Zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:

„W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego, budynku użyteczności publicznej, a także w budynku produkcyjnym przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza".

Powyższe rozporządzenie równocześnie w sposób znaczący zmienia wymagane wcześniej parametry szczelności stolarki okiennej. Do końca 2008 roku dla otwieranych okien i drzwi balkonowych bez nawiewników wymagany był współczynnik infiltracji na poziomie od 0,5 do 1,0 [m³/(m*h*daPa^2/3)]. Od 01.01.2009 w budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej współczynnik infiltracji powietrza dla otwieranych okien i drzwi balkonowych powinien wynosić nie więcej niż 0,3 [m³/(m*h*daPa^2/3)].

Współczynnik infiltracji powietrza „a”, to ilość powietrza, jaka przenika w ciągu 1 godziny przez 1 metr szczeliny okna lub drzwi balkonowych, przy różnicy ciśnień 1 daPa (10 Pa). Częściej jednak spotkać możemy zdefiniowanie szczelności powietrznej okna za pomocą klas przepuszczalności powietrza. Klasy szczelności powietrznej określone normą PN-EN 12207:2001 zostały przeniesione do najważniejszej dla rynku okiennego normy PN-EN 14351-1+A1:2010. Zależność pomiędzy normowymi klasami szczelności, a wartością współczynnika infiltracji „a” przedstawia poniższa tabela.

Rys. schaefer-triebenbacher-massivhaus
Widoczny na rynku okien wzrost zainteresowania oknami PVC o niskich współczynnikach przenikania i infiltracji powietrza spowodował także ustanowienie nowych standardów montażu stolarki otworowej właśnie z uwzględnieniem zachowania możliwie największej szczelności.

Odpowiednia szczelność budynku ma kluczowy wpływ na jego charakterystykę energetyczną. W skutek niekontrolowanego dopływu chłodnego powietrza zewnętrznego do budynku i ucieczki powietrza ogrzanego nieszczelności są przyczyną zwiększonego zapotrzebowania na ciepło w okresie grzewczym i chłód w okresie letnim. W dobie coraz częściej stosowanych systemów wentylacji z odzyskiem ciepła „rekuperacji” lub systemów hybrydowych opartych na nawiewnikach i kratkach wyciągowych higrosterowanych należy zwrócić uwagę na fakt, iż brak szczelności budynku znacznie wydłuży czas zwrotu inwestycji w w/w systemy gdyż ich rzeczywista sprawność znacznie spada wraz ze wzrostem poziomu niekontrolowanej infiltracji.

Szczelna konstrukcja to nie tylko niskie koszty ogrzewania budynku, ale przede wszystkim wysoka jakość komfortu cieplnego wewnątrz pomieszczeń pozbawionych tzw. "przeciągów" oraz dłuższa trwałość zastosowanych materiałów budowlanych.

Często jednak spotkać można się z zarzutem iż wykonanie zupełnie szczelnego budynku grozi nadmiernym zawilgoceniem i konsekwencji rozwojem grzybów oraz innymi syndromami „chorego budynku”. Należy pamiętać jednak że nieszczelności powietrzne budynków nie zapobiegają powstawaniu zjawisk pleśniowych. Jedyną gwarancją przed tym niepożądanym zjawiskiem jest skutecznie działający system wentylacji oraz projektowanie i wykonanie budynku z uwzględnieniem zagadnienia mostków termicznych.

Przytoczone rozporządzenie narzuca wykonanie szczelnego budynku oraz montaż szczelnych powietrznie okien, jednak weryfikacja stopnia szczelności budynku jest już tylko „zalecana” co z pewnością nie sprzyja rozwojowi szczelnego energooszczędnego budownictwa w Polsce. Tymczasem testy takie są wykonywane obowiązkowo w każdym nowym budynku oddawanym do użytkowania w Niemczech czy USA co jest spowodowane wzrostem świadomości ekonomicznej i ekologicznej właścicieli budynków na tzw. ”zachodzie”.

Jednym z ogólnodostępnych narzędzi weryfikacji szczelności powietrznej budynku jest wykonanie testu Blower Door za pomocą drzwi nawiewnych zgodnie z normą PN-EN 13829:2002 „Właściwości cieplne budynków - Określanie przepuszczalności powietrznej budynków - Metoda pomiaru ciśnieniowego z użyciem wentylatora”. Test pozwalanie na określenie współczynnika krotności wymiany powietrza n50. Wartość współczynnika n50 określa ilość wymian powietrza, która zachodzi przy różnicy ciśnień 50 Pa, czyli definiuje jaka część powietrza ucieka w sposób niekontrolowany z budynku w ciągu jednej godziny przy danej różnicy ciśnienia. W warunkach naturalnych taki efekt ma miejsce np. na skutek oddziaływania wiatru na budynek.

Badany za pomocą testu szczelności współczynnik krotności wymian powietrza przy różnicy ciśnienia równiej 50 Pa powinien wynosić [ 1/h]:
- dla budynków z wentylacją grawitacyjną n50 ≤ 3
- dla budynków z wentylacją mechaniczną n50 ≤ 1,5

Budynki o podwyższonym standardzie energetycznym:
- dla budynku energooszczędnego n50 < 1,5
- dla budynku pasywnego n50 < 0,6.

Przed przystąpieniem do próby ciśnieniowej należy zweryfikować iloczyn wysokości budynku i różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz budynku. Nie może on przekroczyć wartości 500. Zgodnie z normą różnica ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz budynku nie może przekroczyć 5 Pa. Gdy oba warunki są spełnione możemy przystąpić do właściwej próby szczelności.

Badać mamy tylko infiltrację powietrza, dlatego wszystkie przewody wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej należy odpowiednio zabezpieczyć. Można wykonać to zwykłą folią lub na przykład za pomocą dmuchanych piłek.

Urządzenie lub w razie potrzeby kaskadę urządzeń Blowerdoor montujemy w drzwiach lub oknach. Wszystkie pozostałe drzwi zewnętrzne i okna są zamykane, wszystkie drzwi wewnętrzne natomiast pozostają otwarte. Aparaturę podłączamy do komputera z programem sterującym Tectite Expres, gdzie wprowadzamy dane takie jak: kubatura netto budynku, prędkość wiatru, temperatura wewnątrz i na zewnątrz budynku. Po szczelnym zamknięciu płócienną przesłoną otworu wentylatora urządzenia, sprawdzana jest różnica pomiędzy ciśnieniem zewnętrznym i wewnętrznym. Jeśli różnica ciśnienia nie przekracza 5 Pa, po zdjęciu płóciennej przesłony uruchamiany jest wentylator. W zależności od rodzaju próby rozpoczyna się wtłaczanie lub wyciąganie powietrza z budynku tak długo aż we wnętrzu budynku nie powstaje ciśnienie lub podciśnienie rzędu 50 paskali.


Zgodnie z normą wykonuje się pomiar wielkości strumienia powierza przepływającego przez wentylator dla minimum 5 wartości różnicy ciśnienia poniżej i powyżej 50 Pa. Na podstawie uzyskanych wartości zostanie wyliczona zgodnie z normą wielkość przecieku powietrza dla różnicy ciśnienia 50 Pa oraz współczynnik n50. Dla każdej wartości różnicy ciśnienia zbierane jest po 100 pomiarów, z których wyliczana jest wartość średnia. Na zakończenie szczelnie zamyka się otwór wentylatora płócienną przesłoną i ponownie, tak jak na początku, sprawdza różnicę ciśnienia zewnętrznego i wewnętrznego. Cały proces z wyjątkiem montażu odpowiedniej blendy z tworzywa sztucznego ograniczającej przepływ powietrza przez wentylator odbywa się automatycznie. Dane uzyskane podczas pomiaru importuje się następnie do arkusza kalkulacyjnego dostarczonego przez producenta urządzenia w celu przeliczenia wartość współczynnika n50 oraz wydruku ewentualnego certyfikatu.

Bardziej interesująca dla Klienta jest jednak lokalizacja wszelkich nieszczelności w obudowie budynku. Pomocne tu są takie narzędzia jak wytwornica dymu, anemometr oraz kamera termowizyjna. Urządzenia Blowerdoor ustawiamy w trybie stałej różnicy ciśnienia i rozpoczynamy poszukiwania nieszczelności. Pod wpływem ciśnienia sztuczny dym z wytwornicy będzie ulatniał się na zewnątrz budynku. Mikronieszczelności obnaży jednak tylko czuły anemometr. Natomiast w warunkach podciśnienia powierzchnie wychłodzone przez napływające przez nieszczelności powietrze zewnętrzne znajdziemy za pomocą kamery termowizyjnej. Zwykle po odnalezieniu i uszczelnieniu badanych elementów przeprowadza się ponowną próbę w celu weryfikacji skuteczności podjętych działań uszczelniających.

Pocieszający niech będzie fakt, iż coraz rzadziej podczas prób szczelności spotykamy nieszczelne okna lub montaż bez odpowiedniej paroizolacji. Jednak próby szczelności jeszcze stosunkowo rzadko wykonywane są u klientów indywidualnych budujących domy jednorodzinne. Zdecydowanie częściej zapisy o konieczności przeprowadzenia badania szczelności spotkać można w projektach budynków użyteczności publicznej lub obiektów przemysłowych. Może sytuację zmieni na korzyść nadchodząca aktualizacja przepisów budowlanych i spodziewane dotacje dla szczelnych (energooszczędnych) budynków.