, membrany kauczukowo-bitumiczne, masy: mineralne, bitumiczne, epoksydowe. Stosowany jest także bentonit, a w wyjątkowo ciężkich warunkach gruntowo-wodnych fundamenty mogą być wykonane z wodoszczelnego betonu.

Papy asfaltowe

To jeden z najpopularniejszych materiałów hydroizolacyjnych. Mają złożoną warstwową budowę – ich trzon stanowi: w papach tradycyjnych wkładka z tektury lub tkanina z włókien organicznych lub mineralnych, nasyconych asfaltem, w papach nowej generacji - osnowa np. z włókniny poliestrowej, welonu szklanego lub mieszana poliestrowo-szklana. Ten mechaniczny nośnik z obu stron otoczony jest masą bitumiczną – wodoszczelną, odporną na wahania temperatury, promieniowanie UV, uszkodzenia mechaniczne itp. Nowoczesne papy są trwałe, elastyczne, odporne na starzenie. Masa bitumiczna może być modyfikowana chemicznie np.:
- plastomerem APP – dzięki temu tworzywu papy uzyskują lepszą elastyczność – przechodzi ono w stan plastyczny w wysokich temperaturach, zaś gdy temperatura spadnie nie wraca do pierwotnego kształtu; asfalt nim modyfikowany zachowuje właściwości mechaniczne w szerokim zakresie temperatur od -15°C do +130°C;
- elastomerem SBS – tworzywo to cechuje się dużą odkształcalnością a po zmniejszeniu obciążenia wraca do poprzedniego kształtu; elastyczny także w bardzo niskich temperaturach (do -30°C).
Papy nowej generacji, kilkuwarstwowe, to głównie produkty termozgrzewalne, o znacznie lepszych właściwościach izolacyjnych, mechanicznych i wytrzymałościowych niż papy tradycyjne.
Mogą być wykorzystywane do wykonania zarówno izolacji poziomej (dwie warstwy papy), jak i pionowej (jedna-dwie warstwy papy). Sposób mocowania zależy od rodzaju produktu: mogą być przyklejane do podłoża lepikiem asfaltowym, specjalistycznymi klejami; zgrzewane przy wykorzystaniu gorącego powietrza lub palnika; są też produkty samoprzylepne.

Folie hydroizolacyjne

Wytrzymałe, wygodne, elastyczne, trwałe, proste w montażu – nie wymagają przyklejania do podłoża. Folie wytwarzane są m.in. z PVC, PE, PEHD (polietylen wysokiej gęstości), dostępne są też produkty z kauczuku syntetycznego (EPDM). Znajdują zastosowanie do wykonywania tak izolacji pionowych, jak i poziomych – przeciwwodnych i przeciwwilgociowych. Od rodzaju izolacji zależy grubość zastosowanej folii oraz sposób łączenia poszczególnych pasów zabezpieczenia, przy czym należy pamiętać, że jako hydroizolacji nie można stosować folii PE cieńszej niż 0,2 mm (optymalna grubość, zapewniająca wysoką sztywność i odporność na uszkodzenia mechaniczne to ok. 0,5-0,6 mm). Folia z PVC jest grubsza (0,6-2,0 mm). Hydroizolacja z folii może być łączona mechanicznie, poprzez zgrzewanie, klejenie, na zakład. Do izolacji typu lekkiego (przeciwwilgociowe) i średnich przeciwwodnych zalecane jest stosowanie materiałów wykonanych z PE, HDPE i PVC; izolacja typu ciężkiego wymaga użycia produktów o najwyższej odporności i wytrzymałości, dlatego w tym przypadku warto położyć warstwę folii EPDM. Można też, wykonując izolacje pionowe, zastosować folię samoprzylepną – wymagają one jednak specjalnego przygotowania podłoża.

W izolacjach przeciwwodnych typu średniego stosowane są także membrany kauczukowo-bitumiczne. Ich zaletą jest m.in. to, że beton, na którym są układane, nie musi być suchy. Ale – jako że są na ogół produktami samoprzylepnymi – wymagają zagruntowania podłoża.

Obok folii płaskich, stosuje się też grube folie tłoczone, tzw. kubełkowe. Są one wykorzystywane m.in. jako ochrona pionowych hydroizolacji z folii płaskiej lub papy przed uszkodzeniem mechanicznym, pozioma izolacja przeciwwilgociowa, niezależna wentylowana przegroda przeciwwilgociowa. Produkowane są z HDPE, czasami wzmocnione np. siatką z PP, PE, włókna szklanego, i charakteryzują się łatwym montażem, znakomitą odpornością na działanie pary wodnej, gnicie, wysoką wytrzymałością mechaniczną i chemiczną, zwiększoną izolacją termiczną, elastycznością. Warstwa wentylacyjna zabezpiecza przed ciśnieniem hydrostatycznym i pozwala na szybkie wysychanie wentylowanego materiału. Wytłoczenia mogą mieć kształt okrągły, kwadratowy, gwiaździsty. Membrany kubełkowe mocowane są najczęściej mechanicznie, za pomocą kołków rozporowych albo specjalnych gwoździ. Do izolacji fundamentów obiektu, wokół którego jest drenaż, wykorzystywane są folie kubełkowe zespolone z geowłókniną. Z kolei membrany kubełkowe wzmocnione siatką sprawdzają się jako przeciwwilgociowa izolacja ścian piwnicznych realizowana od wewnątrz.

Masy hydroizolacyjne

Przeznaczone do wykonywania izolacji przeciwwodnej i przeciwwilgociowej. Charakteryzują się wysoką odpornością na agresywne działanie związków chemicznych, starzenie, uszkodzenia mechaniczne, łatwością układania. Są elastyczne, tworzą bezszwową powłokę zapewniającą wyjątkową szczelność.
Do hydroizolacji fundamentów stosowane są m.in. masy:
1. bitumiczne – przeznaczone do izolacji pionowych i poziomych, mają konsystencję płynną lub półpłynną i bazują na asfalcie modyfikowanym; rozpuszczalnikowe lub bezrozpuszczalnikowe; do tej grupy należą m.in. roztwory, emulsje, masy (jedno- lub dwuskładnikowe), lepiki asfaltowe;
2. mineralne – produkowane na bazie cementu z dodatkiem plastyfikatorów, paroprzepuszczalne; przeznaczone do wykonywania pionowych izolacji przeciwwodnych i przeciwwilgociowych fundamentów.
Nakładane mogą być na każde podłoże mineralne. Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie podłoża – powinno być ono jak najgładsze.

Bentonit

To skała, która powstała z przeobrażenia tufów i tufitów, o dużej zdolności do pochłaniania wody i pęcznienia. Te właściwości sprawiają, że chętnie bywa stosowana jako materiał hydroizolacyjny. Po umieszczeniu minerału pomiędzy warstwami specjalnej wykładziny, ma ograniczoną możliwość pęcznienia i po uwodnieniu staje się przegrodą dla wody. Wykonuje się z niego głównie ciężkie izolacje przeciwwodne. Dostępny jest w postaci paneli lub membran.

Beton wodoszczelny

To materiał drogi; jednak jego zaletą jest fakt, iż nie wymaga wykonywania dodatkowych warstw hydroizolacji. Polecany jest przede wszystkim do budowy obiektów na terenach o trudnych warunkach gruntowo-wodnych, o słabej przepuszczalności, z wysokim poziomem wód gruntowych. Zapewnia całkowitą szczelność, a jego charakterystyczną cechą jest to, że barierę przeciwwodną stanowi masa elementu konstrukcyjnego – płyta fundamentowa i ściany.