Ma negatywny wpływ na zdrowie, zmniejsza wydajność pracy, utrudnia, a nawet uniemożliwia koncentrację, wypoczynek, regenerację sił. O mnogości jego źródeł i powszechności występowania świadczy fakt, że hałas o natężeniu przekraczającym dopuszczalne normy oddziałuje na dużą część ludności kraju (obciążenie hałasem dotyczy ponad 20% obszaru Polski).

Definicja hałasu

Hałas jest zjawiskiem niepożądanym, uciążliwym, nieprzyjemnym, niekorzystnie wpływającym na psychikę człowieka, rozpraszającym, w skrajnych przypadkach mogącym prowadzić do uszkodzenia słuchu, zaburzeń snu, zmiany akcji serca, depresji itp. Są nim zarówno dźwięki o nadmiernym natężeniu (za głośne), nieodpowiednim widmie (zbyt wysokie lub zbyt niskie), jak i drażniące w inny sposób – jednostajne, długotrwałe, przenikliwe, pojawiające się w nieodpowiednim momencie, niemożliwe do wyciszenia. Dla człowieka w ciągu dnia w niewielkim stopniu uciążliwe są dźwięki o natężeniu poniżej 45 dB. Niestety, na co dzień spotykamy się z uciążliwym hałasem bytowym o natężeniu 65-70 dB.

W przeciwieństwie do innych czynników zanieczyszczających środowisko, hałas bywa problemem bagatelizowanym, mimo iż na jego negatywne wpływ na zdrowie i jakość życia skarży się coraz więcej ludzi. Jedną z przyczyn takiego podejścia do zagadnienia uciążliwych i niepożądanych dźwięków jest to, że w wielu przypadkach skutki ich oddziaływania pojawiają się dopiero po pewnym czasie. Hałas jest tym bardziej szkodliwy, im dłuższy jest czas, kiedy jesteśmy narażeni na odbieranie drażniących dźwięków – znacznie bardziej irytujący będzie cichy przecież, ale systematyczny i długotrwały szum wentylatora niż głośny ale przemijający sygnał karetki pogotowia. Hałas o dużym nasileniu, ale krótkotrwały i przemijający bywa łatwiejszy do zaakceptowania i mniej stresujący niż irytujące, a przecież znacznie bardziej ciche dźwięki, generowane przez pracujący wentylator, pralkę, lodówkę czy dochodzące przez ścianę bądź strop od sąsiada. Wyjątkowo męczący jest hałas występujący w postaci pojedynczych impulsów dźwiękowych (trzask, huk) lub w postaci ciągu takich impulsów.

Źródła i rodzaje hałasu

Na hałas narażeni jesteśmy praktycznie wszędzie – w domu, w miejscu pracy, podczas robienia zakupów, na ulicach itd. Jego źródłem są zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Na powietrzny hałas zewnętrzny (środowiskowy) składają się dźwięki komunikacyjne, generowane przez pojazdy mechaniczne (samochody osobowe i ciężarowe, autobusy), pojazdy szynowe (tramwaje, pociągi), samoloty. Jego źródłem są także zakłady przemysłowe, maszyny budowlane, drogowe, komunalne itp. Z kolei na hałas wewnętrzny składają się hałas bytowy (generowany przez ludzi – dochodzące zza ściany rozmowy, dźwięk sprzętu audio i video itp.) oraz hałas instalacyjny, będący skutkiem pracy maszyn, urządzeń i instalacji w budynkach (transformatory, dźwigi, zsypy śmieci, sprzęt domowy AGD itp.).

Uciążliwe dźwięki mogą być przenoszone drogą powietrzną lub materiałową, w związku z tym można mówić o hałasie powietrznym i uderzeniowym. Coraz częściej mamy również do czynienia z tzw. hałasem pogłosowym. Bywa on obserwowany m.in. w nowym budownictwie, gdzie mieszkania są wyższe od standardowych, o większej powierzchni, bardziej przestrzenne. Powodem jego powstawania są odbicia dźwięku od poziomych i pionowych płaszczyzn w pomieszczeniu (ścian, sufitu i podłogi), wskutek czego następuje jego zniekształcenie.

Te same dźwięki mają różny wpływ na nasze samopoczucie w zależności od pory, w jakiej je słyszymy. W ciągu dnia dobiegające zza ściany dźwięki na ogół zagłuszane są przez hałas, który sami wytwarzamy (włączony telewizor, sprzęt audio, rozmowy itp.); w nocy stają się męczące i irytujące. Szczególnie uciążliwy bywa hałas komunikacyjne, od którego bardzo trudno się uwolnić także w nocy – zwłaszcza gdy mieszka się przy ruchliwej arterii komunikacyjnej.


Dom czy mieszkanie to dla każdego człowieka miejsce wypoczynku, relaksu, regeneracji sił. Obciążenie hałasem powoduje obniżenie komfortu życia, prowadzi do obniżenia koncentracji, frustracji, agresji, irytacji wynikającej z bezsilności. Jest przyczyną zaburzeń snu, depresji, a nawet utraty słuchu. Poddani jego nieustannemu działaniu, jesteśmy zmęczeni, drażliwi. W tabeli 1 zaprezentowane zostały poziomy dźwięku A w pomieszczeniach przeznaczonych do przebywania ludzi określone w PN-87/B-02151/02 - Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach. Izolacyjność akustyczna ścian działowych określana jest za pomocą wzoru R’A1 = RA1- K, gdzie:
R’A1  to wskaźnik oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej przegrody (izolacyjność akustyczna uzyskana w budynku),
RA1  to wskaźnik oceny izolacyjności akustycznej właściwej przegrody (wynik w laboratorium),
K - poprawka określająca wpływ bocznego przenoszenia dźwięku.
Równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia łącznie od wszystkich źródeł hałasu usytuowanych poza tym pomieszczeniem (w budynkach mieszkalnych - od źródeł hałasu usytuowanych poza mieszkaniem w skład którego wchodzi to pomieszczenie) nie może przekraczać wartości podanych w kolumnie 3 i 4 tabeli 11.
Tabela 1. (1/)



-
*****
-
* - np. pochodzącego od centralnego ogrzewania, wentylacji, stacji transformatorowych,
** - np. pochodzącego od urządzeń dźwigowych, ze zsypów śmieciowych, itp.,
*** - należy przyjmować indywidualnie w podanych granicach w zależności od kategorii obiektu,
**** - należy przyjmować indywidualnie w podanych granicach w zależności od rodzaju zajęć,
***** -nie normalizuje się wartości maksymalnych.

Generalnie, aby uznać mieszkanie za komfortowe akustycznie, maksymalny poziom dźwięku niezależnie od pory dnia nie powinien przekraczać:
1. w domu jednorodzinnym:
w pokoju dziennym i dziecięcym – 25 dB
w sypialni – 20 dB
w kuchni 35 dB
2. w mieszkaniu w budynku wielorodzinnym:
w sypialni i pokoju dziecięcym – 25 dB
w pokoju dziennym – 30 dB
w kuchni – 35 dB.

Ochrona przed hałasem

Aby zapewnić komfort mieszkania należy zadbać o izolacyjność akustyczną i dźwiękochłonność pomieszczeń. Pociąga to za sobą konieczność stosowania odpowiednich technik, technologii i materiałów. W Polsce są ściśle określone i obligatoryjne wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynku. Przez izolacyjność akustyczną należy rozumieć stopień zabezpieczania wnętrza przed hałasem zewnętrznym i wewnętrznym, dźwiękami powietrznymi i uderzeniowymi. Zgodnie z tzw. prawem masy, ściany tym skuteczniej izolują akustycznie, im większa jest ich masa. Dobrymi parametrami izolacyjności akustycznej charakteryzują się przegrody wzniesione m.in. z cegły, betonu, w przypadku natomiast materiałów lekkich niezbędne jest dodatkowe zabezpieczenie warstwą izolacji akustycznej. O izolacyjności akustycznej lekkich ścian szkieletowych montowanych z płyt gipsowo-kartonowych decydują m.in. konstrukcja ich szkieletu, grubość oraz gęstość materiału izolacyjnego, a także liczba warstw czy też grubość płyt wykończeniowych. 
Nie tylko konstrukcja i wykonanie ścian wpływają na izolacyjność akustyczną. Równie istotne znaczenie ma budowa stropów. Powinny się one charakteryzować wyższą o min. 12 dB skutecznością izolacyjną od ścian, by zminimalizować problem przenoszenia bocznego.


Dla ochrony przed hałasem niezwykle ważna jest dokładność wykonania oraz staranność zabezpieczenia miejsc szczególnie podatnych na przenoszenie dźwięków – przejść kabli, rur, przewodów, styków przegród itp. Należy także stosować stolarkę okienną i drzwiową o odpowiednich parametrach izolacyjności akustycznej, przy czym zasadnicze znaczenie ma też sposób jej osadzenia oraz rodzaj zastosowanych materiałów uszczelniających.

Poza izolacyjnością akustyczną, parametrem określającym właściwości materiałów budowlanych jest dźwiękochłonność. Ma ona szczególne znaczenie dla likwidowania hałasu pogłosowego w nowoczesnych, otwartych, przestrzennych pomieszczeniach, ponieważ produkty o dobrych właściwościach dźwiękochłonnych likwidują zjawisko odbijania się dźwięku od płaszczyzn poziomych i pionowych, a tym samym poprawiają komfort komunikacji. Przyjmuje się, że czas pogłosu (RT) w pokojach nie powinien przekraczać 1,2 s. Metodą ograniczania hałasu pogłosowego jest zastosowanie materiałów wykończeniowych o właściwościach dźwiękochłonnych. Są to np. gotowe układy dźwiękochłonne: okładziny ścienne i sufitowe na bazie wełny mineralnej z warstwą wzmocnionego fizeliną tynku dekoracyjnego, sufity z perforowanych płyt g-k, sufity gięte i łamane itp. Dobre parametry pochłaniania dźwięku mają materiały tekstylne, wełny i maty z wełny mineralnej i szklanej, płyty i wyprawy porowate ścian, płyty i maty porowate z tworzyw sztucznych, tworzywa natryskiwane pod ciśnieniem.